یک و نیم میلیارد تومان خرج کفتر کرده‌ام - ۲۵ آبان ۹۱
سر و وضعش شکلی است که اگر کسی نداند، فکر می‌کند کارتن‌خواب کنار خیابان است، لباس‌های کهنه، پاره و نامرتب، با سیگاری بر لب و سر و صورت نامنظم و موهای پرپشت ، اما خودش می‌گوید تا الان در حدود یک‌ونیم میلیارد تومان برای خرید و پرورش کبوتر خرج کرده است. آخرین مورد همین سه روز قبل، یک جفت کبوتر را خریده است 11 میلیون و نیم، چندی قبل‌تر هم دو قطعه زمین را فروخته است 100 میلیون تومان و کبوتر خریده است. برای خرید و فروش کبوتر به همه جای ایران و بیشتر از همه به تهران هم سفر می‌کند. پنجاه سال سن دارد و از هشت سالگی دل به دنیای کفترها داده است، به قول خودش چهل و دو سال است حیوون‌داری می‌کند، با عشق. متولد سال 1341 شاهرود است، شغل آرایشگری دارد، اما حالا سال‌ها است شغل اصلی را رها کرده و فقط با کبوترهایش روزگار می‌گذراند. همسر و دو فرزندش هم در جای دیگری از شاهرود زندگی می‌کنند، سراغ بچه‌هایش را می‌گیرم و نظر آنها را درباره کفتر بازی، جواب می‌دهد، نه آنها توی این فاز نیستند، درس می‌خوانند، یکیشان لیسانس گرفته و یکی هم هنوز درس می‌خواند. می‌گوید: خودم هم پشیمان شده‌ام که وارد این کار شدم، زندگی‌ام را در این راه خرج کرده‌ام، اما کسی به ما توجهی نمی‌کند و حمایتی نمی‌شویم. این گفت‌وگو در ضلع شمال شرقی شهر شاهرود، در کنار جاده‌ای که به سوی مشهد می‌رود، انجام شده، در قطعه زمینی که محمدعلی عنابی کفترباز قدیمی شاهرودی کبوترهایش را نگهداری می‌کند. دور این زمین دیواری از بلوک سیمانی کشیده شده و دری آهنی بر راه ورودش گذاشته شده است. یک سگ نگهبان سیاه و کوچک هم وظیفه محافظت از محل را عهده‌دار است. به فاصله ده متری از در ورودی در سمت چپ اتاقکی هست که محل خواب اوست، در زیر پا و جلوی این اتاقک زمین در ابعاد 5 در 20 متر به ارتفاع دو متر حفر شده است و لانه و محل نگهداری کبوترها آنجا است. صدها کبوتر از نژادها و رنگ‌های مختلف در قفس‌ها یا به گفته خودش گنجه‌ها و محیط آزاد چرخ می‌زنند و دانه می‌خورند و بغ بغو می‌کنند. او مشغول رسیدگی به کفترها می‌شود و من هم سوال می‌پرسم:

آقای عنابی، در مدت 4 سالی که در این راه وارد شده‌ای، تا الان چقدر پول برای کبوترها خرج کرده‌ای؟
از زمین‌های خودم و املاک پدری‌ام تاکنون ۸ قواره فروخته‌ام، شغل اصلی‌ام هم که آرایشگری بوده و سه دهنه مغازه داشتم، آنها را کنار گذاشتم که بتوانم به این پرنده‌ها برسم، خرید و فروش هم در کار ما زیاد اتفاق می‌افتد، اما می‌توانم بگویم تا الان حدود یک تا یک و نیم میلیارد تومان خرج کرده‌ام.
در این راه تاکنون درآمدی هم داشته‌ای یا فقط خرج می‌کنی؟
در این شغل، اگر مشکلات و سختی‌ها نباشد، آدم می‌تواند درآمد هم داشته باشد، اما وقتی از ما حمایتی نمی‌شود و کسی ما را جدی نمی‌گیرد همه فقط زحمت بی‌خود است. همین سال قبل یک نفر ۶۰ جفت کفتر از من دزدید که قیمت آنها به ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان می‌رسید. با پیگیری‌هایی که کردیم دزد را هم گرفتیم و به پلیس تحویل دادیم، اما آنها بعد از یک روز او را رها کردند، چون کسی قیمت و ارزش واقعی کفترها را نمی‌داند و فکر می‌کنند قیمت‌های میلیونی دروغ است، اما در نهایت بخش زیادی از سرمایه من به این شکل از بین رفت و هیچ کس هم از من حمایتی نکرد.
مگر هر جفت از این کبوترها چقدر قیمت دارد که 60 جفت از آنها می‌شود 200 میلیون، خودتان تا الان کبوتری خریده‌اید که برایش میلیونی پول داده باشی؟
۱۷ سال پیش یعنی سال ۷۳، ۷۴ که پول ارزش داشت، من یک کبوتر از نژاد نوک قنار سفید را در تهران از کسی به اسم سعید نریمانی که به سعید پاکوتاه معروف است، به قیمت ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان خریدم. همین سه روز پیش هم یک جفت قنار کاکل‌دار را ۱۱ و نیم‌میلیون تومان خریدم. قیمت کفتر اگر از نژادهای اصل و زیبا مثل همین مدل نوک قنار باشد، خیلی هم قیمت دارد.
چرا به این کبوتر می‌گویند قنار یا نوک قنار؟
چون نوک آنها ریز و کوتاه مثل نوک قناری است، به این اسم معروف هستند. الان حدود بیست سی سال است که این نژاد از محبوب‌ترین و گران‌ترین انواع کفتر در ایران است.
با چه هدفی 17 سال پیش، آن نوک‌قنار را با آن قیمت میلیونی خریدی؟ الان کجاست و چه استفاده‌ای از آن کردی؟
چون نژادش عالی بود، هدفم این بود که برایم جوجه بدهد، اما ۴۰ روز بعد از اینکه خریدم مریض شد و مرد!
یعنی به همین راحتی 3 میلیون و 700 هزار تومان سرمایه‌ات که آن سال‌ها خیلی بیشتر از الان بود، از بین رفت؟
کار ما همینطور است، گاهی می‌شود از یک کفتر که ده میلیون خرجش کرده‌ای چندین برابر سود به دست بیاوری گاهی هم کفتر مریض می‌شود و از بین می‌رود.
این کبوترهای میلیونی را اینجا نگهداری می‌کنید؟
نه، اینجا امن نیست، غیر از این جای دیگری دارم که کفترهای گران‌قیمت را آنجا گذاشته‌ام
شما هم تاکنون کبوتری با قیمت میلیونی فروخته‌ای؟
چند وقت پیش یک جفت قنار را فروختم ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان
گران‌ترین کبوتری که تا حالا خریدوفروش شده و شما از آن مطلع هستید با چه قیمتی بود؟
یکی از بچه‌های همین شاهرود یک کفتر را از تهران خرید ۳۰ میلیون تومان.
آیا برای بیماری و بیمه کبوترهایت که این همه هم قیمت دارند تاکنون کاری کرده‌ای و آیا اصلا می‌شود کاری کرد؟
اصلی‌ترین مشکل ما در این زمینه مرض‌هایی است که به یکباره می‌آید و گله را گرفتار می‌کند، ممکن است در یک شبانه روز صدها کفتر از بین برود، دو سال پیش، مرض حدود ۸۰۰ کفتر من را از بین برد. کفترها بیماری‌های خودشان را دارند، مثل مرض نیوکاسل، داروهایی که برای این مرض‌ها هم وجود دارد تا سه چهار سال قبل مجانی بود، اما بعد از آن پولی شد و الان هم در بازار پیدا نمی‌شود، اگر هم پیدا شود بی‌کیفیت است و قیمتش هم به نسبت سه سال قبل چند برابر شده است. الان یک قوطی دارو برای مرض نیوکاسل ۱۰۰ هزارتومن قیمت دارد.
کبوترها نژادهای زیادی دارند، تا حال نژادی بوده که شما خودتان آن را پرورش داده باشید، مثلا از ترکیب دو نژاد به یک نژاد جدید رسیده باشید؟
نژاد «کل دم سبز» را من در ایران ساختم، این نژاد از ترکیب نژادهای سوسکی و لاکی درست شد. قیمت هر جفت از این نژادها تا ۲ میلیون تومن می‌ارزد.
از بقیه کشورهای دنیا اطلاعی دارید آیا در آن کشورها هم مثل ایران کبوتربازی وجود دارد؟
استرالیا کشوری است که کفتر بازهای آنجا خیلی معروف هستند، دولت خیلی از آنها حمایت می‌کند و به آنها وام می‌دهد. کفترهایشان هم بیمه می‌شوند تا اگر خسارتی وارد شد ضرر نکنند، اما وقتی کفترهای من را دزدیدند، هیچ کس از ما حمایت نکرد. در صورتی که اگر افراد در این شغل حمایت شوند، می‌توانند درآمدزایی کنند و حتی به کشورهای دیگر هم کفتر صادر کنند.