بازار هنر مدرن - ۵ بهمن ۹۱
نقشی بر زمینه سرخ هندی
گران‌ترین اثر موزه هنرهای معاصر ایران
بازار هنر خاورمیانه از زمان فروش مجموعه هنر عربِ ریاض الریس در حراج ۲۰۰۱ ساتبی تکوین یافته است. اما هنر مدرن و معاصر خاورمیانه روند پرشتاب‌تری از بهار سال ۲۰۰۶ داشته است. در ماه مه ۲۰۰۶، دو اتفاق مهم به طور همزمان برای هنر خاورمیانه رخ داد. برگزاری نمایشگاه «Word into art» در موزه بریتانیای لندن و نخستین فروش حراج کریستی در دوبی. این دو اتفاق مهم، کمک کردند که هنر معاصر ایران و اعراب به کانون توجهات جامعه بین‌المللی هنر بدل شود.
گران‌ترین اثر موزه هنرهای معاصر ایران
بازار هنر خاورمیانه از زمان فروش مجموعه هنر عربِ ریاض الریس در حراج ۲۰۰۱ ساتبی تکوین یافته است. اما هنر مدرن و معاصر خاورمیانه روند پرشتاب‌تری از بهار سال ۲۰۰۶ داشته است. در ماه مه ۲۰۰۶، دو اتفاق مهم به طور همزمان برای هنر خاورمیانه رخ داد. برگزاری نمایشگاه «Word into art» در موزه بریتانیای لندن و نخستین فروش حراج کریستی در دوبی. این دو اتفاق مهم، کمک کردند که هنر معاصر ایران و اعراب به کانون توجهات جامعه بین‌المللی هنر بدل شود.
نقشی بر زمینه سرخ هندی
گران‌ترین اثر موزه هنرهای معاصر ایران
بازار هنر خاورمیانه از زمان فروش مجموعه هنر عربِ ریاض الریس در حراج 2001 ساتبی تکوین یافته است. اما هنر مدرن و معاصر خاورمیانه روند پرشتاب‌تری از بهار سال 2006 داشته است. در ماه مه 2006، دو اتفاق مهم به طور همزمان برای هنر خاورمیانه رخ داد. برگزاری نمایشگاه «Word into art» در موزه بریتانیای لندن و نخستین فروش حراج کریستی در دوبی. این دو اتفاق مهم، کمک کردند که هنر معاصر ایران و اعراب به کانون توجهات جامعه بین‌المللی هنر بدل شود. هنگامی که شرکت کریستی شعبه منطقه‌ای دوبی را در سال 2005 تاسیس کرد، برنامه بازرگانی شعبه دوبی را بر عملکرد مالی 30 میلیون دلاری فروش بین سال‌های 2006 تا 2009 تنظیم کرده بود، اما در کمتر از 24 ماه عملکرد مالی بیش از 100 میلیون دلاری حاصل شد. گرچه رکود بازار جهانی هنر در سال‌های 2008 و 2009 لطمه شدیدی به بازار هنر خاورمیانه زد.
ورود حراج‌خانه‌های بین‌المللی در سال ۲۰۰۶ به منطقه موجب رشد و توسعه هنر خاورمیانه شد. همچنین راه‌اندازی این حراج‌ها موجب محک زدن و سپس تثبیت کردن قیمت‌های بین‌المللی برای هنر مدرن و معاصر این منطقه شده است. حضور حراج‌خانه‌های بین‌المللی در کنار نمایشگاه‌های هنری نظیر آرت دوبی و نمایشگاه هنر ابوظبی، مرکز تجاری و بازرگانی جدید و قدرتمندی برای هنر خاورمیانه به وجود آورده است به طوری که زمینه مستعدی را برای رشد و توسعه گالری‌های محلی و منطقه‌ای، کارگزاران و مشاوران هنری و دیگر سرویس‌های بازار هنر فراهم کرده است. همچنین تاثیر بالقوه پروژه موزه جزیره السعدیات در ابوظبی و موزه هنر مدرن اعراب در دوحه را باید در نظر داشت.
طغیان موزه‌سازی در خلیج فارس
امیرنشین‌های امارات و قطر زیرساخت‌های بسیاری را در دو دهه گذشته در زمینه فرهنگ و هنر فراهم کردند. از سال ۲۰۰۶ به این سو در خصوص هنرهای تجسمی نیز طرح‌های بسیاری در حال اجرا است. از جمله آنها می‌توان به طراحی شعبه‌ای از موزه گوگنهایم توسط معمار مشهور جهان فرانک گری و همچنین طراحی شعبه‌ای از موزه لوور توسط ژان نوول اشاره کرد. این دو نهاد مهم هنر در جزیره السعدیات ابوظبی ساخته شده‌اند. در دوحه قطر نیز موزه هنر اسلامی به طراحی ای.ام.پی.ئی انجام پذیرفته است. همچنین موزه مدرن عرب در دوحه قطر در سال۲۰۱۱ افتتاح شد. بحرین نیز پروژه ساخت موزه هنرهای معاصر را که توسط معمار شهیر و بین‌المللی عراقی زهاحدید طراحی شده در پایان سال ۲۰۱۲ افتتاح کرد. موزه‌ای که در نظر دارد دستیابی به هنر معاصر خاورمیانه و هم هنر معاصر جهان را فراهم کند.
رقابت نمایشگاه‌های هنری در امارات افزایش یافته است
نمایشگاه آرت دوبی، ابوظبی و دوسالانه شارجه از مهم‌ترین نمایشگاه‌های این منطقه هستند.
شارجه سومین شیخ‌نشین بزرگ در بین هفت شیخ‌نشین امارات متحده عربی است. این شیخ‌نشین به سبب دارا بودن نهادهای قوی هنری، فرهنگی و تاریخی مشهور است. یونسکو در سال 1998 عنوان پایتخت فرهنگی جهان عرب را به شارجه داد. دوسالانه بین‌المللی شارجه از سال 1993 در این شهر برگزار می‌شود. تاکنون 10 دوره دوسالانه برگزار شده است که آخرین آن در سال 2011 برگزار شد.
نمایشگاه آرت دوبی هر ساله در ماه مارس برگزار می‌شود. این نمایشگاه در سال ۲۰۰۷ با حمایت شیخ محمد ابن‌رشید آل مکتوم و معاون و نخست وزیر امارات متحده عربی با همکاری مرکز مالی بین‌المللی دوبی۱۱ تاسیس شد. در نخستین دوره برگزاری آن، ۶۹ نگارخانه از سراسر جهان، مخصوصا از ایالات متحده و اروپا در این نمایشگاه شرکت کردند. در این دوره فقط نگارخانه راه ابریشم از ایران حضور داشت.
بازدید‌کنندگان این نمایشگاه شامل هنرگردانان بین‌المللی، نگارخانه‌ها، مجموعه‌داران و همچنین ساکنان کشورهای خلیج فارس، مخصوصا امارات متحده عربی بودند. کل بازدید‌کنندگان این نمایشگاه حدود 9 هزار نفر بودند. در سال‌های 2008 و 2009 به ترتیب تعداد 66 و 70 نگارخانه در آرت دوبی شرکت کردند که فقط نگارخانه راه ابریشم از ایران حضور داشت. در سال 2010 تعداد 70 نگارخانه شرکت کردند که از ایران نگارخانه‌های آران و اثر حضور داشتند. در سال 2011 تعداد 79 نگارخانه شرکت کردند که از ایران نگارخانه‌های اثر، اعتماد و ماه شرکت کردند.
نخستین نمایشگاه هنر ابوظبی در سال ۲۰۰۹ برگزار شد. در این نمایشگاه تعداد ۴۲ گالری از سراسر جهان و به ویژه خاورمیانه حضور داشتند. دومین نمایشگاه در سال ۲۰۱۰ برگزار شد که ۴۹ گالری در آن شرکت کردند. در سال ۲۰۱۱ نیز ۴۸ گالری در نمایشگاه ابوظبی شرکت کردند.
برگزاری نمایشگاه هنر ابوظبی منجر به واکنش‌های مثبت فراوانی از سوی جوامع هنری شد و بسیاری بر این باورند که نمایشگاه هنر دوبی (آرت دوبی)، عنوان مهم‌ترین نمایشگاه هنری منطقه را از دست خواهد داد. در کنار برگزاری نمایشگاه‌ها و دوسالانه‌های نام برده شده، نگارخانه‌های متعددی نیز در خاورمیانه مخصوصا شهر دوبی افتتاح شده است. به عنوان مثال می‌توان به تاسیس نگارخانه‌هایی مانند نگارخانه هنر سبز، مجلسی و خط سوم در دوبی اشاره کرد.
جایزه ابراج و جمیل
علاوه بر ایجاد نهادها و موسسات و گالری‌های هنری در منطقه خاورمیانه دو جایزه ابراج و جمیل در سال‌های اخیر باعث به وجود آمدن رقابت در بین هنرمندان منطقه شده است. جایزه ابراج که با مجموع هزینه یک میلیون دلار، گران‌ترین جایزه هنری دنیا به شمار می‌رود، از سال 2008 میلادی توسط شرکت «ابراج کاپیتال» برای هنرمندان معاصر مناطق خاورمیانه، شمال آفریقا و جنوب آسیا تعیین شده است. مجموعه «ابراج کاپیتال»، یکی از بزرگ‌ترین گروه‌های تجاری خصوصی در خاورمیانه است که در دوبی مستقر است. این مجموعه در پنج کشور امارات، عربستان سعودی، مصر، پاکستان و ترکیه شعبه دارد و در 11 کشور منطقه فعالیت تجاری و اقتصادی انجام می‌دهد.
بارزترین ویژگی جایزه ابراج برخلاف دیگر جوایز هنری این است که به اثر تمام‌شده تعلق نمی‌گیرد، بلکه هنرمندان مناطق خاورمیانه، شمال آفریقا و جنوب آسیا می‌بایست طرح‌های خود را برای کمیته بررسی ابراج ارسال کنند. پس از اعلام نتایج، برنده‌ها فرصت دارند طی شش ماه با بخشی از مبلغ جایزه طرح‌های خود را محقق کنند، تا اوایل ماه مارس هر سال در آرت دوبی به نمایش درآید. در نتیجه به جای رقابت آثار هنری تکمیل شده، بررسی و گزینش «طرح‌های پیشنهادی» هنرمندان را شامل می‌شود. ویژگی دیگر این جایزه تعلق گرفتن آن به کار مشترک یک هنرمند و یک هنرگردان به جای اثر یک هنرمند منفرد است. این آثار بعدا در مکان‌های مطرح هنری نیز به نمایش در خواهند آمد و بخشی از مجموعه ابراج کاپیتال خواهند شد. آثار بر مبنای ذهنیت و اندیشه ابراج کاپیتال، که بر زمینه پیشرفت تجاری و خلق قهرمان‌های محلی استوار است، انتخاب می‌شوند و تنها آثاری انتخاب می‌شوند که به حفظ ریشه‌های فرهنگی خاورمیانه، شمال آفریقا و جنوب آسیا بپردازند. در سال ۲۰۰۸ نازگل انصارنیا (هنرمند) به همراه لیلا فخر هنرگردان ایرانی یکی از برندگان این جایزه بودند. هاله القوصی هنرمند مصری و قادر عطیه هنرمند الجزایری در سال ۲۰۱۰ برنده جایزه شدند.
دیگر جایزه هنری، جایزه جمیل است. این جایزه توسط محمد عبداللطیف موسس نگارخانه هنر اسلامی جمیل بنیان گذاشته شده است. هر دو سال یک بار این جایزه به یک هنرمند تعلق می‌گیرد. جایزه جمیل بین‌المللی است و ویژه هنر معاصر است که طرح آن از سنت‌های اسلامی الهام گرفته باشد. هدفش بسط ارتباط بین هنر سنتی اسلامی، صنایع دستی، طراحی و هنر معاصر به عنوان بخشی از گفتمان گسترده هنر اسلامی و نقش آن در جهان امروز هنر است. برنده نخستین دوره در جولای 2009 و همچنین دومین دوره در مارس 2011 اعلام شدند. در سال 2009 خسرو حسن‌زاده و رضا عابدینی دو هنرمند ایرانی در بخش 9 هنرمند پایانی این جایزه اعلام شدند. در سال 2011 نیز منیر فرمانفرمایان، بیتا قزل‌ایاق، بابک گلکار، هدیه شفیعی و سودی شریفی پنج هنرمند ایرانی جزو 10 برگزیده نهایی بودند.
برگزیده جایزه جمیل در سال ۲۰۰۹ افروز عمیقی، هنرمند ایرانی، با اثر هزار و یک صفحه بود. این اثر براساس المان‌هایی از هنر اسلامی از جمله طراحی فرش، نگارگری ایرانی و تزیینات معماری شکل گرفته است.
افروز عمیقی از نور و سایه برای نمایش طراحی پیچیده خود استفاده کرده است؛ از طریق مجسمه‌های پیچیده با سطوحی که زیبایی و زوال را نشان می‌دهد. عمیقی در پی ایجاد فضایی است که خشونت و آرامش با هم برخورد می‌کنند به گونه‌ای که کاوش در تاریخ پر‌همهمه ایران را نشان می‌دهد. در سال 2011 اثری از سودی شریفی، هنرمند ایرانی، با نام «هفته مد» مورد توجه قرار گرفت. شریفی با خلق کلاژ دیجیتالی با استفاده از اسکن‌های بزرگ نگارگری ایرانی که در آن تصاویر عکاسی خودش را تلفیق کرده، اثری را ایجاد کرده که نامش را ماکسیماتو گذاشت. کلاژ دیجیتال شریفی بررسی تنش بین فضاهای عمومی و خصوصی است. در اثر «هفته مد» زنان در یک سو و مردان در سوی دیگر نشسته‌اند و به زنان مدل می‌نگرند، اما هم در تماشاگران و هم در مدل‌ها، شخصیت‌های قدیم و جدید در کنار هم قرار گرفته‌اند. در حقیقت عکس‌های جدید خود را در کنار فیگورهای قدیمی مینیاتور به نمایش گذاشته شده و از این آمیختگی، تصاویر جدیدی به وجود آمده است.
قرار گرفتن هنر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در معرض شناخت جامعه هنری جهان
هنر خاورمیانه در سطح بین‌المللی در طول سال‌های اخیر حضور چشمگیری داشته است. در هر دو بی‌ینال داکیومنتا و ونیز در سال‌های 2007 و 2009 میزبان تعدادی از هنرمندان خاورمیانه بودند. لبنان نخستین غرفه خود را در بی‌ینال 2007 ونیز افتتاح کرد و به دنبال آن امارت نیز در سال 2009 غرفه خود را افتتاح کرد. موزه‌ها با ارائه نمایشگاه‌هایی نظیر «Word into Art» هنرمندان مدرن خاورمیانه در موزه بریتانیا لندن به سال 2008 و ایران از نگاه بیرون (ایران از نگاه ناظران بیرونی) در موزه هنر چلسی نیویورک به سال 2009 نشان از علاقه رو به افزایش هنرگردان‌های مطرح بین‌المللی است به طوری که شناخت از هنرمندان منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENSA) و آثارشان در سطح بین‌المللی در حال افزایش است.
حضور مجموعه‌داران بین‌المللی در بازار هنر خاورمیانه
در حالی که آثار ارائه‌شده در نخستین حراج کریستی تا حد زیادی توسط مجموعه‌داران داخلی و یا ملی خریداری شد، در سال‌های اخیر، مجموعه‌دارهای بین‌المللی، آثار هنری خاورمیانه را جمع‌آوری می‌کنند. مجموعه‌داران اروپایی نظیر چارلز ساچی، صائب ایگنر، رودی ونگ و جودیث گریر.
گالری تیت در ماه مه 2010 اعلام کرد که جست‌وجو برای جمع‌آوری مجموعه جدیدی را که شامل هنر خاورمیانه هم هست شروع کرده است. تیت اعلام کرد 13 اثر از هنرمندان خاورمیانه را جمع‌آوری کرده که شامل آثار هنرمندان ایرانی، محمود بخشی و سمیرا اسکندفر است. موزه هنر لس‌آنجلس اثری از هنرمند ایرانی سمیرا علی‌خانزاده را در اوایل سال خریداری کرد و انتظار می‌رود در سال‌های پیش‌رو موزه‌های بیشتری از اقدام موزه لس‌آنجلس پیروی کنند.
گران‌ترین اثر موزه هنرهای معاصر ایران
بازار هنر خاورمیانه از زمان فروش مجموعه هنر عربِ ریاض الریس در حراج 2001 ساتبی تکوین یافته است. اما هنر مدرن و معاصر خاورمیانه روند پرشتاب‌تری از بهار سال 2006 داشته است. در ماه مه 2006، دو اتفاق مهم به طور همزمان برای هنر خاورمیانه رخ داد. برگزاری نمایشگاه «Word into art» در موزه بریتانیای لندن و نخستین فروش حراج کریستی در دوبی. این دو اتفاق مهم، کمک کردند که هنر معاصر ایران و اعراب به کانون توجهات جامعه بین‌المللی هنر بدل شود. هنگامی که شرکت کریستی شعبه منطقه‌ای دوبی را در سال 2005 تاسیس کرد، برنامه بازرگانی شعبه دوبی را بر عملکرد مالی 30 میلیون دلاری فروش بین سال‌های 2006 تا 2009 تنظیم کرده بود، اما در کمتر از 24 ماه عملکرد مالی بیش از 100 میلیون دلاری حاصل شد. گرچه رکود بازار جهانی هنر در سال‌های 2008 و 2009 لطمه شدیدی به بازار هنر خاورمیانه زد.
ورود حراج‌خانه‌های بین‌المللی در سال ۲۰۰۶ به منطقه موجب رشد و توسعه هنر خاورمیانه شد. همچنین راه‌اندازی این حراج‌ها موجب محک زدن و سپس تثبیت کردن قیمت‌های بین‌المللی برای هنر مدرن و معاصر این منطقه شده است. حضور حراج‌خانه‌های بین‌المللی در کنار نمایشگاه‌های هنری نظیر آرت دوبی و نمایشگاه هنر ابوظبی، مرکز تجاری و بازرگانی جدید و قدرتمندی برای هنر خاورمیانه به وجود آورده است به طوری که زمینه مستعدی را برای رشد و توسعه گالری‌های محلی و منطقه‌ای، کارگزاران و مشاوران هنری و دیگر سرویس‌های بازار هنر فراهم کرده است. همچنین تاثیر بالقوه پروژه موزه جزیره السعدیات در ابوظبی و موزه هنر مدرن اعراب در دوحه را باید در نظر داشت.
طغیان موزه‌سازی در خلیج فارس
امیرنشین‌های امارات و قطر زیرساخت‌های بسیاری را در دو دهه گذشته در زمینه فرهنگ و هنر فراهم کردند. از سال ۲۰۰۶ به این سو در خصوص هنرهای تجسمی نیز طرح‌های بسیاری در حال اجرا است. از جمله آنها می‌توان به طراحی شعبه‌ای از موزه گوگنهایم توسط معمار مشهور جهان فرانک گری و همچنین طراحی شعبه‌ای از موزه لوور توسط ژان نوول اشاره کرد. این دو نهاد مهم هنر در جزیره السعدیات ابوظبی ساخته شده‌اند. در دوحه قطر نیز موزه هنر اسلامی به طراحی ای.ام.پی.ئی انجام پذیرفته است. همچنین موزه مدرن عرب در دوحه قطر در سال۲۰۱۱ افتتاح شد. بحرین نیز پروژه ساخت موزه هنرهای معاصر را که توسط معمار شهیر و بین‌المللی عراقی زهاحدید طراحی شده در پایان سال ۲۰۱۲ افتتاح کرد. موزه‌ای که در نظر دارد دستیابی به هنر معاصر خاورمیانه و هم هنر معاصر جهان را فراهم کند.
رقابت نمایشگاه‌های هنری در امارات افزایش یافته است
نمایشگاه آرت دوبی، ابوظبی و دوسالانه شارجه از مهم‌ترین نمایشگاه‌های این منطقه هستند.
شارجه سومین شیخ‌نشین بزرگ در بین هفت شیخ‌نشین امارات متحده عربی است. این شیخ‌نشین به سبب دارا بودن نهادهای قوی هنری، فرهنگی و تاریخی مشهور است. یونسکو در سال 1998 عنوان پایتخت فرهنگی جهان عرب را به شارجه داد. دوسالانه بین‌المللی شارجه از سال 1993 در این شهر برگزار می‌شود. تاکنون 10 دوره دوسالانه برگزار شده است که آخرین آن در سال 2011 برگزار شد.
نمایشگاه آرت دوبی هر ساله در ماه مارس برگزار می‌شود. این نمایشگاه در سال ۲۰۰۷ با حمایت شیخ محمد ابن‌رشید آل مکتوم و معاون و نخست وزیر امارات متحده عربی با همکاری مرکز مالی بین‌المللی دوبی۱۱ تاسیس شد. در نخستین دوره برگزاری آن، ۶۹ نگارخانه از سراسر جهان، مخصوصا از ایالات متحده و اروپا در این نمایشگاه شرکت کردند. در این دوره فقط نگارخانه راه ابریشم از ایران حضور داشت.
بازدید‌کنندگان این نمایشگاه شامل هنرگردانان بین‌المللی، نگارخانه‌ها، مجموعه‌داران و همچنین ساکنان کشورهای خلیج فارس، مخصوصا امارات متحده عربی بودند. کل بازدید‌کنندگان این نمایشگاه حدود 9 هزار نفر بودند. در سال‌های 2008 و 2009 به ترتیب تعداد 66 و 70 نگارخانه در آرت دوبی شرکت کردند که فقط نگارخانه راه ابریشم از ایران حضور داشت. در سال 2010 تعداد 70 نگارخانه شرکت کردند که از ایران نگارخانه‌های آران و اثر حضور داشتند. در سال 2011 تعداد 79 نگارخانه شرکت کردند که از ایران نگارخانه‌های اثر، اعتماد و ماه شرکت کردند.
نخستین نمایشگاه هنر ابوظبی در سال ۲۰۰۹ برگزار شد. در این نمایشگاه تعداد ۴۲ گالری از سراسر جهان و به ویژه خاورمیانه حضور داشتند. دومین نمایشگاه در سال ۲۰۱۰ برگزار شد که ۴۹ گالری در آن شرکت کردند. در سال ۲۰۱۱ نیز ۴۸ گالری در نمایشگاه ابوظبی شرکت کردند.
برگزاری نمایشگاه هنر ابوظبی منجر به واکنش‌های مثبت فراوانی از سوی جوامع هنری شد و بسیاری بر این باورند که نمایشگاه هنر دوبی (آرت دوبی)، عنوان مهم‌ترین نمایشگاه هنری منطقه را از دست خواهد داد. در کنار برگزاری نمایشگاه‌ها و دوسالانه‌های نام برده شده، نگارخانه‌های متعددی نیز در خاورمیانه مخصوصا شهر دوبی افتتاح شده است. به عنوان مثال می‌توان به تاسیس نگارخانه‌هایی مانند نگارخانه هنر سبز، مجلسی و خط سوم در دوبی اشاره کرد.
جایزه ابراج و جمیل
علاوه بر ایجاد نهادها و موسسات و گالری‌های هنری در منطقه خاورمیانه دو جایزه ابراج و جمیل در سال‌های اخیر باعث به وجود آمدن رقابت در بین هنرمندان منطقه شده است. جایزه ابراج که با مجموع هزینه یک میلیون دلار، گران‌ترین جایزه هنری دنیا به شمار می‌رود، از سال 2008 میلادی توسط شرکت «ابراج کاپیتال» برای هنرمندان معاصر مناطق خاورمیانه، شمال آفریقا و جنوب آسیا تعیین شده است. مجموعه «ابراج کاپیتال»، یکی از بزرگ‌ترین گروه‌های تجاری خصوصی در خاورمیانه است که در دوبی مستقر است. این مجموعه در پنج کشور امارات، عربستان سعودی، مصر، پاکستان و ترکیه شعبه دارد و در 11 کشور منطقه فعالیت تجاری و اقتصادی انجام می‌دهد.
بارزترین ویژگی جایزه ابراج برخلاف دیگر جوایز هنری این است که به اثر تمام‌شده تعلق نمی‌گیرد، بلکه هنرمندان مناطق خاورمیانه، شمال آفریقا و جنوب آسیا می‌بایست طرح‌های خود را برای کمیته بررسی ابراج ارسال کنند. پس از اعلام نتایج، برنده‌ها فرصت دارند طی شش ماه با بخشی از مبلغ جایزه طرح‌های خود را محقق کنند، تا اوایل ماه مارس هر سال در آرت دوبی به نمایش درآید. در نتیجه به جای رقابت آثار هنری تکمیل شده، بررسی و گزینش «طرح‌های پیشنهادی» هنرمندان را شامل می‌شود. ویژگی دیگر این جایزه تعلق گرفتن آن به کار مشترک یک هنرمند و یک هنرگردان به جای اثر یک هنرمند منفرد است. این آثار بعدا در مکان‌های مطرح هنری نیز به نمایش در خواهند آمد و بخشی از مجموعه ابراج کاپیتال خواهند شد. آثار بر مبنای ذهنیت و اندیشه ابراج کاپیتال، که بر زمینه پیشرفت تجاری و خلق قهرمان‌های محلی استوار است، انتخاب می‌شوند و تنها آثاری انتخاب می‌شوند که به حفظ ریشه‌های فرهنگی خاورمیانه، شمال آفریقا و جنوب آسیا بپردازند. در سال ۲۰۰۸ نازگل انصارنیا (هنرمند) به همراه لیلا فخر هنرگردان ایرانی یکی از برندگان این جایزه بودند. هاله القوصی هنرمند مصری و قادر عطیه هنرمند الجزایری در سال ۲۰۱۰ برنده جایزه شدند.
دیگر جایزه هنری، جایزه جمیل است. این جایزه توسط محمد عبداللطیف موسس نگارخانه هنر اسلامی جمیل بنیان گذاشته شده است. هر دو سال یک بار این جایزه به یک هنرمند تعلق می‌گیرد. جایزه جمیل بین‌المللی است و ویژه هنر معاصر است که طرح آن از سنت‌های اسلامی الهام گرفته باشد. هدفش بسط ارتباط بین هنر سنتی اسلامی، صنایع دستی، طراحی و هنر معاصر به عنوان بخشی از گفتمان گسترده هنر اسلامی و نقش آن در جهان امروز هنر است. برنده نخستین دوره در جولای 2009 و همچنین دومین دوره در مارس 2011 اعلام شدند. در سال 2009 خسرو حسن‌زاده و رضا عابدینی دو هنرمند ایرانی در بخش 9 هنرمند پایانی این جایزه اعلام شدند. در سال 2011 نیز منیر فرمانفرمایان، بیتا قزل‌ایاق، بابک گلکار، هدیه شفیعی و سودی شریفی پنج هنرمند ایرانی جزو 10 برگزیده نهایی بودند.
برگزیده جایزه جمیل در سال ۲۰۰۹ افروز عمیقی، هنرمند ایرانی، با اثر هزار و یک صفحه بود. این اثر براساس المان‌هایی از هنر اسلامی از جمله طراحی فرش، نگارگری ایرانی و تزیینات معماری شکل گرفته است.
افروز عمیقی از نور و سایه برای نمایش طراحی پیچیده خود استفاده کرده است؛ از طریق مجسمه‌های پیچیده با سطوحی که زیبایی و زوال را نشان می‌دهد. عمیقی در پی ایجاد فضایی است که خشونت و آرامش با هم برخورد می‌کنند به گونه‌ای که کاوش در تاریخ پر‌همهمه ایران را نشان می‌دهد. در سال 2011 اثری از سودی شریفی، هنرمند ایرانی، با نام «هفته مد» مورد توجه قرار گرفت. شریفی با خلق کلاژ دیجیتالی با استفاده از اسکن‌های بزرگ نگارگری ایرانی که در آن تصاویر عکاسی خودش را تلفیق کرده، اثری را ایجاد کرده که نامش را ماکسیماتو گذاشت. کلاژ دیجیتال شریفی بررسی تنش بین فضاهای عمومی و خصوصی است. در اثر «هفته مد» زنان در یک سو و مردان در سوی دیگر نشسته‌اند و به زنان مدل می‌نگرند، اما هم در تماشاگران و هم در مدل‌ها، شخصیت‌های قدیم و جدید در کنار هم قرار گرفته‌اند. در حقیقت عکس‌های جدید خود را در کنار فیگورهای قدیمی مینیاتور به نمایش گذاشته شده و از این آمیختگی، تصاویر جدیدی به وجود آمده است.
قرار گرفتن هنر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در معرض شناخت جامعه هنری جهان
هنر خاورمیانه در سطح بین‌المللی در طول سال‌های اخیر حضور چشمگیری داشته است. در هر دو بی‌ینال داکیومنتا و ونیز در سال‌های 2007 و 2009 میزبان تعدادی از هنرمندان خاورمیانه بودند. لبنان نخستین غرفه خود را در بی‌ینال 2007 ونیز افتتاح کرد و به دنبال آن امارت نیز در سال 2009 غرفه خود را افتتاح کرد. موزه‌ها با ارائه نمایشگاه‌هایی نظیر «Word into Art» هنرمندان مدرن خاورمیانه در موزه بریتانیا لندن به سال 2008 و ایران از نگاه بیرون (ایران از نگاه ناظران بیرونی) در موزه هنر چلسی نیویورک به سال 2009 نشان از علاقه رو به افزایش هنرگردان‌های مطرح بین‌المللی است به طوری که شناخت از هنرمندان منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENSA) و آثارشان در سطح بین‌المللی در حال افزایش است.
حضور مجموعه‌داران بین‌المللی در بازار هنر خاورمیانه
در حالی که آثار ارائه‌شده در نخستین حراج کریستی تا حد زیادی توسط مجموعه‌داران داخلی و یا ملی خریداری شد، در سال‌های اخیر، مجموعه‌دارهای بین‌المللی، آثار هنری خاورمیانه را جمع‌آوری می‌کنند. مجموعه‌داران اروپایی نظیر چارلز ساچی، صائب ایگنر، رودی ونگ و جودیث گریر.
گالری تیت در ماه مه 2010 اعلام کرد که جست‌وجو برای جمع‌آوری مجموعه جدیدی را که شامل هنر خاورمیانه هم هست شروع کرده است. تیت اعلام کرد 13 اثر از هنرمندان خاورمیانه را جمع‌آوری کرده که شامل آثار هنرمندان ایرانی، محمود بخشی و سمیرا اسکندفر است. موزه هنر لس‌آنجلس اثری از هنرمند ایرانی سمیرا علی‌خانزاده را در اوایل سال خریداری کرد و انتظار می‌رود در سال‌های پیش‌رو موزه‌های بیشتری از اقدام موزه لس‌آنجلس پیروی کنند.
ارسال نظر