چگونه به نوجوانان مدیریت مالی را آموزش دهیم؟ - ۳۰ آذر ۹۱
سودابه بهرامی
در دنیای امروز یاد گرفتن نحوه هزینه پول، مهارتی است که باید آموزش داده شود. بسیاری از ما عادات هزینه‌ای اشتباهی داریم که در طول زمان استمرار می‌یابد. بهترین فرصت برای تصحیح عادات اشتباه هزینه‌ای، سنین نوجوانی است. باید بدانیم که نحوه مدیریت هزینه‌ها و درآمدها یک مهارت است که نخست باید آموزش داده شود. هیچ انسانی به صورت طبیعی و ناخودآگاه به این مهارت دست نمی‌یابد. از سوی دیگر، این مهارت باید چندان تکرار و تمرین شود تا در چرخه آزمایش و خطا، مهارت خود را تقویت کنیم. بهترین فرصت برای آموزش این مهارت و تمرین آن نوجوانی است. والدین باید در این سن نوجوانانشان را در فرصت‌های مدیریت مالی قرار دهند تا در آینده آنان بتوانند خود اداره هزینه‌هایشان را به دست گیرند.
مهم‌ترین گام در مسیر آموزش مالی نوجوانان این است که نخست والدین رویکرد اصلی خود را به هزینه‌های مالی معلوم کنند. این مهم‌ترین قسمت آموزش مالی است. قسمت عمده یادگیری فرزند شما از آن چیزی است که در رفتار مالی شما می‌بیند و نه آنچه که شما به او می‌گویید. فرزندان پولشان را همان‌طور هزینه می‌کنند که والدینشان. شما می‌توانید به فرزندتان نصیحت کنید که: «پولی که ذخیره می‌کنی مانند درآمدی است که به دست می‌آوری.»، اما صرف این نصیحت فایده‌ای ندارد، اگر فرزندتان تحقق این را در رفتار شما نبیند.
باید درباره مسائل مالی با نوجوانتان صریح باشید. با او درباره این مسائل حرف بزنید. نظرات او را بپرسید و سعی کنید اشتباهات او را تصحیح کنید. والدین بسیاری از مسائل را خود در طی زمان یاد گرفته‌اند، اما به‌راحتی می‌توانند این تجربه را در اختیار فرزندشان قرار دهند. مسائل مالی بخش مهمی از آینده فرزند شما را تشکیل خواهد داد. ناتوانی در حل مسائل مالی او را در دنیای امروز با مشکلات زیادی مواجه می‌کند.
فرزندتان را در نحوه برنامه‌ریزی برای هزینه‌ها مشارکت دهید. اگر شما به فرزندتان پول توجیبی ماهیانه می‌دهید، اجازه دهید در عین راهنمایی او، سعی کنید به او بفهمانید که او مسوول پولش است. بدین طریق او در عمل یاد می‌گیرد که تصمیم‌گیری اشتباه مالی‌اش می‌تواند به ضررش تمام شود و اگر خوب پولش را مدیریت کند، می‌تواند برای هزینه‌های دیگر خود پول داشته باشد. سعی کنید به او پول توجیبی ماهیانه یا هفتگی بدهید. این گونه او یاد می‌گیرد که چطور پول خود را در طی زمان مدیریت کنید. دادن پول توجیبی روزانه به هیچ عنوان راهکار مناسبی نیست. دادن پول توجیبی روزانه باعث می‌شود او نتواند تبعات تصمیم‌های اشتباه مالی خود را ببیند. به او بگویید اگر در هزینه‌های مالی خود در این ماه صرفه‌جویی کند، شما به او پول اضافه می‌دهید، اما اگر نتواند پول خود را تا آخر ماه حفظ کند، شما از پول ماه بعد او کم می‌کنید. این رفتار به او مسوولیت‌پذیری در قبال پول‌هایش را یاد می‌دهد. برای او لباس نخرید، بلکه پولی در اختیار او قرار دهید و به او بگویید که او با این پول می‌تواند برای خودش لباس بخرد. او در عمل یاد می‌گیرد که چطور پول خود را مدیریت کند و چه محصولاتی بخرد تا بتواند همه وسایل ضروری خود را تهیه کند. با فرزندانتان درباره خرید‌های عمده مانند خرید اتومبیل یا وسایل خانه مشورت کنید. به آنان بگویید که چقدر پول دارید و چه قصدی دارید. این کار علاقه او را به مدیریت مالی تقویت می‌کند. درباره مسائلی مانند بیمه یا هزینه، تعمیر ماشین او را مسوول کنید تا یاد بگیرد درباره این امور خود اقدام کند. این کار شخصیت اجتماعی او را تقویت می‌کند.
در هزینه‌های کوچک خانه اجازه بدهید فرزندتان مسوول امور باشد. برای مثال او را مسوول پرداخت همه قبض‌ها کنید. به او یاد دهید قیمت قبض‌ها را حساب کرده و بنویسد تا معلوم شود مصرف ماهیانه آب، برق، گاز و مانند افزایش یافته است یا کاهش. هنگامی که به خرید می‌روید، حتما او را با خود ببرید. در عمل او بسیار بیشتر می‌تواند یاد بگیرد. به او بگویید قصد خرید چه اقلامی را دارید و چقدر پول دارید. در تهیه فهرست خرید با او مشورت کنید. نظرش را درباره فهرست خریدتان بپرسید. به او اجازه دهید به فهرست خرید شما اقلامی را اضافه یا چیزهایی را از آن حذف کند. در هنگام خرید با او حرف بزنید و سعی کنید در حین عمل تجربیاتتان را در اختیارش بگذارید، مثلا این که لزوما مارک مشهور، جنس با کیفیت نیست.
اجازه بدهید نوجوانتان در اوقات بیکاری کاری پاره‌وقت داشته باشد، مخصوصا تعطیلات تابستانی بهترین فرصت برای این کار است، این بهترین فرصت برای آموزش امور مالی به اوست. او در طی این مدت، علاوه بر این که مهارتی را یاد می‌گیرد، می‌آموزد که پول در آوردن امری راحت نیست. بنابراین باید هزینه‌هایی را انجام دهد که ارزش پولش را داشته باشد. او این مطلب را بهتر می‌فهمد اگر خود کاری داشته باشد و پول به دست بیاورد. این کار اعتماد به‌نفس نوجوانتان را به نحو قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهد. به او بگویید که حساب پس‌اندازی در بانک برای خودش باز کند. او صاحب حساب است. می‌تواند پول‌هایی را که به دست می‌آورد در بانک بگذارد. این کار او را با عملیات مختلف بانکی-که بخشی اساسی در فرایند آموزش مالی نوجوانان است-آشنا می‌کند. علاوه بر این، او می‌تواند یاد بگیرد که اگر جلوی هزینه‌های غیر‌ضروری خود را بگیرد و آنها را پس‌انداز کند، می‌تواند از پول خود برای خرید وسایلی مانند لپ‌تاپ استفاده کند. فراموش نکنید که توانایی مدیریت امور مالی امری زمانبر است و احتیاج به آزمایش و خطا دارد. بنابراین به او فرصت اشتباه بدهید. منتها ضروری است که او در هر مورد دقیقا بداند که کجای کار را اشتباه کرده است. با او صحبت کنید و از او بخواهید خودش رفتار اقتصادی خود را تحلیل و نقد کند. بدون اشتباه کردن، هیچ یک از ما نمی‌توانستیم چیزی را یاد بگیریم. مهم این است که اشتباهمان را فراموش نکنیم و از آن برای آینده درس بگیریم.