صحنه سی ویک بار ورق خورد - ۵ بهمن ۹۱
یاسرعلیزاده فسایی
بهمن ماه برای فرهنگ وهنر این سرزمین ماه مهمی است. ماهی که از یک سو بسیاری از هنرمندان ایران خود را برای حضور در جشنواره‌های تئاتر، فیلم و موسیقی آماده می‌کنند و از سوی دیگر مخاطبان گسترده نگاهشان را به نقاط مشخصی از پایتخت متمرکز می‌کنند. شاید باید بهمن ماه را آیینه تمام‌نمای فرهنگ و هنرایران نام گذاشت.

آنجا که هنرمندان نتیجه ماه‌ها و گاهی سال‌ها تلاش خود را به میدان می‌آورند برای قضاوت پیش روی منتقدان و مخاطبان و رسانه‌ها می‌گذارند. بهمن‌ماه عیار مناسبی برای سنجش دستاوردهای فرهنگی سال است. هنرمندان هرکدام از این رشته‌ها تلاش می‌کنند تا اعتماد‌ها را جلب کنند. جشنواره تئاتر نخستین جشنواره‌ای است که هرساله اهالی تئاتر را به چهار راه ولیعصر می‌کشاند تا در سرمای سوزان زمستان گرمای لذت‌بخش نمایش را لمس کنند. امسال اما قضیه کمی فرق می‌کرد. در نخستین روزهای برگزاری جشنواره، چهار راه ولیعصر هنوز شکل و شمایل روزهای پرتب‌وتاب و داغ جشنواره را به خود نگرفته بود. سی و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در حالی روز 26 دی‌ماه آغاز به کار کرد که تبلیغات محیطی پیرامون مجموعه تئاتر شهر و خیابان‌های اطراف وجود نداشت و مدیران و مسوولان تئاتری یا اعضای دبیرخانه جشنواره برای آغاز این رویداد در فضای باز مجموعه تئاتر شهر حضور پیدا نکردند. اگرچه از قبل هم مشخص بود وضعیت جشنواره امسال کمی متفاوت از سال‌هایی قبل خواهد بود. چرا که تنها چند روز مانده تا افتتاح جشنواره هنوز خیلی چیزها مشخص نبود، حتی نمایش‌هایی که قرار بود اجرای عمومی داشته باشند.

یک روزمانده به جشنواره
تنها نشست رسانه‌ای سی‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با حضور سعید کشن‌فلاح دبیر این دوره، قادر آشنا مدیرکل هنرهای نمایشی و پیمان شریعتی قائم‌مقام دبیر جشنواره تنها یک‌روز مانده به برگزاری جشنواره در سالن کنفرانس مجموعه تئاتر شهر برگزار شد. سعید کشن‌فلاح دبیر سی و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در کنفرانس مطبوعاتی خودش را خادم هنر تئاتر دانست و گفت تئاتر فجر آبروی هنری ما است و استقبالی که در بخش بین‌الملل جشنواره شده نمایانگر جا افتادن این جشنواره در سطح جهانی است. او خودش را به عنوان خادمی در عرصه رشد جوانان تئاتری دانست و معتقد بود در این دوره از جشنواره هیچ محدودیتی برای ورود جوانان به جشنواره وجود نداشت.
تالار مولوی غایب مهم
جشنواره با بخش رادیو تئاتر، نمایش‌های آیینی و فجر استانی آغاز به کار کرد و نمایش‌های آیینی و خیابانی در باغ موزه قصر، فضای باز مجموعه تئاتر شهر و فضای باز خانه هنرمندان ایران اجرا شدند.
تالار وحدت، مجموعه تئاتر شهر، تماشاخانه سنگلج، تالار هنر، خانه نمایش، سالن سمندریان تماشاخانه ایرانشهر، سالن انتظامی خانه هنرمندان ایران، تماشاخانه مهر حوزه هنری، تالار فردوسی، تالار حافظ و سالن مؤسسه هنری آو میزبان نمایش‌های بخش صحنه‌ای جشنواره معرفی شدند اما نامی از تالار مولوی نبود. این تالار که یکی از مهم‌ترین سالن‌های نمایش امسال است، غایب مهم جشنواره لقب گرفت. ماجرا از این قرار است که سه روز مانده به جشنواره اعلام شد تالار مولوی به دلیل بدهی معاونت هنری به دانشگاه تهران، میزبانی سی و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را عهده‌دار نشد. در ایام برگزاری دوره‌های بیست‌ونهم و سی‌ام جشنواره تئاتر فجر پرداخت نشدن بدهی معاونت هنری به دانشگاه تهران باعث بروز مشکلاتی در میزبانی تالار مولوی از آثار حاضر در این دوره‌ها شد. در هر کدام از دوره‌های مذکور، رایزنی با مدیران مربوطه در دانشگاه تهران باعث شد تا تالار مولوی به عنوان یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین سالن‌های تئاتر، میزبانی جشنواره را عهده‌دار شود. بدهی معاونت هنری به دانشگاه تهران که مبلغی حدود 100 میلیون تومان است، طی دو سال اخیر بارها این وضعیت بحرانی را برای حضور تالار مولوی در جشنواره‌های بین‌المللی تئاتر فجر ایجاد کرد، اما این بار و در جشنواره سی و یکم این مساله به حذف تالار مولوی منجر شده است.
قیمت بلیت‌ها چقدر بود؟
پیش‌فروش اینترنتی بلیت‌های جشنواره از ساعت 24 روز 25 دی تا ساعت 24 روز 27 دی‌ماه انجام شد و بلیت‌ها در روزهای 29 و 30 دی‌ماه در سالن انتظار اصلی مجموعه تئاتر شهر به تماشاگران ارائه شدند. روز یکشنبه اول بهمن‌ماه نیز روز فروش بلیت‌ها با تخفیف و بلیت نمایش‌ها به شکل حضوری بود. قیمت بلیت تالارهای وحدت و اصلی 10 هزار تومان‌، تماشاخانه ایرانشهر و تالار حافظ 8 هزار تومان و بقیه سالن‌ها 6 هزار تومان تعیین شد. افرادی که از طریق سامانه اینترنتی بلیت‌های جشنواره تئاتر فجر را تهیه کرده‌ بودند، می‌توانستند روزهای 29 و 30 دی ماه از ساعت 10 تا 15 با ارائه پرینت پیش‌خرید و کارت ملی با مراجعه به سالن انتظار تئاتر شهر، بلیت‌های خود را دریافت کنند.
بخش‌های مختلف جشنواره سی‌ویکم
این دوره از جشنواره بخش‌های مختلفی دارد که بخش تئاتر ایران پذیرای بیشترین نمایش است و قرار است در این مدت 34 نمایش اجرا شود و کم رمق‌ترین بخش جشنواره نیز نگاه تازه است که در این بخش 10 نمایش حضور دارند. در بخش تئاتر بین‌الملل نیز 9 نمایش اجرا خواهند داشت و در بخش تجربه‌های نو نیز 13 نمایش اجرا می‌شود. در بخش نگاه تازه نیز 10 نمایش روی صحنه خواهد رفت و در بخش ویژه نیز 27 نمایش در تالارهای شهر روی صحنه خواهد رفت. تئاتر خیابانی نیز پذیرای 21 نمایش خواهد بود.
معرفی زن‌های حاضردر جشنواره
امسال از 130 نمایشی که از کارگردانان ایرانی اجرا خواهد شد تنها پنج نمایشنامه خارجی دیده می‌شود و اکثر هنرمندانی که در مقام کارگردان در جشنواره حضور دارند، خود نویسنده نمایشنامه‌هایشان هستند. همچنین از 130 نمایش شرکت‌کننده20 نمایشنامه توسط نمایشنامه‌نویسان زن نوشته شده و 32 نمایش نیز توسط کارگردان زن، کارگردانی و روی صحنه اجرا می‌شود. سیما تیرانداز، شیرین نظری، رویا افشار، مانلی حسین‌پور، مریم معترف و زری کریم از جمله بازیگران زن هستند که در این جشنواره حضور دارند.
شهرستانی‌ها هم آمدند
از میان استان‌های شرکت‌کننده در جشنواره تئاتر فجر؛ استان‌های گیلان و هرمزگان گوی سبقت را از دیگر استان‌ها ربودند و این دو استان به ترتیب هر کدام با شش و پنج اثر در بخش‌های مختلف جشنواره شرکت کرده‌اند. بعد از این دو استان، آذربایجان شرقی، کرمانشاه و خراسان رضوی هر کدام با سه اثر در جشنواره حضور دارند و لرستان، البرز، یزد، اصفهان، خوزستان، بوشهر، تهران، قم، قزوین، کهکیلویه و بویراحمد و خراسان شمالی هر کدام دو نمایش دارند. دیگر استان‌ها نیز همچون مازندران، ایلام، خراسان جنوبی، سمنان، کرمان، فارس، مرکزی و سیستان و بلوچستان نیز با یک اثر در بخش‌های مختلف جشنواره سی ویکم حضور خواهند داشت.
تقدیر از استاد محمد‌، بقایی و شیرزادی
جشنواره‌ امسال تئا‌تر فجر، با تقدیر از محمود استادمحمد‌، بهروز بقایی و ثریا شیرزادی که سال‌ها روی صحنه نمایش به بازیگری پرداخته‌اند، برگزار می‌شود. پیمان شریعتی، قائم‌مقام دبیر جشنواره تئا‌تر فجر، در حاشیه نشست خبری این رویداد نمایشی، با اعلام این خبر گفت: «این سه چهره هنری به دلیل چند دهه فعالیت ماندگار در عرصه بازیگری و کارگردانی تئا‌تر مورد تجلیل قرار می‌گیرند. در این میان انتخاب خانم شیرزادی از هنرمندان کرمانشاه نشان از آن دارد که مرکز هنرهای نمایشی که سال جاری توانسته به اجراهای عمومی در خارج از تهران رونق ببخشد، نگاهی ویژه به تئا‌تر شهرستان‌ها دارد.»