دولت باید متمرکز و برنامه محور  از تولید،  نیروی کار و اشتغال حمایت کند
پیش از بنیان گذاری کانون صنایع غذایی ایران در صنعت غذا تشکل هایی وجود داشت که هر کدام نمایندگی بخشی از تولیدات صنایع غذایی را بر عهده داشتند. با توجه به اینکه بخش های مختلف صنایع غذایی رابطه تنگاتنگ دارند و کارشان با هم مرتبط است و مثلا اگر بخشی از صنعت، آرد تولید می کند، بخش دیگر به تولید شیرینی، ماکارونی ،محصولات آردی و...می پردازد، لذا برای اینکه بتوانیم سیاست های بین بخشی را در صنعت غذا با همدیگر هماهنگ کنیم، جای خالی کنفدراسیونی که متشکل از فدراسیون های مختلف بخش صنعت غذا باشد خالی بود. این چنین شد که آقایان دکتر دستجردی، دانشمند ، موحد و گروه های مختلف دور هم جمع شدیم و سنگ بنای این سازمان را که کانون صنایع غذایی ایران است، گذاشتیم. مجموعاً سه دوره است که من ریاست این مجموعه را عهده دار هستم و فکر می کنم در دوره های مختلف کانون توانست مشکلات بخش های صنایع غذایی و مشکلاتی را که درباره موضوعات مرتبط با غذای مردم بود، حل کند و نیز در خصوص حل دشواری های مرتبط با تغذیه مردم گام های بلندی بردارد. این مطالب را محمدرضا مرتضوی رئیس کانون صنایع غذایی ایران و رییس خانه صنعت، معدن و تجارت تهران در گفت و گو با روزنامه دنیای اقتصاد بیان کرد و با بیان اینکه کانون وارد دوره پنجم فعالیت خودشده است، افزود: بخش عمده فعالیت های ما در موضوع سلامت متمرکز می شود. به هر صورت آنچه تولید می کنیم گروه های مختلف اجتماعی به صورت مستقیم مصرف می کنند؛ بنابراین موضوعاتی همچون نظارت بر سلامت فرآروده ها، ارتقای استاندارهای کیفی، رعایت موازین، ضوابط بهداشتی و رقابتی بودن محصولات برای ورود به بازارهای داخلی و جهانی از اهمیت بسزایی برخوردار است. عملکرد کانون در حوزه بهداشت و سلامت فرآورده های غذایی نیز بسیار شاخص است. آنچنان که شاهد بازسازی و نوسازی کامل صنایع آرد کشور و شاهد رشد و توسعه توانایی های بخش خصوصی در موضوع سیلو داری و نگهداری غلات در کشور بودیم. وی ادامه داد: موضوع تغذیه وتولید محصولات غذایی از مزرعه تا سفره مردم موضوعی نیست که هیچ دولتی در دنیا به آن بی توجه باشد، بنابراین باید سازمان های اجتماعی وجود داشته باشند که بتوانند خواسته های جامعه و دولت و بخش های مختلف اقتصادی را مدیریت کنند و نقش NGO هایی مثل کانون می تواند در موضوع صنایع غذایی برجسته باشد. البته در گذشته با مدیریت مهندس خلیلی به عنوان دبیر کل صنایع غذایی کشور دوره های بسیار موفقی داشتیم و تفاهم نامه های مختلفی را با سازمان های بهداشتی و استانداردی اجرا کردیم و توانستیم بخش خصوصی را بیشتر درگیر موضوعات مرتبط با سلامت کنیم. رئیس کانون صنایع غذایی با بیان اینکه این کانون تعاریف جدیدی از موضوعات مختلف مرتبط با سلامت غذا را به جامعه علمی کشور داده که بعضی از آنها به صورت قانون درآمد و بعضی از قانون ها اجرا شد، افزود: کشور ما در صنایع تبدیلی از تکنولوژی های مدرن و ماشین آلات و کارخانه های آماده برخوردار است. همچنین درخصوص تربیت نیروهای ماهر دانشگاهی در حوزه صنعت غذا هیچ کمبودی وجود ندارد و جزو کشورهایی هستیم که در صنعت غذا سرمایه گذاری های موثر، مفید و هدفداری داشته ایم. اما باید در حوزه مدیریت به یک سری از بخش ها بیشتر از گذشته توجه کرده و از دارایی های بزرگ و پتانسیل های موجود اقتصادی به نحو بهتری استفاده کنیم. به عنوان مثال، در صنعت آرد 20میلیون تن ظرفیت وجود دارد و همه کارخانه های آرد مدرن هستند. یعنی وضعیت صنعت آرد کشورحتی از بسیاری کشورهای اروپایی مثل فرانسه از نظر داشتن تکنولوژی و ماشین های مدرن بهتر است. در مقایسه با قزاقستان و آذربایجان نیز شاهد وضعیت بهتری داریم و می توانیم در تولید آرد با توجه به بازار مصرف عراق و افغانستان رقابتی باشیم. بنابراین اگر به موضوع غلات توجه بیشتری بشود و بتوانیم مصرف داخلی را تامین کنیم و مازاد هم داشته باشیم، قطعا ظرفیت کارخانه های آرد می تواند تبدیل به یک فرصت بزرگ صادراتی شوند. وی ادامه داد: حتی اگر مازاد تولید داخل نداشته باشیم، با توجه به وجود کشورهای قزاقستان، اوکراین و روسیه در همسایگی ما که از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکننده های غلات دنیا هستند و قرار گرفتن میان مراکز تولید غلات و مصرف آرد (افغانستان ، عراق و کشورهای حوزه خلیج فارس)، یک موقعیت استثنایی برای صنایع ایران به وجود آورده اما مستلزم آن است که بتوانیم از مرزها عبور کنیم و نیز مستلزم حمایت های سرمایه ای از فعالیت تولیدکنندگان صنعت آرد است. این درحالی است که در زمان هدفمند شدن یارانه ها، بخش صنعت آرد به طور کامل وظایف خودش را انجام داد اما دولت در جاهایی که متعهد شده بود به قول هایش عمل نکرد و تمام قرادادهایی که بین ما و دولت نوشته شده بود، بدون عمل ماند. بنابراین رویکردهای صحیح مدیریتی و برنامه ریزی های های ملی برای توسعه ظرفیت های موجود صنعت غذا نقش مهمی در ایجاد شرایط مناسب برای صادرات محصولات صنایع غذایی ایران دارد. مرتضوی اضافه کرد:کشور ما در بسیاری از کالاها مزیت های نسبی صادراتی دارد. ما اولین تولیدکننده زعفران دنیا هستیم اما شنیده می شود که بعد از 20 سال، هنوز رتبه اول صادرات دنیا در اختیار ما نیست و هنوز زعفران ایران به صورت فله ای صادر می شود. این موضوع نشان دهنده این است که مشکل مدیریتی در کشور وجود دارد که باید به نحو صحیح شناخته شود. با توجه به رتبه ایران در فضای کسب و کار، بسیار ضروری است که به موضوع بهبود فضای کسب و کار توجه کنیم. مرتضوی با تاکید براینکه هزینه های تولید بر اثر رشد تورم و افزایش نرخ بهره های بانکی صنایع را گرفتار کرده است، گفت: وقتی در یک دوره زمانی مشوق هایی برای صادرات قائل می شویم، به محض اینکه رشد و توسعه ای در این حوزه دیده می شود همه امتیازها و کمک های مالی و فنی دولت قطع شد. درحالی که وقتی می گوییم حمایت مدیریتی، منظور پرداخت پول وایجاد رانت نیست. منظور تامین نیروی کار، زیرساخت های مناسب برای توسعه شغل و تولید است که مستلزم برنامه گذاری های بلند مدت و ثبات در چشم انداز سیاست های کلان اقتصادی است. در واقع حمایت از نیروی کار از عوامل حمایتی صادرات و تولیدات کشور و مهمترین عامل برای توسعه هر کشوری است. وی افزود: در همه کشورهای دنیا آمدن مدیران کارآمد و رویکرد تولیدمحور نقش بزرگی در رشد و توسعه اقتصادی و وضعیت معیشت مردم دارد. وقتی سرمایه گذاری در بخش آموزش نیروها انجام نشود و آنها در یک جامعه تورم زده رها شوند و امکانات لازم برای بهبود زندگی طبقات اجتماعی مولد کشور فراهم نگردد، پیشرفتی حاصل نمی شود. مثلا در کشور آلمان هیچ چیز به اندازه سرمایه گذاری در بخش آموزش بهداشت اهمیت ندارد. نرخ بیکاری در اقتصاد آلمان به 5/5 رسیده یعنی اکثریت مردم دارای شغل هستند و این مهم اتفاق نمی افتد مگر اینکه دولت ها بسیار متمرکز و برنامه محور، از تولید، نیروی کار و اشتغال حمایت همه جانبه کنند و نسخه های مدیریتی مفید و سازنده داشته باشند. طی 20 سال اخیر بیشترین نرخ رشد اسمی دستمزد نیروهای کارگری متعلق به ایران بوده اما تاثیری بر سطح زندگی آنان نداشته است. رئیس کانون صنایع غذایی با بیان اینکه وقتی درباره حوزه تولید و اقتصاد صحبت می کنیم باید موضوعات بیشتری را مورد توجه قرار بدهیم، ادامه داد: وقتی قدرت پول ملی به یک سوم کاهش پیدا می کند و قدرت خرید نیروی کار پیوسته کاهش می یابد و نیروی کار دچار افسردگی می شوند و ما به عنوان کارفرما نمی توانیم از عهده درمان افسردگی های اجتماعی برای بهبود بهره وری در کارگاه هایمان بربیایم. زمانی که شرکت ها و موسسات اجتماعی، اقتصادی و تولیدی بهره وری شان را از دست بدهند و دچار آسیب شوند، قادر به رقابت با بنگاه های اقتصادی قوی تر نخواهند بود. وی اظهار امیدواری کرد که همانطور که فضای سیاسی کشور دچار یک تحول و دگرگونی بسیار مثبت شده، در حوزه اقتصاد هم این تحول و دگرگونی مثبت تکرار شود و با ذکر آمار یادآوری کرد: سال 91 تحریم بودیم و مدعی هستیم که تمام فشارهای جهانی برای محدود کردن اقتصاد بی اثر بوده، اما درهمین سال واردات در کشور بیداد کرده است. در سال 83 واردات ذرت 1میلیون و 980 هزار تن بود اما در سال 91 نزدیک به 4میلیون 918 هزار تن ذرت وارد کردیم و رکورد صد سال اخیر را شکستیم. همچنین واردات جو در سال 83، 124 هزار تن بود که به 1میلیون و 567 هزار تن در سال تحریم رسید و واردات برنج هم در سال 83، 671 هزار تن بود که در سال 91 به 1 میلیون 289 هزار تن رسید. گندم در سال 83، 170 هزار تن وارد شد و در سال 91 به 6 میلیون 680 هزار تن رسید. روغن در سال 87، 960 هزار تن بود و در سال 91 به 1 میلیون و 559 هزار تن رسید. کنجاله سویا در سال 87، 1میلیون تن بود و در سال 91 به 2 میلیون 374 هزار تن رسید. مرتضوی افزود: در یک کشور کم آب و خشک 30 درصد از آب هنگام انتقال به سر مزرعه، از بین می رود. این درحالی است که همه انرژی مان را در سال 83 بر روی توسعه آبیاری تحت فشار گذاشته بودیم و به سطح 76 هزار هکتار رسیدیم. اگر این روند ادامه پیدا می کرد باید در سال 91 حداقل به 300 هزار هکتار می رسیدیم اما الان این عدد به 65 هزار هکتار رسیده است. وی در ادامه یادآور شد: با توجه به آمارهای فوق می توان نتیجه گرفت در حوزه اقتصاد هیچ چیزی تصادفی نیست و نمی شود همه مسائل را ناشی از خشکسالی دانست. همچنانکه سال 91 نسبت به سال 90 سال آبی بهتری داشتیم. نکته اینجاست که آب بیشتری از آسمان نازل شد، ولی برداشت کمتری در حوزه های زراعت داشتیم و این به دلیل مدیریت غلط است. وقتی محصول زراعت کشور با ارز مرجع خریداری می شود ولی نهاده ها و تجهیزات مورد نیاز زارعین با ارز آزاد در اختیار آنان گذاشته می شود، زارع نمی تواند به کارش ادامه دهد و در نتیجه به وارد کننده ای بزرگ تبدیل می شویم، حال آنکه هفتمین کشور تولیدکننده مرکبات و اولین تولیدکننده زعفران در دنیا هستیم. مقام دوم را در تولید پسته در دنیا و مقام سوم را در تولید نارنگی داریم و میانگین متوسط تولید محصولات باغی ما سه برابر میانگین جهانی است. رئیس کانون صنایع غذایی، موضوع بعدی در حوزه اقتصاد را عملیات بانک مرکزی دانست و تاکید کرد: اگر نتوانیم تورم را کنترل کنیم، سرمایه گذاری مولد و در نتیجه ثبات نسبی حاصل از افزایش تولید در کشور را نخواهیم داشت. جلوگیری از کاهش ارزش پول ملی و کنترل تورم باید در کشور صورت بگیرد تا تولید از بین نرود. تولیدکننده ها تا مدتی می توانند در مقابل حجمه های عظیم کاهش ارزش پول ملی و تورم خود را زنده نگه دارند. اما با تداوم این وضع، میزان بدهی و زیان انباشته شان بالا خواهد رفت و از بین خواهند رفت. این فعال اقتصادی با تاکید براینکه استفاده بیش از حد از ابزار انتشار اوراق مشارکت باعث به وجود آمدن رکود در اقتصاد خواهد شد، گفت: بعضی ها بانک مرکزی را تنها مسئول کنترل تورم می دانند. اما بانک مرکزی برای ایجاد بسترهای مناسب جهت دسترسی به رشد اقتصادی متعادل در کشور تکلیف عملیاتی دارد و این از وظایف بانک مرکزی است. افزایش تورم قبل از هر چیز باعث افزایش مستقیم هزینه های تولید می شود و رقابتی نبودن کالاهای ساخت داخل به دلیل تورم و نرخ بالای بهره باعث ناکارآمدی بنگاه های اقتصادی و تولیدی می شود، تا آنجا که چشم باز می کنیم و می بینیم همه چیز از خارج وارد شده و تصورمان هم این است که کشور را مدیریت کرده ایم. وی به این نکته هم اشاره کرد که سهامداران بانک صاحبان دارایی های بانک نیستند و افزود : دارایی بانک ها باید در بخش های مولد کشور هدایت شود. وقتی بخش مولد کشور سودآور نیست، سهامدارها که خودشان را مالکین این دارایی ها می دانند فقط در حوزه های سودآور، در سفته بازی و کارهای خدماتی و غیر تولیدی سرمایه گذاری می کنند و طوری می شود که نمی توانید منابع مالی کافی برای هدایت تولید از سیستم مالی و بانکی کشور تامین کنید. من فکر می کنم بانک مرکزی باید جهت گیری تزریق منابع مالی بانکی به اقتصاد کشور را مورد توجه ویژه قرار دهد. مرتضوی اتفاقات اخیر دولت یازدهم را تلاش مدبرانه و در جهت بازگرداندن ثبات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و اخلاقی به کشور توصیف کرد و افزود: هرآنچه در هشت سال گذشته مورد آسیب جدی قرار گرفت، ظرف همین مدت کوتاه مورد توجه دولتمردان فعلی قرار گرفته و با کوشش جهت بازسازی خرابی ها از هیچ تلاشی فروگذار نشده است. اما توجه داشته باشیم که در حوزه سیاست ممکن است حرف های رویایی و آسمانی زد، اما در حوزه اقتصاد باید زمینی فکر کرد و زمینی کار و خدمت کرد. مدیریت باید واقع بینانه باشد و هیچ عصایی در اقتصاد تبدیل به اژدها نمی شود مگر اینکه موضوعات مرتبط با اقتصاد را درست بشناسیم و درست مدیریت کنیم. فراموش نکنیم که نگاه علمی به حوزه اقتصاد بسیار مهم است.