پارکینگ مجانی، به بزرگی یک شهر - ۳۰ آذر ۹۱
امیرمسعود کاوند
کارشناس ارشد مدیریت شهری
بسیاری از شهروندان تحت هیچ شرایطی از خیر استفاده از اتومبیل شخصی خود برای رفتن به سرکار یا دیگر سفرهای درون شهری نمی‌گذرند، مگر اینکه محدوده زوج و فرد یا طرح ترافیک و مواردی از این دست آنها را از خودروسواری باز دارد؛ این را خیل خودروهای تک‌سرنشینی که همه روزه، صبح و عصر خیابان‌های شهر را به اشغال خود در می‌آورند، می‌گوید. به راستی، این انبوه خودروها پس از رسیدن به مقصد، در کجا توقف می‌کنند؟ آیا واقعا پارکینگ منازل، شرکت‌ها، ادارات، دانشگاه‌ها، مجتمع‌های تجاری و مراکز خرید مقصد، گنجایش این همه خودرو را دارند؟
شکی نیست که یکی از دلایل علاقه وافر شهروندان به خرید خودروی شخصی و استفاده از آن در رفت و آمدهای روزمره، رایگان بودن جای پارک است.
کارشناس ارشد مدیریت شهری
بسیاری از شهروندان تحت هیچ شرایطی از خیر استفاده از اتومبیل شخصی خود برای رفتن به سرکار یا دیگر سفرهای درون شهری نمی‌گذرند، مگر اینکه محدوده زوج و فرد یا طرح ترافیک و مواردی از این دست آنها را از خودروسواری باز دارد؛ این را خیل خودروهای تک‌سرنشینی که همه روزه، صبح و عصر خیابان‌های شهر را به اشغال خود در می‌آورند، می‌گوید. به راستی، این انبوه خودروها پس از رسیدن به مقصد، در کجا توقف می‌کنند؟ آیا واقعا پارکینگ منازل، شرکت‌ها، ادارات، دانشگاه‌ها، مجتمع‌های تجاری و مراکز خرید مقصد، گنجایش این همه خودرو را دارند؟
شکی نیست که یکی از دلایل علاقه وافر شهروندان به خرید خودروی شخصی و استفاده از آن در رفت و آمدهای روزمره، رایگان بودن جای پارک است.
امیرمسعود کاوند
کارشناس ارشد مدیریت شهری
بسیاری از شهروندان تحت هیچ شرایطی از خیر استفاده از اتومبیل شخصی خود برای رفتن به سرکار یا دیگر سفرهای درون شهری نمی‌گذرند، مگر اینکه محدوده زوج و فرد یا طرح ترافیک و مواردی از این دست آنها را از خودروسواری باز دارد؛ این را خیل خودروهای تک‌سرنشینی که همه روزه، صبح و عصر خیابان‌های شهر را به اشغال خود در می‌آورند، می‌گوید. به راستی، این انبوه خودروها پس از رسیدن به مقصد، در کجا توقف می‌کنند؟ آیا واقعا پارکینگ منازل، شرکت‌ها، ادارات، دانشگاه‌ها، مجتمع‌های تجاری و مراکز خرید مقصد، گنجایش این همه خودرو را دارند؟
شکی نیست که یکی از دلایل علاقه وافر شهروندان به خرید خودروی شخصی و استفاده از آن در رفت و آمدهای روزمره، رایگان بودن جای پارک است. کنار خیابان، کوچه‌های پهن و حتی بسیار باریک، پیاده‌رو، خطوط عابر پیاده، جلوی پارکینگ همسایه، باغچه کنار خیابان و حتی زیر تابلوی توقف مطلقا ممنوع، از محل‌هایی هستند که همه تا به امروز شاهد بوده‌ایم که مملو از اتومبیل‌های پارک شده هستند. محل‌هایی که هزینه نگهداری آنها اعم از آسفالت، نظافت و تامین روشنایی آن بر عهده شهرداری بوده و حق استفاده از آنها هم به طور مساوی در میان شهروندان مشترک است. امروزه، استفاده از شهر بیشتر در قلمرو صاحبان خودرو است؛ این بدین معناست که شهروندانی که به هر دلیلی مایل به اتومبیل سواری در شهر هستند، به راحتی، در اولین نقطه خالی، اتومبیل خود را پارک می‌کنند و این کار را حق مسلم خود نیز می‌دانند. اینگونه است که در تهران و بسیاری از شهرهای کشور، یافتن خیابان خلوت و بدون اتومبیل پارک شده در حواشی آن شبیه یک رویا است؛ امروزه، در تهران عابر پیاده نمی‌تواند به‌راحتی در پیاده‌رو قدم بزند، چون می‌بینیم که گاهی محل گذر عابر پیاده در تقاطع‌ها و حتی پیاده‌روها نیز به محل پارک مجانی برای صاحبان خودرو تبدیل شده است.
جالب اینکه در کشور ما نگرش اغلب مسوولان و مدیران شهری بر افزایش «طرف عرضه» مبتنی بوده و هست. به ویژه، عرضه خیابان‌ها و بزرگراه‌های بیشتر برای حرکت و راندن راحت‌تر ماشین‌ها. همین نگرش است که باعث پهن‌تر شدن خیابان‌ها و کم‌عرض شدن پیاده‌روها و به طور کلی، افزایش فضا برای جولان دادن خودروها در سطح شهر است. در حالی که زندگی اتومبیلی در کنار راحتی اولیه، جز افزایش شکاف روانی بین شهروندان، افزایش آلودگی صوتی و دیگر مشکلاتی که شهروندان خود بر آنها واقف هستند، نتیجه‌ای در بر ندارد. مشکلاتی که در وهله اول شهروندان و سپس سازمان‌ها و نهادهای مختلف در ایجاد آن سهیم هستند؛ درحالی که از نظر اغلب مردم، شهرداری مسوول رفع آنهاست. شهرداری، به عنوان متولی مدیریت شهر و به نوعی تعدیل‌کننده بهره‌مندی شهروندان از امکانات شهری، لازم است که برای رفع این مشکل گام بردارد. شهروند باید بپذیرد که اگر ترجیح می‌دهد از خودروی شخصی‌اش استفاده کند، باید ملزومات آن را از جمله هزینه محل نگهداری اتومبیل نیز بپردازد. آیا شهروندی را سراغ دارید که در شهر تهران اقدام به خرید یک راس اسب برای استفاده روزمره خود کند؟ قطعا نه، چون محل نگهداری اولین ضرورت برای داشتن اسب است، ولی شهروندان به راحتی مقداری پول - که البته برای بیشتر طبقات شهری چندان زیاد هم نیست- خودرویی تهیه می‌کنند، چون به هرحال در محلی آن را پارک خواهند کرد؛ خواه در پارکینگ خود، خواه کنار خیابان یا حتی جلوی پارکینگ همسایه. گاه حتی چهارپایه هم جلوی منزل یا مغازه خود می‌گذارد تا فقط خودش آنجا پارک کند. آیا در صورتی که ملزم به داشتن پارکینگ یا پرداخت هزینه استفاده از جای پارک باشیم، باز به همین راحتی حاضر به خرید خودرو هستیم؟ حال آنکه در هر سفر حداقل دو جای پارک مورد نیاز است: یکی در مبداء و یکی در مقصد. برای نمونه به هزینه پارکینگ خودرو برخی کشورهای دنیا نگاهی می‌اندازیم؛ میانگین کرایه یک واحد پارکینگ برای مدت یک ماه در امریکا 155 دلار است. این رقم در زوریخ 1014 دلار و در مرکز لندن 1083 دلار در ماه است. ممکن است تعجب کنیم، اما دلیل پرداخت چنین هزینه‌ای این است که حتی اگر صاحب خودرو بخواهد اتومبیل خود را در خیابان هم پارک کند، باید چنین هزینه‌ای را بپردازد، از طریق پارکومترها. پارکومتر، وسیله‌ای که در سال‌های اخیر، در تهران نادیده گرفته می‌شود؛ البته قبل از آن هم هرگز به جایگاهی که برای آن مورد نظر بوده، نتوانسته دست پیدا کند. یا سالم نبوده‌اند یا توجهی از سوی راهنمایی و رانندگی به آنها نمی‌شده و نتیجه آنکه استفاده از این طرح در حال حاضر لااقل در تهران چندان جدی گرفته نمی‌شود. طی تحقیقی که در سال 1389 در شهر تهران انجام شد، مشخص شد در صورتی که هر فرد مجبور به پرداخت هزینه پارکینگ در مقصد (در این مورد مطالعه بازار تهران) باشد، میزان استفاده از خودروی شخصی برای سفر به محدوده بازار سنتی تهران تا 99 درصد کاهش خواهد یافت.*
شهرداری تهران نیز خود یکی از مقصران عدم تامین پارکینگ مورد نیاز شهر به شمار می‌رود. سال‌هاست که شهرداری به ازای صدور جواز ساخت، برای هر واحد آپارتمان فاقد پارکینگ، هزینه‌ای را به عنوان عوارض پارکینگ دریافت می‌کند که طبق مقررات مالی شهرداری، این عوارض باید در حسابی جدا نگهداری و برای تامین و ساخت پارکینگ در شعاع مشخصی از ملک مورد نظر، هزینه می‌شده است، در حالی که در طی این سال‌ها، حرکت شهرداری در این زمینه بسیار کند بوده و به تازگی، می‌بینیم که تعدادی پارکینگ طبقاتی در شهر افتتاح شده و شماری نیز در دست ساخت است. به هر روی، به نظر می‌رسد یکی از راهکارهای کاهش تقاضای سفرهای درون شهری با خودروی شخصی، الزام به پرداخت هزینه جای پارک است و به دنبال آن، جلوگیری از پارک در محل‌های ممنوع به خصوص در مسیرهای عابر پیاده است که می‌تواند منجر به تشویق زندگی پیاده در شهر، کاهش آلودگی هوا و سلامتی هرچه بیشتر شهروندان در سطح شهر شود. ضمن اینکه منبع درآمدی برای شهر فراهم می‌کند که-در صورت مصرف آن در راه پیش‌بینی شده- می‌توان به تامین پارکینگ و رفع مشکل جای پارک در بلندمدت امید داشت.
* مدلسازی تاثیر هزینه پارکینگ بر استفاده از خودروی شخصی (مطالعه موردی: محدوده بازار سنتی تهران) علی مرادخانی
کارشناس ارشد مدیریت شهری
بسیاری از شهروندان تحت هیچ شرایطی از خیر استفاده از اتومبیل شخصی خود برای رفتن به سرکار یا دیگر سفرهای درون شهری نمی‌گذرند، مگر اینکه محدوده زوج و فرد یا طرح ترافیک و مواردی از این دست آنها را از خودروسواری باز دارد؛ این را خیل خودروهای تک‌سرنشینی که همه روزه، صبح و عصر خیابان‌های شهر را به اشغال خود در می‌آورند، می‌گوید. به راستی، این انبوه خودروها پس از رسیدن به مقصد، در کجا توقف می‌کنند؟ آیا واقعا پارکینگ منازل، شرکت‌ها، ادارات، دانشگاه‌ها، مجتمع‌های تجاری و مراکز خرید مقصد، گنجایش این همه خودرو را دارند؟
شکی نیست که یکی از دلایل علاقه وافر شهروندان به خرید خودروی شخصی و استفاده از آن در رفت و آمدهای روزمره، رایگان بودن جای پارک است. کنار خیابان، کوچه‌های پهن و حتی بسیار باریک، پیاده‌رو، خطوط عابر پیاده، جلوی پارکینگ همسایه، باغچه کنار خیابان و حتی زیر تابلوی توقف مطلقا ممنوع، از محل‌هایی هستند که همه تا به امروز شاهد بوده‌ایم که مملو از اتومبیل‌های پارک شده هستند. محل‌هایی که هزینه نگهداری آنها اعم از آسفالت، نظافت و تامین روشنایی آن بر عهده شهرداری بوده و حق استفاده از آنها هم به طور مساوی در میان شهروندان مشترک است. امروزه، استفاده از شهر بیشتر در قلمرو صاحبان خودرو است؛ این بدین معناست که شهروندانی که به هر دلیلی مایل به اتومبیل سواری در شهر هستند، به راحتی، در اولین نقطه خالی، اتومبیل خود را پارک می‌کنند و این کار را حق مسلم خود نیز می‌دانند. اینگونه است که در تهران و بسیاری از شهرهای کشور، یافتن خیابان خلوت و بدون اتومبیل پارک شده در حواشی آن شبیه یک رویا است؛ امروزه، در تهران عابر پیاده نمی‌تواند به‌راحتی در پیاده‌رو قدم بزند، چون می‌بینیم که گاهی محل گذر عابر پیاده در تقاطع‌ها و حتی پیاده‌روها نیز به محل پارک مجانی برای صاحبان خودرو تبدیل شده است.
جالب اینکه در کشور ما نگرش اغلب مسوولان و مدیران شهری بر افزایش «طرف عرضه» مبتنی بوده و هست. به ویژه، عرضه خیابان‌ها و بزرگراه‌های بیشتر برای حرکت و راندن راحت‌تر ماشین‌ها. همین نگرش است که باعث پهن‌تر شدن خیابان‌ها و کم‌عرض شدن پیاده‌روها و به طور کلی، افزایش فضا برای جولان دادن خودروها در سطح شهر است. در حالی که زندگی اتومبیلی در کنار راحتی اولیه، جز افزایش شکاف روانی بین شهروندان، افزایش آلودگی صوتی و دیگر مشکلاتی که شهروندان خود بر آنها واقف هستند، نتیجه‌ای در بر ندارد. مشکلاتی که در وهله اول شهروندان و سپس سازمان‌ها و نهادهای مختلف در ایجاد آن سهیم هستند؛ درحالی که از نظر اغلب مردم، شهرداری مسوول رفع آنهاست. شهرداری، به عنوان متولی مدیریت شهر و به نوعی تعدیل‌کننده بهره‌مندی شهروندان از امکانات شهری، لازم است که برای رفع این مشکل گام بردارد. شهروند باید بپذیرد که اگر ترجیح می‌دهد از خودروی شخصی‌اش استفاده کند، باید ملزومات آن را از جمله هزینه محل نگهداری اتومبیل نیز بپردازد. آیا شهروندی را سراغ دارید که در شهر تهران اقدام به خرید یک راس اسب برای استفاده روزمره خود کند؟ قطعا نه، چون محل نگهداری اولین ضرورت برای داشتن اسب است، ولی شهروندان به راحتی مقداری پول - که البته برای بیشتر طبقات شهری چندان زیاد هم نیست- خودرویی تهیه می‌کنند، چون به هرحال در محلی آن را پارک خواهند کرد؛ خواه در پارکینگ خود، خواه کنار خیابان یا حتی جلوی پارکینگ همسایه. گاه حتی چهارپایه هم جلوی منزل یا مغازه خود می‌گذارد تا فقط خودش آنجا پارک کند. آیا در صورتی که ملزم به داشتن پارکینگ یا پرداخت هزینه استفاده از جای پارک باشیم، باز به همین راحتی حاضر به خرید خودرو هستیم؟ حال آنکه در هر سفر حداقل دو جای پارک مورد نیاز است: یکی در مبداء و یکی در مقصد. برای نمونه به هزینه پارکینگ خودرو برخی کشورهای دنیا نگاهی می‌اندازیم؛ میانگین کرایه یک واحد پارکینگ برای مدت یک ماه در امریکا 155 دلار است. این رقم در زوریخ 1014 دلار و در مرکز لندن 1083 دلار در ماه است. ممکن است تعجب کنیم، اما دلیل پرداخت چنین هزینه‌ای این است که حتی اگر صاحب خودرو بخواهد اتومبیل خود را در خیابان هم پارک کند، باید چنین هزینه‌ای را بپردازد، از طریق پارکومترها. پارکومتر، وسیله‌ای که در سال‌های اخیر، در تهران نادیده گرفته می‌شود؛ البته قبل از آن هم هرگز به جایگاهی که برای آن مورد نظر بوده، نتوانسته دست پیدا کند. یا سالم نبوده‌اند یا توجهی از سوی راهنمایی و رانندگی به آنها نمی‌شده و نتیجه آنکه استفاده از این طرح در حال حاضر لااقل در تهران چندان جدی گرفته نمی‌شود. طی تحقیقی که در سال 1389 در شهر تهران انجام شد، مشخص شد در صورتی که هر فرد مجبور به پرداخت هزینه پارکینگ در مقصد (در این مورد مطالعه بازار تهران) باشد، میزان استفاده از خودروی شخصی برای سفر به محدوده بازار سنتی تهران تا 99 درصد کاهش خواهد یافت.*
شهرداری تهران نیز خود یکی از مقصران عدم تامین پارکینگ مورد نیاز شهر به شمار می‌رود. سال‌هاست که شهرداری به ازای صدور جواز ساخت، برای هر واحد آپارتمان فاقد پارکینگ، هزینه‌ای را به عنوان عوارض پارکینگ دریافت می‌کند که طبق مقررات مالی شهرداری، این عوارض باید در حسابی جدا نگهداری و برای تامین و ساخت پارکینگ در شعاع مشخصی از ملک مورد نظر، هزینه می‌شده است، در حالی که در طی این سال‌ها، حرکت شهرداری در این زمینه بسیار کند بوده و به تازگی، می‌بینیم که تعدادی پارکینگ طبقاتی در شهر افتتاح شده و شماری نیز در دست ساخت است. به هر روی، به نظر می‌رسد یکی از راهکارهای کاهش تقاضای سفرهای درون شهری با خودروی شخصی، الزام به پرداخت هزینه جای پارک است و به دنبال آن، جلوگیری از پارک در محل‌های ممنوع به خصوص در مسیرهای عابر پیاده است که می‌تواند منجر به تشویق زندگی پیاده در شهر، کاهش آلودگی هوا و سلامتی هرچه بیشتر شهروندان در سطح شهر شود. ضمن اینکه منبع درآمدی برای شهر فراهم می‌کند که-در صورت مصرف آن در راه پیش‌بینی شده- می‌توان به تامین پارکینگ و رفع مشکل جای پارک در بلندمدت امید داشت.
* مدلسازی تاثیر هزینه پارکینگ بر استفاده از خودروی شخصی (مطالعه موردی: محدوده بازار سنتی تهران) علی مرادخانی
ارسال نظر