تغییر کاربری نمایندگی‌های فروش راهی برای فرار از تعطیلی - ۱۸ آبان ۹۱
این روزها نمایندگی‌های فروش خودروهای داخلی مگس می‌پرانند،؛ چرا که خودرویی برای فروش ندارند. هر چند برخی از دست‌اندرکاران صنعت خودرو وضعیت فعلی را برای نمایندگی‌های مذکور تهدیدی می‌خوانند که ممکن است خودروسازان را نیز به دردسر بیندازد؛ اما ظاهرا در این بین برخی از نمایندگی‌ها دست به کار شده و برای نجات خود برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدتی انجام داده‌اند. به‌طور مثال برخی از نمایندگی‌های رسمی فروش خودروهای داخلی با تغییر چهره‌ای محسوس، ظاهری مانند نمایشگاه‌های خودروی خارجی به خود گرفته‌اند و به خرید و فروش وارداتی‌ها مشغول هستند. این تغییر کاربری که به تازگی در برخی نمایندگی‌های مجاز شرکت‌های خودروساز رخ داده است می‌تواند یکی از نتایج افت تولید 45 درصدی خودروسازان در شش ماه نخست امسال باشد، زیرا این چرخش نمایندگی‌ها از خودروهای داخلی به خارجی درست در این بازه زمانی رخ داده است؛ یعنی در زمانی که صنعت خودروسازی ایران با افت بی‌سابقه 45 درصدی مواجه شده است. «تغییر کاربری» شاید بهترین واژه‌ای باشد که درباره این اتفاق می‌توان به کار برد. البته در نگاه اول ممکن است این‌طور به نظر بیاید که این تغییر کاربری خوب هم باشد، زیرا حداقل به سمت خودروهای چینی نبوده و خودروهای با کیفیت خارجی را شامل شده است! اما در نهایت با توجه به تجربه‌ای مانند تغییر کاربری شالیزارها که منجر به رکود برنج‌کاری داخلی و واردات برنج خارجی شد، این نگرانی وجود دارد که مبادا تجربه‌ای شبیه به آن دوباره تکرار شود. در این زمینه مسوول یکی از نمایندگی‌های فروش رسمی خودروهای داخلی که او هم در حال حاضر به خرید و فروش خودروهای خارجی مشغول است در صحبت با خبرنگار دنیای اقتصاد، می‌گوید: با توجه به عدم‌عرضه خودرو از سوی شرکت‌های خودروساز تقریبا از ابتدای امسال نمایندگی‌های فروش فعالیتی نداشته‌اند، چرا که خودرویی برای فروش نیست. او که فروشگاهش میهمان انواع خودروهای خارجی از بنز تا هیوندایی است در رابطه با علت عدم‌عرضه خودروهای داخلی می‌گوید: خودروسازان با توجه به محدودیت‌های بین‌المللی و نوسان نرخ ارز، خودرویی تولید نکرده‌اند، هر چند که واردات خودروهای خارجی هم تعریفی ندارد و بازار این خودروها نیز با رکود مواجه است.
یکی دیگر از دلایلی که این نماینده فروش برای عدم‌عرضه محصولات داخلی عنوان می‌کند این است که نمایندگی‌های فروش با توجه به منطقه‌ای از شهر که در آن قرار دارند ممکن است به فروش محصولات خارجی روی بیاورند. وی در این مورد می‌گوید: موقعیت جغرافیایی هر نمایندگی نیز در تغییر کاربری آن مهم است؛ چرا که نمایندگی‌هایی که در سمت شمال شهر فعالیت می‌کنند، بیشتر تمایل به فروش خودروهای خارجی دارند. وی در ادامه می‌گوید عدم‌عرضه داخلی‌ها و گران شدن آنها ذائقه مصرف‌کنندگان را نیز تغییر داده است. اما سوالی که اینجا پیش می‌آید این است که آیا این تغییر کاربری از جانب نمایندگی‌ها قانونی است؟ یکی از مسوولان شرکت‌های خودروساز در این رابطه می‌گوید قوانین و مقررات برای نمایندگی‌هایی که مجوز فروش را از شرکتی اخذ می‌کنند؛ اما محصولات شرکت دیگری را به فروش می‌رسانند بسیار سخت‌گیرانه است، اما در شرایط فعلی که درآمد نمایندگی‌ها به دلیل عدم‌عرضه به شدت کاهش پیدا کرده است و بسیاری از آنها در آستانه تعطیلی قرار دارند، شرکت‌های خودروساز هم خیلی سخت‌گیری نمی‌کنند و در برخی مواقع شاید چشم‌پوشی هم کنند. اما به صورت کلی نمایندگی‌ها به دو دسته رسمی و غیر رسمی تقسیم می‌شوند. نمایندگی‌های رسمی اجازه فروش خودروهایی غیر از شرکت طرف قرارداد خود را ندارد، به این معنا که یک نمایندگی متعلق به سایپا یا ایران‌خودرو حق فروش محصولات کیا یا هیوندایی یا دیگر محصولات شرکت‌های خودروساز را ندارد، درست عکس اتفاقی که در حال حاضر و به دلیل کمبود عرضه داخلی‌ها در حال رخ دادن است. برای مثال در حال حاضر به دلیل اینکه شرکت مدیران خودرو، خودروهای بیشتری برای عرضه دارد و فروش نسبتا خوبی هم دارند بسیاری از نمایندگی‌های فروش علاقه‌مند به اخذ مجوز فروش از این شرکت هستند، اما در صورتی که یک نمایندگی مجوز فروش شرکت دیگری را اخذ کند باید تابلو شرکت قبلی خود را پایین بیاورد و تغییر بدهد، اما اتفاقی که این روزها شاهد آن هستیم این است که نمایندگی‌های فروش، خودروهای خارجی را حتی به صورت امانی به محل نمایندگی خود می‌آورند و البته در کنار آنها به فروش محصولات کارخانه طرف قرارداد خود هم مشغول هستند، با این تفاوت که محصولات داخلی را پشت شیشه فروشگاه خود قرار نمی‌دهند.
چه باید کرد؟
حال با شرایطی که صنعت خودروسازی دچار آن شده است و زنجیروار در حال سرایت به دیگر بخش‌های مرتبط با خودروسازان است، بخش‌هایی مانند نمایندگی‌های فروش که کار آنها ‌عرضه خودرو است، برای نجات از ورشکستگی چه راهی پیش رو دارند؟ یکی از کارشناسان حوزه خودرو در این رابطه می‌گوید: در همه جای دنیا خدمات پس از فروش با حوزه فروش جدای از یکدیگر فعالیت می‌کنند؛ یعنی فروش کار خود را انجام می‌دهد و خدمات پس از فروش هم فعالیت خود را دارد. او در ادامه می‌گوید: اما در کشور ما فعالیت این دو با یکدیگر توام است و این مساله کمی کار را مشکل می‌کند. این کارشناس در نهایت، پیشنهاد می‌کند که بهتر است برای ادامه فعالیت نمایندگی‌ها، حوزه خدمات پس از فروش بیشتر تقویت شود. این اتفاق هم با انجام بازاریابی بیشتر در این زمینه امکان‌پذیر خواهد بود، زیرا از این طریق مشتری بیشتری جذب خواهد شد و در پی آن خدمات پس از فروش هم به کار خواهد افتاد و سوددهی بیشتری به همراه خواهد داشت. تمام این اتفاقات هم با تقویت زیرساخت‌ها و بازاریابی مناسب امکان‌پذیر خواهد بود.