از «هاراگیری» تا «شارلی ابدو»
مجلهای زمخت و بیمزه
مجلهای منفور با تیراژ پایین، مجلهای سبک و به تعبیر برخی از صاحبنظران بیمزه و زمخت. این مجله تا پیش از اینکه مورد حمله قرار گیرد، با مشکلات عظیم مالی دست و پنجه نرم میکرد. تیراژ ۶۰ هزارتایی تا ۸۰ هزارتایی این مجله، در میان مجلاتی که گاه تیراژهای میلیونی دارند، جایگاه این مجله را نشان میدهد. این مجله تاکنون سعی کرده است با دستمایه قرار دادن موضوعات حساسی در حوزههای دینی و قومی خود را مطرح کند، از این رو همواره مورد انتقاد بسیاری از همکاران خود قرار گرفته است. شارلی اِبدو در معنای فرانسوی آن یعنی «هفتهنامه شارلی».
مجلهای منفور با تیراژ پایین، مجلهای سبک و به تعبیر برخی از صاحبنظران بیمزه و زمخت. این مجله تا پیش از اینکه مورد حمله قرار گیرد، با مشکلات عظیم مالی دست و پنجه نرم میکرد. تیراژ 60 هزارتایی تا 80 هزارتایی این مجله، در میان مجلاتی که گاه تیراژهای میلیونی دارند، جایگاه این مجله را نشان میدهد. این مجله تاکنون سعی کرده است با دستمایه قرار دادن موضوعات حساسی در حوزههای دینی و قومی خود را مطرح کند، از این رو همواره مورد انتقاد بسیاری از همکاران خود قرار گرفته است. شارلی اِبدو در معنای فرانسوی آن یعنی «هفتهنامه شارلی». مجله فکاهی و چپگرای فرانسوی که هر چهارشنبه منتشر میشود. براساس اظهارنظرهایی که از کارشناسان حوزه ارتباطات به عمل آمده است آنها این مجله را اینگونه توصیف میکنند: «درونمایه این مجله لحنی هتاک و غیرسازشکار دارد و از نظر محتوای انتشار بهشدت ضدمذهب است».
نگارشهای این مجله شامل نقد و استهزای کاتولیک فرانسه، یهودیت در فرانسه، سیاست و حتی فرهنگ عامه این کشور میشود. در سپتامبر ۲۰۱۲ انتشار کاریکاتورهایی با موضوع مقدسات اسلام در این مجله باعث تظاهراتی علیه این مجله و تظاهرات ضدفرانسوی در کشورهای اسلامی شد.
«شارلی اِبدو» جانشین مجله «هاراگیری» ( به معنی نوعی خودکشی مذهبی ژاپنیها) شده که از سال 1960 تا 1961 میلادی منتشر میشد. مجله پس از بسته شدن توسط دولت فرانسه بهخاطر توهین به ارزشهای ملی دوباره در سال 1966 منتشر شد و در سال 1970 و اینبار پس از مرگ ژنرال شارل دو گل بهخاطر توهین به وی، به دستور وزیر کشور فرانسه تعطیل شد.
در دهه ۸۰ میلادی کارمندان قدیمی تحریریه با نام جدید «شارلی ابدو» کار مجله را ادامه دادند. این نام پس از آن انتخاب شد تا تعطیلی مجدد این مجله را بهدلیل اهانت به شارل دوگل جبران کنند و با کنایه پاسخ مقامات فرانسوی را بدهند. با وجود این، شمارگان بسیار پایین و انتقاد مردم از کیفیت محتوای این مجله، باعث شد که شارلی ابدو عملا نیمه تعطیل شود تا اینکه گروه دیگری به تیم قدیمی مجله پیوستند و در سال ۱۹۹۲ هفته نامه «شارلی ابدو جدید» را منتشر کردند. انتقاد از سیاست این مجله فکاهی بسیار بالاست و رسانههای جدی فرانسه و کشورهای همسایه بارها خط مشی مجله را به نقد کشیدهاند.
گزارشگر مجله اشپیگل شوخیهای شارلی ابدو را در مقایسه با رقیب بزرگتر خود، «Le Canard enchaîné»( اردک زنجیر شده)، زمخت و بیمزه توصیف میکند. «ژرار بیار»، سردبیر شارلی ابدو به گزارشگر اشپیگل میگوید که Le Canard همانند بانویی سالخورده است و هرگز جرات انجام دادن کارهایی که ما کردهایم را ندارند. گرداننده بلژیکی وبگاه مجله در نوامبر 2011، که افراد ناشناس دفتر مرکزی مجله را با کوکتل مولوتوف به آتش کشیدند برای مدتی مطالب این مجله را از شبکه حذف کرد.
این مجله در سال ۲۰۰۶ با بازنشر کاریکاتور پیامبر اسلام که در اصل در یک روزنامه دانمارکی به چاپ رسیده بود، خشم مسلمانان فرانسه را برانگیخت. دفتر این مجله در نوامبر سال ۲۰۱۱ و پس از آنکه مجددا به دین اسلام اهانت کرد با بمب آتشزا هدف حمله قرار گرفت.یکی از آخرین موردهایی که در صفحه توییتر این مجله منتشر شده، کاریکاتوری از ابوبکر بغدادی، رهبر گروه خلافت خود اسلامی (داعش) است. استفان شاربونیه، دبیر مجله از آنجا که به قتل تهدید شده بود، تحت محافظت پلیس قرار داشت. او و سه کاریکاتوریست دیگر در بین کشتهشدگان حادثه مرگبار روز چهارشنبه بودند.
هجو تاریخی
هیو اسکافیلد، خبرنگار حوزه هنر بیبیسی در پاریس میگوید که مجله شارلی ابدو در سنتی قدیمی در روزنامه نگاری فرانسه ریشه دارد که سابقهاش به هجونامههایی باز میگردد که پیش از انقلاب کبیر فرانسه علیه ماری آنتوانت، ملکه وقت منتشر میشد. به گفته او، در این سنت، رادیکالیسم چپگرایانه با نوعی گستاخی تند درآمیخته میشود که گاه به هرزگی پهلو میزند. هدف این نوع هجو، در قرن هجدهم، خاندان سلطنتی فرانسه بود و از طریق داستانهایی، غالبا مصور، در مورد هرزگی و فساد در کاخ ورسای بیان میشد.
اما امروزه هدف آن بیشتر سیاستمداران، پلیس و بانکدارها هستند. ابزار کار هم به جای جعل داستان، طنز و هجو است. با این حال همان لحن به دور از ادب و غیرمحترمانه که در قرن هجدهم علیه رژیم سلطنتی بهکار گرفته میشد، هنوز هم بهکار گرفته میشود.
کاریکاتورهای تحریکآمیز
این مجله هرگز تیراژ زیادی نداشته به طوری که از سال 1981 به مدت 10 سال بهدلیل نداشتن منابع مالی منتشر نمیشد. اما کارتونهای پر زرق و برق و تیترهای جنجالیاش طوری است که در کیوسکهای مطبوعاتی و قفسههای کتاب در ایستگاههای قطار کاملا به چشم میآید.
با توجه به سنت قوی داستانهای مصور در فرانسه، استفاده از کاریکاتور و کارتون ویژگی اصلی شارلی ابدو است. در میان کارتونها و کاریکاتورهای منتشر شده در این مجله، ممکن است مامور پلیسی با سر بریده و خون چکان مهاجران در دست دیده شود. شارلی ابدو دائما با رقیب معروفتر و موفقتر خود، یعنی مجله Le Canard مقایسه میشود. انگیزه اصلی پشت هر دوی این مجلهها، به چالش کشیدن صاحبان قدرت است، با این تفاوت که «کنرآنشنه» بر انتشار خبرهای اختصاصی و افشاگری متکی است، ولی شارلی ابدو با روشی خامتر و بیرحمانهتر و با استفاده از مجموعهای از کارتونها و هجوهای تند عمل میکند. شارلی ابدو که به منتهی الیه چپ در طیف سیاسی فرانسه متعلق است، در گذشته شاهد انشعابها و «خیانتهای ایدئولوژیک» بوده است. برخی از همقطاران آنها بهدلیل دیدگاهنژاد پرستانهای که بعضا در میان همکاران آن دیده میشد از قطار شارلی ابدو پیاده میشدند و راه دیگری در پیش میگرفتند.
یکی از دبیران قدیمی این مجله پس از بروز اختلافی در مورد یهودستیزی از سمت خود کنارهگیری کرد.بیشتر کارکنان مجله، چه کارتونیست و چه نویسندگان، با نام مستعار کار میکنند. شارلی ابدو در سال 1970 و در زمانی پا به عرصه وجود گذاشت که دو حادثه همزمان سرخطهای خبری را به خود اختصاص داده بود: یک آتشسوزی مرگبار در یک دیسکو که بیش از 100 نفر در آن کشته شدند و مرگ ژنرال شارل دوگل، رئیسجمهور پیشین.نشریه «هاراگیری» ( سلف شارلی ابدوی فعلی) تیتر یکی از شمارههای خود را به دست انداختن مرگ دوگل اختصاص داد و نوشت: «رقص تراژیک در کولومبی (خانه دوگل) یک کشته برجا گذاشت». انتشار این شماره هاراگیری جنجالی به پا کرد که نهایتا به توقیف این نشریه منجر شد. واکنش روزنامهنگاران هاراگیری این بود که فورا هفتهنامه دیگری تاسیس کنند: «شارلی ابدو».
نگارشهای این مجله شامل نقد و استهزای کاتولیک فرانسه، یهودیت در فرانسه، سیاست و حتی فرهنگ عامه این کشور میشود. در سپتامبر ۲۰۱۲ انتشار کاریکاتورهایی با موضوع مقدسات اسلام در این مجله باعث تظاهراتی علیه این مجله و تظاهرات ضدفرانسوی در کشورهای اسلامی شد.
«شارلی اِبدو» جانشین مجله «هاراگیری» ( به معنی نوعی خودکشی مذهبی ژاپنیها) شده که از سال 1960 تا 1961 میلادی منتشر میشد. مجله پس از بسته شدن توسط دولت فرانسه بهخاطر توهین به ارزشهای ملی دوباره در سال 1966 منتشر شد و در سال 1970 و اینبار پس از مرگ ژنرال شارل دو گل بهخاطر توهین به وی، به دستور وزیر کشور فرانسه تعطیل شد.
در دهه ۸۰ میلادی کارمندان قدیمی تحریریه با نام جدید «شارلی ابدو» کار مجله را ادامه دادند. این نام پس از آن انتخاب شد تا تعطیلی مجدد این مجله را بهدلیل اهانت به شارل دوگل جبران کنند و با کنایه پاسخ مقامات فرانسوی را بدهند. با وجود این، شمارگان بسیار پایین و انتقاد مردم از کیفیت محتوای این مجله، باعث شد که شارلی ابدو عملا نیمه تعطیل شود تا اینکه گروه دیگری به تیم قدیمی مجله پیوستند و در سال ۱۹۹۲ هفته نامه «شارلی ابدو جدید» را منتشر کردند. انتقاد از سیاست این مجله فکاهی بسیار بالاست و رسانههای جدی فرانسه و کشورهای همسایه بارها خط مشی مجله را به نقد کشیدهاند.
گزارشگر مجله اشپیگل شوخیهای شارلی ابدو را در مقایسه با رقیب بزرگتر خود، «Le Canard enchaîné»( اردک زنجیر شده)، زمخت و بیمزه توصیف میکند. «ژرار بیار»، سردبیر شارلی ابدو به گزارشگر اشپیگل میگوید که Le Canard همانند بانویی سالخورده است و هرگز جرات انجام دادن کارهایی که ما کردهایم را ندارند. گرداننده بلژیکی وبگاه مجله در نوامبر 2011، که افراد ناشناس دفتر مرکزی مجله را با کوکتل مولوتوف به آتش کشیدند برای مدتی مطالب این مجله را از شبکه حذف کرد.
این مجله در سال ۲۰۰۶ با بازنشر کاریکاتور پیامبر اسلام که در اصل در یک روزنامه دانمارکی به چاپ رسیده بود، خشم مسلمانان فرانسه را برانگیخت. دفتر این مجله در نوامبر سال ۲۰۱۱ و پس از آنکه مجددا به دین اسلام اهانت کرد با بمب آتشزا هدف حمله قرار گرفت.یکی از آخرین موردهایی که در صفحه توییتر این مجله منتشر شده، کاریکاتوری از ابوبکر بغدادی، رهبر گروه خلافت خود اسلامی (داعش) است. استفان شاربونیه، دبیر مجله از آنجا که به قتل تهدید شده بود، تحت محافظت پلیس قرار داشت. او و سه کاریکاتوریست دیگر در بین کشتهشدگان حادثه مرگبار روز چهارشنبه بودند.
هجو تاریخی
هیو اسکافیلد، خبرنگار حوزه هنر بیبیسی در پاریس میگوید که مجله شارلی ابدو در سنتی قدیمی در روزنامه نگاری فرانسه ریشه دارد که سابقهاش به هجونامههایی باز میگردد که پیش از انقلاب کبیر فرانسه علیه ماری آنتوانت، ملکه وقت منتشر میشد. به گفته او، در این سنت، رادیکالیسم چپگرایانه با نوعی گستاخی تند درآمیخته میشود که گاه به هرزگی پهلو میزند. هدف این نوع هجو، در قرن هجدهم، خاندان سلطنتی فرانسه بود و از طریق داستانهایی، غالبا مصور، در مورد هرزگی و فساد در کاخ ورسای بیان میشد.
اما امروزه هدف آن بیشتر سیاستمداران، پلیس و بانکدارها هستند. ابزار کار هم به جای جعل داستان، طنز و هجو است. با این حال همان لحن به دور از ادب و غیرمحترمانه که در قرن هجدهم علیه رژیم سلطنتی بهکار گرفته میشد، هنوز هم بهکار گرفته میشود.
کاریکاتورهای تحریکآمیز
این مجله هرگز تیراژ زیادی نداشته به طوری که از سال 1981 به مدت 10 سال بهدلیل نداشتن منابع مالی منتشر نمیشد. اما کارتونهای پر زرق و برق و تیترهای جنجالیاش طوری است که در کیوسکهای مطبوعاتی و قفسههای کتاب در ایستگاههای قطار کاملا به چشم میآید.
با توجه به سنت قوی داستانهای مصور در فرانسه، استفاده از کاریکاتور و کارتون ویژگی اصلی شارلی ابدو است. در میان کارتونها و کاریکاتورهای منتشر شده در این مجله، ممکن است مامور پلیسی با سر بریده و خون چکان مهاجران در دست دیده شود. شارلی ابدو دائما با رقیب معروفتر و موفقتر خود، یعنی مجله Le Canard مقایسه میشود. انگیزه اصلی پشت هر دوی این مجلهها، به چالش کشیدن صاحبان قدرت است، با این تفاوت که «کنرآنشنه» بر انتشار خبرهای اختصاصی و افشاگری متکی است، ولی شارلی ابدو با روشی خامتر و بیرحمانهتر و با استفاده از مجموعهای از کارتونها و هجوهای تند عمل میکند. شارلی ابدو که به منتهی الیه چپ در طیف سیاسی فرانسه متعلق است، در گذشته شاهد انشعابها و «خیانتهای ایدئولوژیک» بوده است. برخی از همقطاران آنها بهدلیل دیدگاهنژاد پرستانهای که بعضا در میان همکاران آن دیده میشد از قطار شارلی ابدو پیاده میشدند و راه دیگری در پیش میگرفتند.
یکی از دبیران قدیمی این مجله پس از بروز اختلافی در مورد یهودستیزی از سمت خود کنارهگیری کرد.بیشتر کارکنان مجله، چه کارتونیست و چه نویسندگان، با نام مستعار کار میکنند. شارلی ابدو در سال 1970 و در زمانی پا به عرصه وجود گذاشت که دو حادثه همزمان سرخطهای خبری را به خود اختصاص داده بود: یک آتشسوزی مرگبار در یک دیسکو که بیش از 100 نفر در آن کشته شدند و مرگ ژنرال شارل دوگل، رئیسجمهور پیشین.نشریه «هاراگیری» ( سلف شارلی ابدوی فعلی) تیتر یکی از شمارههای خود را به دست انداختن مرگ دوگل اختصاص داد و نوشت: «رقص تراژیک در کولومبی (خانه دوگل) یک کشته برجا گذاشت». انتشار این شماره هاراگیری جنجالی به پا کرد که نهایتا به توقیف این نشریه منجر شد. واکنش روزنامهنگاران هاراگیری این بود که فورا هفتهنامه دیگری تاسیس کنند: «شارلی ابدو».
ارسال نظر