وزارت راه و شهرسازی با اعلام جزئیات کاملی از طرح جدید تامین مسکن کم‌درآمدها، شرایط ساخت مسکن اجتماعی را تشریح کرد.طرح مسکن اجتماعی اواخر سال گذشته در هیات دولت و شورای عالی رفاه به تصویب رسید. به موجب این طرح که مدت اعتبار اجرایی آن 6 ساله تعیین شده، مقرر شد سالانه 125 هزار خانوار کم درآمد - عضو 4 دهک اول جامعه - تحت پوشش یکی از اشکال پیش‌بینی شده مسکن اجتماعی قرار گیرند.مسکن اجتماعی در سه شکل ساخت مسکن ملکی، ساخت مسکن اجاره و پرداخت کمک هزینه اجاره بها -یارانه اجاره‌بها- اجرا خواهد شد.وزارت راه و شهرسازی و کار و تعاون در تفاهم‌نامه‌ای که اخیرا با یکدیگر امضا کردند، به صورت مشترک مسوولیت هدایت و پیشبرد مسکن اجتماعی را تقبل کرده‌اند.
بنیاد مسکن نیز در قالب این تفاهم‌نامه متولی نظارت بر کار نهادهای ذی‌ربط است.سه بانک مسکن، رفاه و تعاون عملیات تامین مالی طرح مسکن اجتماعی را بر عهده خواهند گرفت.
برآوردها حکایت از نیاز حداقل 3500 میلیارد تومانی برای اجرای طرح مسکن اجتماعی در هر سال دارد.
طبق نیازسنجی‌هایی که وزارت راه و شهرسازی سال گذشته انجام داد، هم اکنون ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار خانوار در ۴ دهک اول، فاقد مسکن ملکی هستند یا وضعیت بدمسکنی دارند.به این ترتیب این حجم از خانوارها در طول ۶ سال آینده از طریق مسکن اجتماعی تحت پوشش قرار می‌گیرند.
مشخصات بخشی از این خانوارها در بانک اطلاعاتی سازمان بهزیستی، کمیته امداد و صندوق‌های بازنشستگی موجود است اما قرار است وزارت تعاون طی یک فراخوان سراسری همچون حرکتی که سال 86 در طرح مسکن مهر انجام شد، از همه افرادی که خود را واجد شرایط مسکن اجتماعی می‌دانند دعوت به ثبت نام در طرح کند تا در مرحله بعد عملیات پالایش متقاضیان واجد شرایط توسط دستگاه‌ها پیاده‌سازی شود.چند روز پیش مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی، شرایط فاز اول اجرای طرح مسکن اجتماعی را اعلام کرد.بر این اساس 45 هزار واحد مسکونی برای اقشار کم درآمد تحت نظر نهادهای حمایتی ساخته خواهد شد.در فاز بعد نیز قرار است بخشی از واحدهای مسکونی مهر مازاد و فاقد متقاضی در برخی شهرها، به مسکن اجتماعی تبدیل شده و به صورت اجاره‌ای و ملکی به متقاضیان واجد شرایط واگذار شود.
برای ساخت مسکن اجتماعی، از محل مجوز مربوط به ۳۰۰ هزار فقره وام نوسازی بافت فرسوده، تامین مالی صورت خواهد گرفت.علی چگینی، مدیر کل اقتصاد مسکن در این باره گفت: برای عملیاتی کردن این موضوع مطالعات گسترده‌ای شکل گرفته؛ حتی برنامه‌های کمّی هم برای آن تدوین شده است اما به لحاظ اینکه دولت و بانک‌ها با مشکل کمبود منابع مالی مواجه هستند، هنوز به‌طور کامل اجرایی نشده است. البته بخشی از طرح مسکن اجتماعی در قالب نوسازی بافت فرسوده عملیاتی شده و طبق آن قرار است سالانه ۳۰۰ هزار وام برای بازسازی واحدهای فرسوده شهری و ۲۰۰ هزار وام برای نوسازی بافت روستایی اعطا شود که به اجرای طرح مسکن اجتماعی کمک می‌کند.
چگینی با تاکید بر اینکه طرح مسکن اجتماعی مانند طرح مسکن مهر نیست که پروژه‌های بزرگ به صورت یک‌جا ساخته شود، بیان کرد: پروژه‌های موجود در طرح مسکن اجتماعی کوچک هستند؛ ممکن است در یک پروژه مسکونی، برخی واحدها متعلق به اقشار برخوردارتر و برخی واحدها متعلق به اقشار کم‌درآمد باشد. به عنوان مثال ممکن است پیمانکاری یک پروژه مسکونی را در یک شهر جدید با قرارداد مشارکتی بسازد که تعدادی از واحدها را شخصا بفروشد و برخی واحدها را نیز در اختیار شرکت عمران شهرهای جدید برای واگذاری به اقشار کم‌درآمد قرار دهد.در حال حاضر مکان یابی برای ساخت مسکن اجتماعی برای 20 هزار خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی آغاز شده است و در مرحله‌های بعدی نیز ۱۵ هزار واحد مسکونی به خانوارهای کم‌درآمدی که عضو هیچ نهاد حمایتی نیستند و ۱۰ هزار واحد به خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد واگذار می‌شود.وزارت راه و شهرسازی یکی از خطوط قرمز مسکن اجتماعی را «جدانشینی کم‌‌درآمدها از خانوارهای میان درآمد و پردرآمد» تعیین کرده است به این معنی که واحد‌های مسکونی طرح مسکن اجتماعی همچون مسکن مهر در خارج از شهرهای اصلی و به شکل متمرکز و کنار هم ساخته نخواهد شد بلکه این واحدها در ساختمان‌هایی که بخشی از آپارتمان‌های آن برای اقشار بالای دهک 4 احداث می‌شود، تدارک دیده می‌شود.در مسکن اجتماعی ایجاد محله‌های فقیرنشین و مختص گروه‌های کم‌درآمد ممنوع است و عملیات تامین مسکن کم‌درآمدها با روش اختلاط اجتماعی انجام می‌شود.برنامه دولت یازدهم برای ساخت مسکن اجتماعی به‌گونه‌ای است که واحدهای این طرح در بافت فرسوده و در داخل شهرها -قسمت‌هایی که قیمت مسکن پایین‌تر از سطح متوسط شهر است- احداث می‌شود.
این میزان عرضه مسکن باعث می‌شود سطح قیمت مسکن در این محله‌ها از حد فعلی باز هم پایین‌تر بیاید.
در حال حاضر میانگین قیمت مسکن در نیمه جنوبی و بافت فرسوده شهر تهران حدود متر مربعی 2 میلیون تومان است.کارشناسان اقتصاد مسکن معتقدند با اجرای طرح مسکن اجتماعی، قیمت مسکن ارزان‌قیمت 30 درصد کاهش پیدا خواهد کرد.آخرین قیمت قطعی آپارتمان در محدوده بافت فرسوده شهر تهران به شرح زیر است:31 فروردین امسال یک واحد مسکونی 113 متر مربعی در محله سیروس (امین حضور) با 6 سال عمر بنا متری یک میلیون و 954 هزار تومان فروش رفت.30 فروردین سال جاری یک آپارتمان 54 متر مربعی 6 سال ساخت در چهارراه خانی‌آباد (مختاری) متری یک میلیون و 955 هزار تومان معامله شد.
در خیابان ۱۷ شهریور یک آپارتمان ۹۶ مترمربعی ۴ سال ساخت در تاریخ ۱۲ اسفند سال گذشته متری یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان فروخته شد.در سه راه آذری نیز ۱۶ فروردین امسال یک آپارتمان ۴۴ متر مربعی ۴ سال ساخت متری یک میلیون و ۸۹۹ هزار تومان معامله شد.در خیابان راه آهن نیز نیمه اسفند سال گذشته یک واحد مسکونی ۸۱ متر مربعی با سن بنای ۵ سال متری یک میلیون و۲۰۰ هزار تومان فروش رفت.همچنین در خیابان جمالزاده یک واحد مسکونی ۷۶ متری ۵ سال ساخت در تاریخ یازدهم اسفند سال ۹۳ با قیمت هر متر یک میلیون و ۶۹۰ هزار و قیمت کل ۱۳۰ میلیون تومان معامله شد.