مدت زمان زیادی از رونق گرفتن بازار آن نمی‌گذرد، شاید تشدید آلودگی هوا در سال‌های اخیر در بالارفتن میزان متقاضیانش تاثیر گذاشته، با این حال کم و بیش در میان اطرافیانمان سراغ داریم کسانی را که اقدام به تهیه آن کرده اند، شاید یکی از مهم‌ترین دلایل نیز بالا بودن قیمت آن است.

دستگاه‌های تصفیه هوا، بیش از آنکه مصرف خانگی داشته باشند، از سال‌ها پیش در مراکز درمانی از جمله بیمارستان‌ها برای اکسیژن‌سازی و میکروب زدایی استفاده می‌شد، اما اکنون با افزایش میزان آلاینده‌ها به ویژه در شهرهای پرجمعیت، این دستگاه‌ها در مدل‌های دیگر و اندازه‌های کوچک‌تر وارد منازل شده است، اگر تا پیش از این به دلیل آلودگی آب و بد بو بودن آن در بسیاری از نقاط شهری مانند تهران، دستگاه‌های تصفیه آب سر از منازل درآورند، اینک اما شاید دغدغه بسیاری از افراد به ویژه سالمندان و بیماران آسم و آلرژی تهیه این دستگاه‌ها است.
واردات مستقل دستگاه تصفیه هوا
با اینکه مصرف این دستگاه‌ها بنا بر تبلیغاتی که دیده می‌شود، خانگی است و قاعدتا باید در فروشگاه‌های لوازم خانگی نیز پیدا شود، اما رییس اتحادیه لوازم خانگی تاکید می‌کند که این دستگاه‌ها مربوط به این اتحادیه نمی‌شوند. محمد طهام پور در گفت‌و‌گو با دنیای اقتصاد می‌گوید: «دستگاه تصفیه هوا مربوط به صنف خاصی نیست، شاید بیشتر در بخش واردات هواکش‌ها و دستگاه‌های تصفیه هوا فروخته می‌شوند. واردات این دستگاه‌ها چند سالی است که آغاز شده، از این رو هنوز در صنف یا اتحادیه خاصی قرار نگرفته و بسیاری از نمایندگی‌ها اقدام به واردات دستگاه خود می‌کنند.»
او معتقد است که در ایران هنوز فرهنگ استفاده از این دستگاه‌ها به وجود نیامده است، البته میزان آلودگی هوا و آلاینده‌های موجود در آن باعث شده تا مردم به تدریج به سمت خرید این دستگاه‌ها بروند. با این حال بیشتر افراد بیمار و سالمند که از بیماری آسم و ... رنج می‌برند اقدام به تهیه آن می‌کنند. رییس اتحادیه لوازم خانگی همچنین تاکید می‌کند که شاید به دلیل بالا بودن قیمت این دستگاه‌ها، تقاضای فراوانی برای خرید آن ایجاد نشده است.»
قیمت‌ها از ۱۰۰ هزار تا یک میلیون تومان
اظهارات این مسوول در اتحادیه لوازم خانگی درباره قیمت این دستگاه‌ها کاملا درست است. در حال حاضر دستگاه تصفیه هوای برندهای معتبر کمتر از 100هزار و 200 هزار تومان نیست. برای نمونه قیمت این دستگاه با برند پاناسونیک از 330 هزار تومان آغاز می‌شود و بهترین مدل آن به حدود 615 هزار تومان نیز می‌رسد. قیمت این دستگاه‌ها البته بنا به ظرفیت تصفیه و مترمکعب در ساعت متفاوت است. هر چقدر میزان ظرفیت بیشتر باشد، قیمت دستگاه و البته حجم آن نیز بیشتر می‌شود. یکی از نمایندگی‌های فروش دستگاه‌های تصفیه آب که در فروشگاه خود دستگاه تصفیه هوا نیز می‌فروشد، درباره انواع این دستگاه‌ها به دنیای اقتصاد می‌گوید: «پاناسونیک بهترین برند فعلی برای دستگاه‌های تصفیه هوا است، برخی از این دستگاه‌ها اکسیژن ساز هستند و برخی کار تصفیه را انجام می‌دهند، اکسیژن‌سازها بیشتر مصارف بیمارستانی دارند و مابقی در خانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.»
او در توضیح نوع فیلترهای موجود در این دستگاه‌ها ادامه می‌دهد: «فیلترهای این دستگاه، ویروس کش است، یا گرد و غبار را جذب می‌کند یا از بین برنده گازهای سمی است.»
به گفته این فروشنده، فیلتر دستگاه تصفیه‌کننده این برند، یون منفی تولید می‌کند که باعث می‌شود هوای موجود را خنثی نگه دارد، این دستگاه همچنین مجهز به فیلتر هوا است که با برگ چای سبز مخلوط شده است و توانایی از بین بردن 28 نوع ویروس را دارد.
او درباره مدل‌های مختلف این دستگاه می‌گوید: «تفاوت این دستگاه‌ها در سنسورهایشان است، برخی سنسور گرد و غبار دارد برخی سنسور بو و ...»
فروشنده دستگاه‌های تصفیه هوا همچنین به فیلتر نانوی برند پاناسونیک برای این دستگاه‌ها اشاره می‌کند.« به تازگی این شرکت، دستگاه‌های تصفیه هوایی تولید کرده که در آن سیستم نانو تعبیه شده، این دستگاه منحصر به فردی است که یون‌های منفی را 7 برابر ریزتر می‌کند، همین موضوع سبب می‌شود تا هوای تصفیه شده در پارچه و همچنین پوست انسان اثر مطلوبی گذارد و باعث نرم شدن پوست و پارچه می‌شود.»
او دستگاه تصفیه هوای ساملن را یکی دیگر از برندها در این زمینه معرفی می‌کند.« این دستگاه کره‌ای است و تا ۷۰۰ هزار تومان قیمت دارد. دستگاه دارای فیلتر UV نیز است که البته به اعتقاد من به این فیلتر برای مصرف خانگی نیازی نیست و بیشتر برای میکروب زدایی اتاق عمل است.»
به گفته او، شارپ، ایروکس، دلونگی، ال جی و... از جمله شرکت‌هایی هستند که دستگاه تصفیه هوا تولید کرده و در کشور از طریق نمایندگی‌ها وارد می‌شوند.
این فروشنده درباره زمان تغییر فیلترهای این دستگاه توضیح می‌دهد: «زمان تغییر فیلترها متفاوت است، برخی یک ساله است برخی نیز بیشتر. اما تغییر فیلتر پاناسونیک حدود ۶۵ هزار تومان هزینه دربردارد. این دستگاه‌ها خدمات پس از فروش دارند که نسبت به تغییر قبل‌ترها اقدام می‌کنند.»
یکی دیگر از فروشندگان نیز دستگاه تصفیه هوای سامسونگ را را به عنوان بهترین نوع این دستگاه‌ها معرفی می‌کند. به گفته او، مدل جدید این دستگاه دارای فناوری پشرفته‌ای به نام Virus Doctor است. این دستگاه قابلیت یونیزه کنندگی هوا را نیز دارد. او قیمت دستگاه تصفیه‌کننده این شرکت را از 600 هزار تومان برای یک محیط 100 متری عنوان کرد.
فروشنده دیگری که خود نیز در منزل دستگاه تصفیه هوا دارد، از برند کووی ابراز رضایت می‌کند. او تاکید می‌کند: «بهترین دستگاه‌های تصفیه هوا وآب متعلق به برند کشورهای تایوان و کره است.» به گفته این فروشنده، دستگاه‌های تصفیه هوا دارای مدل‌ها و طرح‌های مختلف است که با توجه به ظرفیت آن در متراژهای مختلف استفاده می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «سایز این دستگاه‌ها نیز با یکدیگر متفاوت است، مدل رومیزی، مخصوص خودرو و ... آن در بازار وجود دارد.» او با بیان اینکه قیمت این دستگاه‌ها از یکصد هزار تومان آغاز و به یک میلیون تومان نیز می‌رسد، می‌گوید: «این دستگاه‌ها دارای فیلترهایی هستند که آلودگی هوا و آلرژی را جذب می‌کرده و تصفیه می‌کنند همچنین این دستگاه‌ها پرتابل بوده و امکان جابه‌جایی‌شان وجود دارد.»
با این همه، دستگاه‌های تصفیه هوا را نمی‌توان همه جا پیدا کرد، تعداد معدودی از فروشگاه‌های لوازم خانگی در امین حضور را می‌توان یافت که این دستگاه‌ها را نیز در کنار سایر کالاهای خود به فروش رسانند. حتی در مراکز فروش کولر و دستگاه‌های تهویه هوا نیز به سختی می‌توان آنها را یافت. بررسی‌های خبرنگار دنیای اقتصاد نشان داد که نمایندگی‌های مجاز سامسونگ، ال‌جی، شارپ، پاناسونیک، کووی و ... و سایر برندهای معتبر در میان کالاهایشان، اقدام به واردات دستگاه‌های تصفیه هوا نیز می‌کنند، علاوه بر این می‌توان سراغ این دستگاه‌ها را از فروشگاه‌های تصفیه آب نیز گرفت.
آنچه بررسی‌ها نشان می‌دهد این است که هنوز این دستگاه‌ها به مرحله تولید داخل نرسیده است. سهیل وکیلی، بازرس شرکت تصفیه آب دلفین زاینده‌رود به عنوان شرکت انحصاری تولید‌کننده دستگاه‌های تصفیه آب نیز به دنیای اقتصاد می‌گوید: «با اینکه این شرکت دستگاه‌های تصفیه آب تولید می‌کند، اما هنوز این اتفاق برای دستگاه‌های تصفیه هوا رخ نداده است، این شرکت نیز به زودی قرار است این دستگاه‌ها را وارد کند و در اختیار مشتریان قرار دهد.» او به ضرورت استفاده از این دستگاه‌های تصفیه‌کننده اشاره می‌کند. «تمام آلودگی‌ها از دو راه اکسیژن و آب وارد بدن می‌شود، آلودگی هوا و آب در سال‌های اخیر افزایش داشته است، از این رو نیاز دارد تا با دستگاه‌های تصفیه، آلودگی‌ها گرفته شود.» او با بیان اینکه دستگاه تصفیه آب سال‌ها است در کشور وجود دارد، اما در چند سال گذشته با افزایش تقاضا مواجه شده است، ادامه می‌دهد: «این موضوع برای دستگاه‌های تصفیه هوا نیز رخ داده، به این معنی که با افزایش آلودگی هوا، تقاضا برای خرید این دستگاه‌ها بالا رفته با اینکه هنوز به اندازه دستگاه‌های تصفیه آب نرسیده است.» وکیلی تاکید می‌کند که این دستگاه‌ها هیچگونه ضرری ندارد، تنها کاری که می‌کند تصفیه کردن هوای آلوده است.
وزارت بهداشت تایید نمی‌کند
در تبلیغ این دستگاه‌ها، همه چیز پیدا می‌شود. ضد‌باکتری، از بین برنده ذرات آلرژی زای محیط، رفع‌کننده دود سیگار و بوی نامطبوع، از بین‌برنده آلاینده‌ها و ویروس‌ها، مناسب برای بیماران ریوی، مناسب برای کودکان و افزایش ضریب هوشی آنها، مکمل تهویه مطبوع هنگام استفاده از کولر و بخاری، مجهز به فیلتر هوا جهت جذب ذرات تا ۳/۰ میکرون، مجهز به فیلتر کربن اکتیو جهت از بین بردن بوهای نامطبوع محیطی، جلوگیری از رشد قارچ در فصل بارندگی توسط یون‌های پلاسماکلاستر، توانایی از بین بردن ویروس‌ها و ... در تبلیغ برخی از این دستگاه‌ها حتی به وجود ۷ فیلتر تصفیه اشاره شده، فیلتر اسفنجی، فیلتر آنتی باکتریال(قابل شستشو)، فیلتر آنزیم، فیلتر کربن فعال، فیلتر کاتالیزور نوری، لامپ UV، مولد یون منفی و سیستم سنسورها.
در این میان اما با وجود تمام تبلیغ‌ها و برشمردن مزایای استفاده از این دستگاه‌ها، وزارت بهداشت نسبت به این تبلیغات نظر دیگری دارد. به اعتقاد رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، این دستگاه‌ها مورد تایید وزارت بهداشت نیستند و تنها جنبه تبلیغاتی دارند. کاظم ندافی پیش از این به خبرگزاری فارس گفته بود که بیشتر این دستگاه‌ها فاقد مجوز از مراجع قانونی هستند و وزارت بهداشت نیز تاکنون هیچ یک از این وسایل را تایید نکرده است. به اعتقاد او، برخی از این دستگاه‌ها نه تنها میزان ‌آلودگی هوا را کم نمی‌کنند بلکه ممکن است آلاینده‌ها را افزایش هم بدهند بنابراین به مردم توصیه می‌کنیم به تبلیغات این دستگاه‌ها توجه نکنند و فقط از دستگاه‌ها و وسایلی که از سوی اداره کل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت تایید شده‌اند، استفاده کنند.
تحقیق برای تولید دستگاه تصفیه هوای خانگی
این اظهارات رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در شرایطی است که به گفته همکار ندافی، هنوز دستگاه تصفیه هوای خانگی در کشور تولید نشده و تحقیق برای تولید آن در این وزارتخانه آغاز شده است. معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت همچنین اضافه کرده بود که به نتیجه رسیدن این تحقیقات به سه سال زمان نیاز دارد. مصطفی قانعی آلودگی‌های هوا را به چند دسته تقسیم کرده و در توضیح بیشتر گفته بود: «یک‌سری ذرات ریز معلق در هوا با درشتی بین 5 تا 10 میکرون هستند که از طریق فیلترهای دستگاه تنفسی تصفیه می‌شوند، اما ذرات معلق کوچک‌تر از 5 میکرون از دستگاه تنفسی عبور می‌کنند و به ریه می‌رسند که باید به طریقی این ذرات هوا را از بین برد.» به گفته او، آلاینده مهم دیگر، گاز کشنده مونوکسید کربن است که باید به طریقی آن را به گاز کم خطر دی‌اکسید‌کربن یا اسید کربنیک تبدیل کنیم، همچنین ترکیبات دیگری نیز در بین آلاینده‌های هوا وجود دارد که برخی از آنها در آب یا مواد شیمیایی دیگر حل می‌شوند، بنابراین باید از همین خواص شیمیایی برای تولید دستگاه تصفیه هوا برای خانه‌ها استفاده کرد.