زهرا جعفرزاده
آلودگی هوا تبدیل به موضوعی انکارناپذیر شده است، با تشدید این پدیده به ویژه در کلانشهرها در سال‌های اخیر، میزان مرگ و میر بر اثر آلودگی‌ها نیز افزایش پیدا کرده است، هر چند که وزارت بهداشت در تمام این سال‌ها، کار زیادی برای جمع‌آوری آمار و اطلاعات درباره این موضوع انجام نداده است، اما آمارهای غیررسمی از مرگ سالانه بیش از ۴ هزار نفر در کشور بر اثر آلودگی هوا حکایت دارد، کارشناسان بهداشتی، محیط زیست و... سال‌ها است که نسبت به پیامدهای این موضوع هشدار می‌دهند، عوارض و بیماری‌های ناشی از این آلودگی مانند بیماری‌های قلبی و عروقی و آسم بر کسی پوشیده نیست، گویا با افزایش خودروها و تغییر در کیفیت بنزین و افزایش آلاینده‌ها نه تنها شهروندان تهرانی بلکه سایر نقاط آلوده و پر تردد کشور نیز از این پدیده مصون نبوده و چاره‌ای جز دست و پنجه نرم کردن با آن ندارند. در این میان اما با تشدید آلودگی‌ها، بازار خرید و فروش دستگاه‌های تصفیه هوا نیز رونق گرفته است، دستگاه‌هایی که به اذعان واردکنندگان و فروشندگان، هوای محیط را از هر گونه آلودگی و میکروب تصفیه می‌کند. با افزایش تمایل به استفاده از این دستگاه‌ها، درباره نحوه مصرف و میزان کاربری آن با مهندس رضا شاهمرادی، رییس اداره تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت گفت‌وگو کردیم.

دستگاه‌های تصفیه هوا چند سالی است که به کشور وارد می‌شوند، این دستگاه‌ها چقدر مورد تایید وزارت بهداشت هستند؟ آیا نیازی به داشتن مجوز از سوی این وزارتخانه دارند؟
ببینید دستگاه‌های تصفیه هوایی باید از سوی وزارت بهداشت مجوز داشته باشند که مخصوص استفاده در محیط‌های بیمارستانی هستند، محیط‌هایی مانند راهرو، اتاق عمل و اماکنی که بیمار در آنها تردد می‌کند، این دستگاه معمولا در مسیر هوای آلوده و یا محلی که میکروب‌زا است، نصب می‌شود تا نسبت به تصفیه کردن هوای آن محیط اقدام کند. اگر دستگاهی جنبه درمان و پیشگیری نداشته باشد، نیازی هم به مجوز ندارد، اما اگر کسی ادعا می‌کند که آن دستگاه میکروب‌زدا و ویروس‌کش است، این دستگاه باید مجوز داشته باشد. با توجه به اینکه هنوز شبکه رسمی و مجاز توزیع وسایل پزشکی در کشور تعریف نشده در حال حاضر مراکز مجاز و مورد تایید وزارت بهداشت برای عرضه این اقلام، داروخانه‌ها هستند که مجبورند این دستگاه را از شرکت‌های مجاز خریداری کنند و اقلام آنها باید مجوزدار باشد. البته با همکاری شورای اصناف قرار است شبکه رسمی توزیع وسایل پزشکی تعریف شود که بعد از آن با معرفی این شبکه مردم می‌توانند اقلام پزشکی را اعم از دستگاه فشار خون، تست قند خود یا تصفیه آلودگی میکروبی هوا را با خیال راحت از مسیر تایید شده خریداری کنند.
نحوه کار کردن این دستگاه‌ها به چه صورت است؟
این دستگاه‌ها هوا را از بیرون به سمت داخل می‌کشند و آنها را از فیلترهایی که دارد عبور می‌دهند. البته دستگاه‌های اکسیژن ساز گران‌قیمتی (بالای یک میلیون تومان) در بازار وجود دارد که ممکن است برای استفاده خانگی مناسب نباشد، اما آنچه برای استفاده خانگی مناسب است دستگاه‌های تصفیه آلودگی میکروبی است که در داروخانه‌ها انواع مجاز آن وجود دارد.
ظاهرا این دستگاه‌ها انواع مختلفی دارند و فیلترهای مختلفی بر آنها نصب می شود.
بله، برخی از این دستگاه‌ها تنها کار فیلتریشن را انجام می‌دهند، یعنی تنها باکتری را جذب می‌کنند، برخی نیز دارای فیلترهایی با لامپ میکروب کش هستند، در نهایت با استفاده از این فیلترها هوایی که خارج می‌شود، هوای تمیز و تصفیه شده‌ای است. به طور کلی فیلتر این دستگاه‌ها گرد و غبار را به کمک اشعه UV و گاز ازن میکروب کشی می‌کنند اما این دستگاه‌های گران قیمت هیچ تاثیری بر گازهای سمی مانند مونوکسید کربن و اکسیدهای نیتروژن و گوگرد ندارند.
کدام دستگاه‌ها این قابلیت را دارند؟
فقط دستگاه‌هایی می‌توانند این گازهای سمی را کاهش دهند که از تکنولوژی ازن استفاده می‌کنند، تعداد این دستگاه‌ها نیز بسیار کم و گران‌قیمت هستند و تاکنون وزارت بهداشت به هیچ نمونه‌ای از دستگاه‌ها مجوز نداده است.
این دستگاه‌ها بیشتر چه مصارفی دارند؟ بهتر است در چه اماکنی مورد استفاده قرار گیرند؟
این دستگاه‌ها می‌توانند در منزل مورد استفاده قرار گیرند، انواعی نیز صنعتی و اداری و برخی از این دستگاه‌ها نیز مصارف بیمارستانی دارند.
دستگاه‌هایی که در بازار هستند و بیشتر مصرف خانگی دارند، باید چه خصوصیاتی داشته باشند؟
به طور کلی دستگاه‌های تصفیه هوای خانگی، بیشتر برای جذب گرد و غبار به کار می‌روند، لزومی ندارد که این دستگاه‌ها میکروب زدایی را نیز انجام دهد، فیلترهای آنها بیشتر از همه روی جذب گرد و غبار کار می‌کند. بنابراین ادعای فروشندگان مبنی بر ویروس کشی و باکتری‌زدایی و ضد بیماری بودن و... محلی از اعراب ندارد.
به اعتقاد شما ضرورت استفاده از این دستگاه‌ها به چه میزان است؟
به هر حال به دلیل وجود پدیده گرد و غبار وجود این دستگاه‌ها می‌تواند هوای پاک و تمیزی را در محیط ایجاد کند، در برخی استان‌های مرزی و استان‌های غربی کشور که بیش از همه با پدیده گرد و خاک مواجه هستند، وجود این دستگاه‌ها بسیار مفید است، چرا که این گرد و غبارها و ریزگردها برای افراد می‌تواند مشکلات تنفسی به‌همراه داشته باشد، وجود این دستگاه‌های ساده به این افراد کمک می‌کند. در این شهرها، کولر و دستگاه‌های سرد کننده نمی‌تواند هوای مطلوب را تامین کند.
این موضوع تا چه اندازه برای شهروندان تهرانی ضرورت دارد؟
در تهران علاوه بر ریزگردها با بحث آلاینده‌ها نیز مواجه هستیم، ذرات سمی مانند منوکسید کربن و دی اکسید کربن و به طور کلی ذرات سربی در این هوا وجود دارند که برای افراد بیمار مشکل ایجاد می‌کند.
به اعتقاد شما تقاضای خرید این دستگاه‌ها پس از افزایش آلایندگی هوا افزایش داشته است؟
قطعا داشته است، مصرف‌کنندگان دنبال این هستند تا دستگاهی هوای محل زندگی‌شان را تصفیه کند، به هر حال دولت نیز در تلاش است تا بتواند دستگاه‌های تصفیه کننده‌ای تولید کند تا با قیمت مناسب در اختیار افراد قرار گیرد، چرا که دستگاه‌های موجود گران قیمت هستند.
نحوه استفاده از آنها چگونه است؟ افراد برای خرید آنها باید به چه نکاتی دقت کنند؟
هر دستگاهی ممکن است ظرفیت خاصی داشته باشد و متراژ تحت پوشش آن متفاوت است، استفاده این دستگاه‌ها و انتخاب دستگاه خوب، بستگی به متراژ محل دارد، افراد هنگام خرید به این نکته باید توجه داشته باشند.