سه نامی که ماندگار شد - ۲۳ آذر ۹۱
منوچهر دین‌پرست
روزنامه‌نگار
احمد قندچی و مصطفی بزرگ‌نیا و مهدی شریعت‌رضوی سه نامی بودند که در تاریخ این مرزوبوم ماندگار شدند و سال‌هاست که روز جان‌دادنشان نماد روز دانشجو و حق‌طلبی بخشی از جامعه‌ای است که در دانشگاه‌ها سرگرم مطالعه و کسب علم هستند، اما به راستی شانزده آذر و روزی که سه دانشجو در خون خود غلتیدند، نماد چه چیزی می‌تواند باشد؟ آنها جانشان را بر سر چه چیزی و چه هدفی گذاشتند؟ در اینجا، قصد گفتن تاریخ ندارم و اینکه در روز شانزده آذر چه اتفاقی افتاد، اما نکته‌ای که بدان تاکید دارم این است که روز شهادت سه دانشجو روزی منحصربه‌فرد در تاریخ این سرزمین است. در این کشور، تشکل‌های دانشجویی مختلف و فعال به‌رغم اختلاف‌نظرهایی درباره مسائل مختلف، در این‌باره که 16 آذر مبدائی برای جنبش دانشجویی بوده و نماد استکبارستیزی دانشجویان ایران می‌باشد، اتفاق‌نظر دارند. روز دانشجو در تقابل و اعتراض آرمان‌خواهانه و آزادی‌خواهانه در برابر کشور‌های استکباری، به‌ویژه آمریکا و شخص رییس‌جمهور وقت آن، نیکسون، شکل گرفت. اساس فعالیت‌های جنبش دانشجویی همواره مبتنی بر سه مولفه استکبارستیزی، استعمارستیزی و استبدادستیزی بوده است و واقعه 16 آذر 1332 واکنشی به مداخله استکبار و استعمار وقت ایالات متحده آمریکا بود و البته، هزینه‌های بسیار زیادی را تا پیروزی انقلاب اسلامی و روی کار آمدن حکومت اسلامی، پرداخت کرده و به همین دلیل، هویت تاریخی فعالان این جنبش در حافظه تاریخی مردم ما باقی مانده است. جنبش دانشجویی جریانی فراطیفی و فراگروهی است که شاید در مقاطع مختلف، گروه‌هایی با انگیزه‌های خاص خود خواستند وانمود کنند که این جنبش را نمایندگی می‌کنند، ولی پس از فروکش کردن بحران‌های ساختگی و شفاف شدن صحنه‌ها، مشخص شد که این جنبش جریانی اصیل، گسترده و پویاست و هرگز محدود به یک یا چند طیف و گروه خاص نیست. جنبش دانشجویی به دلیل جایگاه والای خویش و همچنین آفاتی که آن را تهدید می‌کند، لازم است همواره با دید آسیب‌شناسی به درون و پیرامون خود نگاهی ژرف‌اندیشانه داشته باشد، چرا که هدف آن با ریخته شدن خون آن سه اهورایی نشان داده شده است. دانشجویان هر جامعه‌ای، از اقشار آگاه جامعه نسبت به مسائل گوناگون هستند. ویژگی آرمان‌خواهی و منتقد بودن آنها، وجه تمایز دانشجویان با دیگر گروه‌ها و اقشار اجتماعی جامعه است. جنبش‌های دانشجویی به سبب تاثیرپذیری از تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی جامعه و حتی تاثیرپذیری از افراد و احزاب به وجود می‌آیند. بنابراین جنبش‌های دانشجویی جزیی از یک جامعه سیاسی محسوب می‌شوند که آرمان‌های خود را در طول مسیر خود به دست آورده و سعی کرده آنها را نیز تکامل بخشد و در راه خود نیز اهداف نوین و دستاوردهای منحصری را به دست آورد. بدین ترتیب شانزده آذر نماد روز دانشجو به تنهایی نیست، بلکه نماد رهایی‌بخشی از هر نوع قید و بند استعماری است که به جامعه‌ای تحمیل می‌شود. دانشجویانی که آگاهانه فریاد ظلم‌ستیزی سر می‌دهند نمی‌توانند از کنار مسائل و نابسامانی‌های جامعه بگذرند و سیر تکوینی خود را به قربانگاه بطالت و بی‌ثمری بکشانند. بدین لحاظ شانزده آذر روزی است که هر لحظه آن شدنی است تکرارناپذیر و در مسیر خود افراد جدیدی را به دست می‌آورد تا این راه هیچ‌گاه بسته نشود.