کاهش رشد اقتصادی چالش عمده توسعه بیمه‌ها
همایش نوزدهم که در جستجوی ارائه راهکارهای تازه برای توسعه بیمه‌های زندگی و بررسی چالش‌ها و فرصت‌های تازه در این زمینه است، فرصت به دست داد که با آقای‌هادی اویار حسین مدیرعامل بیمه پارسیان که یکی از موفق‌ترین موسسات بیمه کشور است گفت‌وگویی داشته باشیم و از‌نظرات وی در این خصوص آگاهی یابیم. آنچه که در زیر می‌آید متن همین مصاحبه است که شما را به خواندن آن دعوت می‌کنیم. با توجه به موضوع نوزدهمین همایش مبتنی بر راهکارهای توسعه بیمه‌های زندگی، چالش‌ها و فرصت‌ها به نظر جنابعالی بیمه‌های زندگی در کشورمان از نظر مسئولان و مردم چه جایگاهی دارد؟
بدون ‌شک توجه به توسعه بیمه‌های عمر و زندگی نسبت به سنوات قبل هم در میان مردم و هم از دیدگاه مسئولان بیشترشده است. وضعیت اقتصادی مردم و توجه آنها به مدیریت پس اندازهای خرد و تغییرنگرش افراد به آینده موجب شده تا جامعه کمی هم به بیمه‌های عمرتوجه نشان دهد. البته این تغییر نگرش به بیمه‌های عمرواستقبال نسبی که درجامعه ایجاد شده به خاطر تنوع طرح‌های ارایه ازسوی شرکت‌های بیمه و تلاش‌های بیمه مرکزی درراستای ارتقای سطح اطلاع رسانی و گسترش فرهنگ بیمه است. البته نباید فراموش کرد که ورود شرکت‌های بیمه خصوصی و تمرکزبرتوسعه بیمه‌های عمر و همچنین طراحی بیمه نامه‌هایی که متناسب با شرایط آحاد جامعه باشد دراین رشد تاثیر مستقیم داشت. اما سهم ۸درصدی بیمه‌های زندگی ازکل بازاربیمه کشور هنوزتا شرایط آرمانی فاصله دارد و کافی نیست . تقاضای رو به افزایش برای بیمه‌های زندگی در ایران از بازار‌های بکر و بالقوه‌ای حکایت دارد که با برنامه ریزی مناسب، ایجاد زیرساخت‌ها ، همکاری مسوولان با شرکت‌های بیمه و توسعه شبکه فروش متخصص می‌تواند به بازاری بالفعل تبدیل شود. البته تمرکزبرتوسعه بیمه‌های عمر به موازات ورود شرکت‌های بیمه خصوصی به بازار وتلاش برای نفوذ در بازاربیمه‌های زندگی موجب می‌شود تا مسئولان بیش از گذشته به این بیمه توجه نشان دهند.
برای توسعه آن تاکنون چه اقداماتی صورت گرفته است؟
ازخصوصی سازی درصنعت بیمه می‌توان به عنوان یک گام مثبت درجهت توسعه بیمه‌های زندگی به ویژه بیمه‌های عمر نام برد. هرچند برخی از بیمه‌های خصوصی کار را با ارایه خدمات به سهامداران عمده خود آغازکردند اما برای ادامه فعالیت باید به بازاری وارد می‌شدند که تا قبل ازآن بکرمانده بود؛ که می‌توان به بازاربیمه‌های عمراشاره کرد.
نقش مکمل فعالیت دولت در بازار بیمه کشور نه به عنوان رقیب بلکه به منظور تداوم ارائه خدمات بیمه‌ای نیزامری بود که به توسعه بیمه‌های زندگی کمک کرد. همچنین کاهش قیمت بیمه‌های خرد دربازاررقابتی ،طراحی بیمه نامه‌های جدید با شرایط متنوع و تسهیل خدمات رسانی همگی اقداماتی بودند که درراستای توسعه بیمه‌های زندگی انجام شد. منظورازتنوع بیمه‌های جدید این است که بیمه نامه‌ها دارای پوشش‌هایی متناسب با نیازو خواسته مشتریان بود .درعین حال همیشه بیمه‌های عمروسرمایه گذاری با سپرده‌های بانکی ، بورس و سایرسرمایه گذاری‌ها مقایسه شده است و معمولا افراد سود سایربازارها را ازسود بیمه‌های عمر بیشترمی دانند که البته نرخ تورم هم به این مسئله دامن می‌زند. درسال‌های اخیرتعامل صنعت بیمه با بازارهای پول و سرمایه به منظور افزایش بازده اندوخته‌های ریاضی و سرمایه‌گذاری بیمه‌های زندگی که منجربه افزایش نرخ سود فنی بیمه‌های عمراز15 به 18درصد شد نیزبه رونق بیمه‌های عمر کمک خواهد کرد و آخرین اقدام بیمه مرکزی درکاهش 5درصدی واگذاری‌های اتکایی اجباری هرچند اندک بود اما نشانه خوبی برای آینده بیمه‌های عمرمی باشد.
چالش اصلی توسعه بیمه‌های زندگی به ویژه بیمه‌های عمر و سرمایه گذاری چیست؟
توجه داشته باشید که بیمه‌های زندگی نوعی سرمایه گذاری برای آینده است و معمولا کسانی که درآمد مناسب و یا حداقل توانایی مدیریت دخل و خرج خود را دارند به فکر سرمایه گذاری هستند. کاهش رشد اقتصادی وبه تبع آن کاهش درآمد خانواردیگرفرصتی برای سرمایه گذاری و اندیشه بیمه‌های عمرنمی گذارد. بنابراین یکی از مهمترین چالش‌های توسعه بیمه‌های زندگی به ویژه بیمه‌های عمر و سرمایه گذاری نبود درآمد کافی است، ضمن آنکه افزایش نرخ تورم و تاثیر آن بر ارزش سرمایه‌ها و اندوخته بیمه‌نامه‌ها که ارزش آنها را برای سالیان آتی و زمان سررسید بیمه نامه کاهش می‌دهد چالش دیگری بر سر راه توسعه این نوع بیمه‌نامه‌ها است.
شرکت بیمه پارسیان در این خصوص چه اقداماتی انجام داده است؟
بیمه پارسیان ضمن تعامل فعال و سازنده با بیمه‌گذاران بالقوه و بالفعل کشور به منظور شناسایی نیازها و پوشش‌های بیمه‌ای و همچنین گستردگی و پراکندگی شبکه فروش و توانایی ارائه خدمات در اقصی نقاط کشور توانسته در امر توسعه بیمه‌های زندگی موثر واقع شود. ارائه محصول و خدمات بیمه‌های عمر در شعب بانک پارسیان در تهران و شهرستان از طریق میزهای بیمه ای، توان بالای طراحی و انجام محاسبات فنی انواع بیمه‌های زندگی، وجود سامانه استعلام نرخ بیمه‌های عمر و سرمایه گذاری برای نمایندگان و بیمه گذاران،‌ طراحی و پیاده سازی محصولات و پوشش‌های بیمه‌های عمر بر اساس آخرین دستاوردهای روز دنیا مانند بیمه‌نامه عمر و سرمایه‌گذاری طرح خانواده، ‌طرح سنوات‌ و ... از جمله اقدامات دیگر بیمه پارسیان در زمینه بالا بردن ضریب نفوذ این بیمه نامه در میان مردم است.
شرکت بیمه پارسیان همچنین با فراهم‌سازی زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات به منظور ارائه خدمات مطلوب‌تر به بیمه‌گذاران نظیر سامانه خدمات الکترونیک بیمه‌های عمر انفرادی،‌ ایجاد سامانه ثبت پیشنهادات بیمه‌های عمر انفرادی و سامانه اطلاع رسانی بیمه‌های عمر و...، آموزش نمایندگان بیمه‌های عمر به منظور افزایش ضریب نفوذ بیمه‌های عمر در سطح کشور و نیز اجرای طرح دفاتر فروش بیمه‌های عمر جهت تقویت انگیزه نمایندگان برتر و تقویت شبکه فروش بیمه‌های عمر سعی کرده تا در حد توان خود به توسعه بیمه‌های زندگی کمک کند.
لطفا در خصوص عملکرد بیمه پارسیان در سال 91 توضیح دهید؟
بیمه پارسیان در سال ۹۱ با تقویت بخش بازاریابی و فروش خود توانست به آمارهای قابل توجهی دست پیدا کند و با توجه به آمارهای استخراج شده از عملکرد شش ماهه اول سال ۹۱ شرکت نسبت به مدت مشابه سال قبل می‌توان به افزایش ۵۵ درصدی کل فروش شرکت در شش ماهه‌ اول سال ۹۱، افزایش ۱۷۷ درصدی فروش در رشته‌های مهندسی، افزایش ۹۸ درصدی فروش در رشته‌های مسئولیت و همچنین افزایش ۶۸ درصدی فروش در رشته‌های عمر انفرادی در شش ماهه‌ اول سال ۹۱ نسبت به مدت مشابه سال قبل اشاره کرد. این امر با تلاش جمعی همه کارکنان و نمایندگان شرکت حاصل شده و امیدواریم تا پایان سال ۹۱ بتوانیم این آمارهای را درخشان‌تر کنیم.
آیا جنابعالی با تعلیق آزادسازی و بازگشت نظام تعرفه موافق هستید؟ چرا؟
با توجه به اینکه ناکارایی نظام تعرفه‌ای به اثبات رسیده و اکثر کشورهای جهان آن را کنار گذاشته‌اند، لذا جایگزینی این روش نظارتی با روشی کاراتر اجتناب ناپذیر است ولی آنچه باید مورد سوال قرار گیرد، فرآیند این جایگزینی و مناسبت روش جایگزین است. به نظر می‌رسد همزمانی کنار رفتن نظام تعرفه‌ای با افزایش سریع تعداد شرکت‌های خصوصی موجب نوعی آشفتگی در بازار بیمه کشور شد که اعتراض برخی از فعالان این صنعت را در پی داشته است. در اینجا ضمن تأیید وجود برخی چالش‌های اساسی در صنعت بیمه و نشانه‌هایی از رقابت ناسالم در آن، پیشنهاد می‌شود به جای زیر سوال بردن کلیت طرح تغییر نظام تعرفه‌ای، تلاش گردد تا روش نظارتی جایگزین بهبود یافته و به مرحله اجرا درآید.
در این راستا، علاوه بر بازنگری برخی از قوانین، نیاز به تربیت نیروهای متخصص که توانایی محاسبه نرخ انواع بیمه‌نامه‌های جدید را داشته باشند، احساس می‌شود. در صورت تقویت فنی شرکت‌های بیمه‌ای و اجرای صحیح نظارت‌های مالی می‌توان امیدوار بود شرایطی بوجود آید که نرخ‌های موجود در بازار تفاوت فاحشی با یکدیگر نداشته و کیفیت و تنوع خدمات تعیین‌کننده موفقیت شرکت‌ها باشند. در چنین شرایطی است که می‌توان از محیط رقابتی سالم سخن گفت.
در این زمینه، بیمه پارسیان به عنوان یکی از شرکت‌های پیشرو بازار بیمه که همواره به ملزومات رقابت سالم پایبند بوده، آمادگی خود را برای همکاری با بیمه مرکزی به عنوان نهاد نظارتی و سایر شرکت‌های بیمه با هدف ایجاد بهترین روش نظارتی اعلام می‌دارد.
آیا شما با این گفته که صنعت بیمه با کمبود نیروی انسانی متخصص روبه روست موافق هستید؟
البته به تربیت نیروهای متخصص برای محاسبه نرخ انواع بیمه‌نامه‌های جدید نیاز داریم .در این راستا، علاوه بر بازنگری برخی از قوانین، نیاز به تربیت نیروهای متخصص که توانایی محاسبه نرخ انواع بیمه‌نامه‌های جدید را داشته باشند، احساس می‌شود.
در صورت تقویت فنی شرکت‌های بیمه‌ای و اجرای صحیح نظارت‌های مالی می‌توان امیدوار بود شرایطی بوجود آید که نرخ‌های موجود در بازار تفاوت فاحشی با یکدیگر نداشته و کیفیت و تنوع خدمات تعیین‌کننده موفقیت شرکت‌ها باشند. در چنین شرایطی است که می‌توان از محیط رقابتی سالم سخن گفت. بیمه پارسیان نیزبه عنوان یکی از شرکت‌های پیشرو بازار بیمه که همواره به ملزومات رقابت سالم پایبند بوده، آمادگی خود را برای همکاری با بیمه مرکزی به عنوان نهاد نظارتی و سایر شرکت‌های بیمه با هدف ایجاد بهترین روش نظارتی اعلام می‌کند.
آیا بازاربیمه ایران ظرفیت ورود شرکت‌های جدید بیمه‌ای را دارد؟
دراین خصوص با خبرگزاری ایسنا نیز مفصل صحبت کرده ام که درگفت و گو با شما هم تکرارمی کنم؛ در شرایط کنونی توجه به الزامات رقابت سالم در بازار و تسهیل فعالیت شرکت‌های موجود و بهبود نظارت بر آنها بسیار راهگشاتر از تأسیس شرکت‌های جدید است، لذا پیشنهاد می‌شود بیمه مرکزی تا حدی از سرعت صدور مجوز کاسته و بر حل چالش‌های موجود تمرکز کند.
تأسیس بیمه‌های تخصصی مانند بیمه‌های عمر که هم‌اکنون در اکثر کشورها فعال هستند، همچنان می‌تواند به نفع بازار بیمه ایران هم باشد و به سرعت رشد بیمه در این زمینه‌ها یاری رساند.البته منع قانونی برای صدور مجوزهای جدید وجود ندارد و همچنین هیچ سقفی برای تعداد شرکت‌های حاضر در بازار تعیین نشده اما افزایش سریع و بی‌رویه تعداد شرکت‌ها ممکن است موجب آشفتگی و رقابت ناسالم شود. روند صدور مجوزها باید متناسب با حجم و سطح توسعه یافتگی بازار بیمه کشور باشد. بنابراین بیمه مرکزی به عنوان نهاد نظارتی، می‌تواند روند صدور مجوزها را به گونه‌ای تنظیم کند که متناسب با حجم و سطح توسعه‌یافتگی بازار بیمه کشور باشد.در این زمینه اشاره به کشورهای همسایه می‌تواند مفید باشد. برای نمونه، در کشور ترکیه حدود ۳۰ شرکت بیمه‌ای فعالیت می‌کنند که تعداد قابل توجهی از آنها خارجی بوده و یک سوم نیز بطور تخصصی به ارائه بیمه‌های عمر می‌پردازند. در امارات متحده عربی نیز ۳۲ شرکت داخلی به ارائه خدمات بیمه‌ای مشغول هستند که از این میان ۷ شرکت اسلامی (تکافل) هستند.
همانگونه که ملاحظه می‌شود هم‌اکنون تعداد شرکت‌های بیمه‌ای در کشور اختلاف زیادی با کشورهای مذکور ندارد و لذا ارائه درخواست تأسیس 52 شرکت بیمه (طبق اعلام رئیس کل بیمه مرکزی) چندان حرفه‌ای به نظر نمی‌رسد.
توجه داشته باشید آزادسازی و خصوصی‌سازی صنعت بیمه با هدف کمک به رشد و توسعه این صنعت صورت گرفت و موجب تحولات بزرگی در بازار بیمه کشور شد. ورود شرکت‌های بیمه‌ای جدید و خصوصی شدن برخی از شرکت‌های دولتی از جمله این تحولات بود چرا که با ورود شرکت‌های خصوصی، بازار بیمه شاهد افزایش رقابت در کلیه جوانب آن بوده است.
تلاش برای کسب سهم بازار بیشتر از طریق ارائه محصولات جدید و متنوع، توجه روزافزون به تبلیغات در کنار کاهش تعرفه‌ها (پس از آزادسازی تعرفه‌ها) از جمله مظاهر این رقابت بوده است و نگاهی به آمارهای منتشر شده توسط بیمه مرکزی نشان‌دهنده رشد خیره‌کننده حق بیمه تولیدی صنعت بیمه در طی دهه 80 می‌باشد، اگرچه بخش قابل توجهی از این رشد مدیون افزایش قیمت کالاهای سرمایه‌ای در کنار افزایش دیات بوده است اما نقش شرکت‌های خصوصی را نیز در این زمینه نمی‌توان کتمان کرد.
شرکت‌های تازه‌تأسیس بیمه‌ای صرفاً سهم بازار شرکت‌های قدیمی را تصاحب نکرده و خود نیز با ارائه محصولات و توسعه شبکه فروش در سراسر کشور به ایجاد بازار جدید اقدام کرده‌اند. در حقیقت، تلاش مضاعف این شرکت‌ها برای حفظ سودآوری خود، به توسعه بازار بیمه منجر شده است اما سوال مهمی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا تعداد کنونی شرکت‌های بیمه برای بازار کشور کافی است؟ و آیا افزایش بیش از پیش آنها می‌تواند کمکی به رشد بازار کند؟
اگرچه نگاهی به تحقیقات صورت گرفته در این زمینه و همچنین مقایسه کشورمان با کشورهای مشابه نشان می‌دهد که در حالت بهینه، تعداد شرکت‌های بیمه می‌تواند بیش از تعداد کنونی باشد، اما از آنجا که در سال‌های اخیر، با سرعت زیادی بر تعداد شرکت‌ها افزوده شده و زمینه فعالیت همه آنها نیز مشابه بوده، لذا پیشنهاد می‌شود در این برهه، تمرکز اصلی بر افزایش کیفیت، تنوع خدمات و رضایت مشتریان قرار گیرد تا ثبات لازم برای فعالیت موفقیت‌آمیز در این صنعت ایجاد شود.
در بازاری که مرتباً بر تعداد رقبا افزوده می‌شود، حفظ سهم بازار به هدف اصلی اکثر شرکت‌ها مبدل شده و عملکرد فنی و کیفیت خدمات به نوعی تحت تأثیر قرار می‌گیرد اما در شرایط کنونی توجه به الزامات رقابت سالم در بازار و تسهیل فعالیت شرکت‌های موجود و بهبود نظارت بر آنها بسیار راهگشاتر از تأسیس شرکت‌های جدید است.