جنبش «پیادهروی قرن ۱۲» چگونه راه افتاد
چرا پیاده راه؟
اشکان قانعی
در قرن۲۱ میلادی، با جنبشی نو تحت عنوان جنبش «پیادهروی قرن ۲۱ » مواجه شدیم که هدف آن پر رنگ کردن جایگاه پیادهروی در سطوح سیاسی و تصمیم‌سازی در مدیریت شهرها است؛ در حال حاضر این جنبش به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جنبش‌های بین‌المللی در عرصه شهرهای پایدار مشغول فعالیت است.
پیادهروی را می‌توان درمانی بدون دارو و تفریحی بدون نیاز به پول دانست؛ چراکه سلامتی جسم، کنترل وزن و همچنین آرامش روح و روان از نتایج مثبت آن بوده و هر انسانی از کودکی تا پیری به انجام آن گرایش دارد.
اشکان قانعی
در قرن۲۱ میلادی، با جنبشی نو تحت عنوان جنبش «پیادهروی قرن ۲۱ » مواجه شدیم که هدف آن پر رنگ کردن جایگاه پیادهروی در سطوح سیاسی و تصمیم‌سازی در مدیریت شهرها است؛ در حال حاضر این جنبش به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جنبش‌های بین‌المللی در عرصه شهرهای پایدار مشغول فعالیت است.
پیادهروی را می‌توان درمانی بدون دارو و تفریحی بدون نیاز به پول دانست؛ چراکه سلامتی جسم، کنترل وزن و همچنین آرامش روح و روان از نتایج مثبت آن بوده و هر انسانی از کودکی تا پیری به انجام آن گرایش دارد.
جنبش پیادهروی قرن ۲۱، گامی است در جهت گسترش پایداری، کارآیی و سلامت شهرها و به‌دنبال خلق فضاهایی است که در آن انسان‌ها خودشان پیادهروی را برای جابه‌جایی انتخاب می‌کنند. این جنبش چشم‌اندازی را برای شهرها ترسیم می‌کند که در آنها، مردم هم بخواهند و هم بتوانند پیادهروی را به‌عنوان یکی از راه‌های جابه‌جایی سالم و آرام انتخاب کنند. شبکه بین‌المللی پیادهروی قرن ۲۱، افراد حرفه‌ای علاقه‌مند و جوامع با انگیزه را شناسایی و حمایت کرده تا پروژه‌های نوآورانه‌ای را جهت تشویق مردم به پیاده‌روی‌اجرا کنند. این جنبش، یک گام به‌سوی آینده‌ای است که در آن شهرها بیشتر قابل‌زیست هستند و محیط‌هایی برای زندگی سالم در اختیار شهروندان قرار می‌دهند.
سابقه شکل‌گیری این جنبش به سال ۲۰۰۰ میلادی و زمانی که کنفرانس بین‌المللی پیادهروی قرن ۲۱ برگزار شد، باز می‌گردد. پررنگ کردن نقش و جایگاه پیادهروی در زندگی شهری امروز، معرفی موضوعات تحقیق و پژوهش برای شهرهای آینده و شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در زمینه پیادهروی از مهم‌ترین محورهای این گردهمایی بود.
پس از برگزاری این گردهمایی و شکل‌گیری یک جنبش جهانی با هدف ارتقای نقش پیادهروی در شهرها و پیوستن شهرهای مختلف جهان به این کمپین، هر ساله سلسله گردهمایی‌هایی در این زمینه برگزار شده است. اولین دوره این گردهمایی ها در سال ۲۰۰۰ با شعار «پیش به‌سوی پیادهروی در قرن ۲۱» در شهر لندن انگلستان برگزار شد، دومین گردهمایی در سال ۲۰۰۱ با شعار «پیادهروی قرن ۲۱» در شهر پرث استرالیا به اجرا در آمد، سومین گردهمایی، در سال ۲۰۰۲ با شعار «قدم به قدم به سمت شهرهای قابل زندگی» در شهر سن سباستین اسپانیا برگزار شد، گردهمایی چهارم با شعار «سلامتی، برابری و محیط زیست» در سال ۲۰۰۳، در شهر پرتلند آمریکا برگزار شد، گردهمایی پنجم نیز در سال ۲۰۰۴ با شعار «شهرهایی برای مردم» در شهر کپنهاگ دانمارک به اجرا در آمد، گردهمایی ششم با شعار «فرهنگ پیادهروی روزمره» در سال ۲۰۰۵ در شهر زوریخ سوئیس برگزار شد، گردهمایی‌های هفتم تا هفدهم نیز طی سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ به‌ترتیب در ملبورن استرالیا، تورنتو کانادا (با شعار ابتدا عابران پیاده را مدنظر قرار دهید)، بارسلونای اسپانیا، نیویورک آمریکا، هوگو هلند، ونکوور کانادا، مکزیکوسیتی، مونیخ آلمان، سیدنی استرالیا، وین اتریش (با شعار گامی رو به جلو) و هنگ‌کنگ (که در نوبت اجرا است) برگزار گردیده‌انددر یک دسته‌بندی هفتگانه می‌توان اهداف این جنبش را در عناوین زیر خلاصه کرد:
۱- پر رنگ کردن اهمیت پیادهروی برای سیاستمداران، سیاست‌گذاران و جوامع جهت تحریک یک جنبش بین‌المللی برای افزایش ساعات پیادهروی.
۲- انتشار تحقیقات جدید و نمونه‌های خوب اجرا شده و اندازه‌گیری سهم موفقیت پیادهروی به‌عنوان بخشی از زندگی روزانه.
۳- نمایش دادن داستان شهرهای موفق و حمایت از آنها به‌عنوان شهرهای میزبان گردهمایی‌های پیادهروی قرن ۲۱.
۴- حمایت از تجارت ملی جوامع و گروه‌های ذی‌نفع و ذی‌نفوذ جهت برداشتن گام‌های بزرگ برای دستیابی به شهرهای قابل پیادهروی در آینده.
۵- دستیابی به اتفاق نظر در زمینه اولویت‌بندی و یکپارچه‌سازی سیاست‌های ترافیکی، سازمان فضایی، سلامت شهروندی، هنر، گردشگری و ...
۶- جشن گرفتن حرکت شتابان جهانی برای رسیدن به جوامع پایدار، قابل‌پیاده‌روی و شاد
۷- شناسایی ایده‌های جدید برای تحقیقات آینده و فرصت‌هایی برای حمایت‌های مالی از تحقیقات.
با وجود تمام مزایای ارزشمند و اهداف دست یافتنی این جریان، همچون هر حرکت نو و بدیعی، چالش‌هایی پیش‌روی جنبش پیادهروی قرن 21 وجود داشت که با توجه به بررسی روند تغییرات شهرهای عضو این شبکه، مشاهده شد مسائلی وجود دارد که باعث شده‌اند طراحی فضاهای پیاده به یک چالش تبدیل شوند، این مسائل را می‌توان به‌صورت زیر دسته‌بندی کرد:
1- میزان مسافت پیادهروی اغلب به اندازه کافی اندازه‌گیری نمی‌شود.
2- روش‌های جمع آوری اطلاعات بین کشورهای مختلف تفاوت دارد که قابل‌مقایسه با یکدیگر نیستند (نمی‌توان الگوی ثابتی را برای همه شهرها در نظر گرفت).
3- قدم زدن در شهرها توسط ساکنان و بازدیدکنندگان و گردشگران انجام می‌شود اما استانداردها اغلب تنها برای ساکنان در نظر گرفته می‌شود.
4- المان‌هایی که در مسیرهای پیاده طراحی می‌شوند باعث تغییر در الگوهای رفتاری استفاده‌کنندگان از فضا می‌شوند که تاثیرات آنها و بازخوردهایشان به اندازه کافی بررسی نمی‌شود.
5- استانداردهایی که باید از نظر زمان رسیدن به برخی فضاهای اداری، خدماتی و ... در نظر گرفته شود، اغلب رعایت نمی‌شود.
در این راستا سوالاتی به‌عنوان چالش‌ها و دغدغه‌های پیش رو، ذهن طراحان شهری را به خود مشغول کرده است که از آن بین می‌توان موارد زیر را برشمرد:
1- چگونه می‌توان محیطی را طراحی کرد که در آن هم ساختمان‌ها و هم مردم به هم اعتماد داشته باشند؟
2- چگونه می‌توان محیط‌هایی را خلق کرد که در آنها شهروندان با خانواده، دوستان و دیگر افراد جامعه وقت بگذرانند؟
3- چطور می‌توان از طراحی استفاده کرد تا مردم احساس بهتری نسبت به محیط داشته باشند و احساس کنند که روی محیط کنترل و تسلط دارند؟ (محیطی که مردم احساس کنند در آن قادر به دستیابی به آرزوهایشان هستند)
جنبش پیادهروی قرن 21، هر ساله مسابقاتی مشارکتی را برای جمع‌آوری ایده‌های نو در عرصه بین‌المللی برگزار می‌کند. این مسابقات، با محورهای مشخصی به جمع‌آوری ایده‌های نو از متخصصان یا افراد با تجربه می‌پردازد که می‌توان به مواردی از قبیل: نظام و آداب پیادهروی، کمپین های اجتماعی در حمایت از پیادهروی، پیادهروی به‌عنوان یک جنبش برای آینده، پیادهروی و هنر خیابانی، پیادهروی و مد لباس و پوشش، برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای عمومی شهری اشاره کرد.
عوامل مختلف محرک پیادهروی شهروندان را می‌توان به شرح زیر برشمرد: زیباسازی محیط و محوطه‌سازی، امکان پیادهروی آسان و ایمن، نگرانی‌های سلامت (پیادهروی به‌عنوان ورزش)، نگرانی‌های زیست محیطی (استفاده کمتر از سوخت فسیلی)، دسترسی راحت به حمل‌ونقل عمومی، تخفیف های خرید و سیاست‌های تشویقی، بالا بودن هزینه سوخت اتومبیل؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت با توجه به اینکه کودکان در چارچوب‌های زندگی ماشینی امروز محدود و محصور شده‌اند، طراحی فضاهای جمعی و مسیرهای امن عابر پیاده در درون محلات مسکونی فرصت تحرک، بازی و زندگی اجتماعی را برای کودکان فراهم می‌کند. والدین نیز در این فضاها قابلیت کنترل بیشتری بر فرزندان خود دارند. جنبش پیادهروی قرن 21 سعی دارد با تشویق والدین به قدم زدن در کنار کودکان خود ارتباط بین نسل‌ها را محکم‌تر کرده و روابط خانوادگی را بهبود بخشد. یکی از برنامه‌ها در راستای این هدف آگاه ساختن والدین از عواقب کم تحرکی کودکان است. خانواده‌ها اگر از تاثیر پیادهروی بر سلامت فرزندان خود باخبر شوند، پیادهروی را در اولویت برنامه‌هایشان قرار خواهند داد.
در شهرهای پیاده محور توجه به سیستم حمل‌ونقل عمومی و هم‌پیوندی این شبکه با محورهای پیاده روی از اهمیت بالایی برخوردار است. هر خیابانی که دوباره بازآفرینی می‌شود، یک شانس و یک فرصت برای شهر تلقی می‌شود. فضاهای شهری با محوریت پیاده رو می‌توانند بسترساز ارتباطات اجتماعی سازنده، فعالیت، شادی و خلاقیت شهروندان باشند.
هدف این جنبش حرکت به سوی شهرهای شادی است که به شهروندان امکان تجربه شهر، هوشمند بودن، صرفه‌جویی در وقت و هزینه و کشف فرصت‌های جدید را می‌دهد. ساخت فضای پیاده تنها با کف‌سازی معنا پیدا نمی‌کند؛ طراحی و نظم بخشی به جداره‌ها و احجام نیز بر نوع عملکرد و معنای فضا تاثیر می‌گذارد. در شهرهایی که در آن ساختمان‌ها با هم مهربان هستند، شهروندان نیز به محیط و به همدیگر اعتماد بیشتری خواهند داشت. تقویت لبه‌های شهری در مسیرهای پیاده مانند ایجاد مغازه‌ها و کافه‌ها در حاشیه پیاده‌روها باعث تقویت پیادهروی و سرزندگی در فضا می‌شود.
در فضاهای شهری که مردم در آنها به صورت پیاده در حرکت هستند، هویت شنیداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. واکنش پیاده‌ها به صدای محیط (خودآگاه و یا ناخودآگاه) و تلاش برای خلق صداهای جدید در فضا از جمله موارد قابل‌توجه در مسیرهای پیاده است که نیاز به فکر و برنامه‌ریزی دارد. استفاده از این فضای شنیداری به‌صورت برنامه‌ریزی شده و با هدف افزایش آگاهی عمومی از مباحث جاری در شهر و تلفیق گفت‌وگوهای خلاق امروز با فضای گذشته (تاریخ و خاطرات جمعی ماندگار در فضا) از مهم‌ترین بازخوردهای ساخت فضاهای جمعی پیاده است. طراحان شهری باید بدانند چگونه فضایی را خلق کنند که شهروندان بیشتر آن را دوست داشته باشند. با وجود آنکه اقدامات بهسازی کالبدی اغلب با توجه به منفعت ذی‌نفع‌هایی همچون مالکان و خرده‌فروش‌ها انجام می‌شود، اما در واقع منفعت اصلی متعلق به شهروندان است. تصمیم‌گیرندگان شهری باید بدانند که برای چه کسی تصمیم می‌گیرند. باید به زمان پیادهروی و حداکثر فاصله پیادهروی تا ایستگاه‌های هدف نیز توجه کنند. این فواصل باید با توجه به قشرهای هدف (زنان، کودکان‌و سالمندان) تعیین شوند.
به‌عنوان نمونه‌های موفق شهرهایی که به عضویت شبکه جهانی پیادهروی قرن ۲۱ پیوسته‌اند می‌توان به سیدنی، کپنهاگ و وین اشاره کرد که مشخصات هر کدام به اختصار از نظر خواهد گذشت.
این شهر در سال ۲۰۱۵ پذیرای گردهمایی پیادهروی قرن ۲۱ بود. در شهر وین شبکه‌ای از مسیرهای به هم پیوسته عابر پیاده طراحی شده است.
معیارهای اصلی انتخاب این شبکه عبارتند از: تمرکز بر نقاط اصلی ترافیک عابر پیاده، اهمیت مسیر عبور، امکان توسعه در آینده، اتصال به خطوط حمل‌ونقل عمومی و تبادل با بازارها و اماکن عمومی شهر. گردهمایی وین با شعار «گامی به سوی جلو» مردم را به فعالیت و خلاقیت در فضاهای شهری تشویق می‌کند. در کنفرانس وین چهار موضوع به شرح زیر دنبال می‌شد:
۱- حرکت به‌سوی فضاهای شهری عمومی جدید.
۲- حرکت به سمت شهرهای انعطاف‌پذیر.
۳- حرکت به سمت امنیت و سلامتی.
۴- پیادهروی با همدیگر.
سیدنی شهری جهانی است که برای پیادهروی ساخته شده است. در مرکز شهر سیدنی بیش از 90 درصد جابه‌جایی‌ها به‌صورت پیاده صورت می‌گیرد. لنگرگاه زیبا و پل معروف شهر، خانه اپرای سیدنی و آب و هوای مطبوع این شهر، شهروندان و گردشگران را به پیادهروی تشویق می‌کند. افراد پیاده می‌توانند به‌طور همزمان سیاحت و خوش‌گذرانی کرده، خرید کنند و به کارهای روزانه‌شان هم برسند. شهر سیدنی در سال 2014 میزبان برگزاری گردهمایی جنبش پیادهروی قرن 21 بود. شهردار شهر سیدنی در این گردهمایی اعلام کرد که این شهر هر ساله، میلیون‌ها دلار از بودجه خود را به توسعه شبکه‌های سبز و خیابان‌های مخصوص پیاده روی اختصاص می‌دهد. این شبکه‌های هم‌پیوند، ارتباط میان محلات مسکونی، مراکز شهری، فضاهای فرهنگی و پارک‌های شهری را به شبکه حمل‌ونقل عمومی به راحتی امکانپذیر می‌کند. برنامه شهر سیدنی برای ترغیب و تشویق مردم به پیادهروی، بهبود امنیت و افزایش جذابیت بصری در خیابان‌های این شهر است.
کپنهاگ در سال ۲۰۰۴ پذیرای پنجمین کنفرانس بین‌المللی پیادهروی قرن ۲۱ بود. این شهر یکی از بزرگ‌ترین شهرهای پیادهروی در دنیاست. فضاهای پیاده‌مدار در مرکز شهر کپنهاگ طی یک برنامه ۴۰ ساله از ابتدای دهه ۱۹۶۰ تا ۲۰۰۰ به بیش از ۶ برابر رسیده است. مراحل تبدیل شهر کپنهاگ به شهر پیاده مدار عبارت بودند از:
۱- تبدیل خیابان‌ها به راه‌های اصلی کاملا پیاده.
۲- ارتقای وضعیت حمل‌ونقل عمومی.
۳- کاهش تدریجی ترافیک و پارکینگ.
۴- تبدیل محوطه‌های پارکینگ به میادین عمومی.
۵- جلوگیری از گسترش شهر.
۶- احترام به مقیاس انسانی و تبدیل فرآیند پیادهروی به یک تجربه رضایتبخش.
۷- حذف وابستگی شهروندان به خودرو در مرکز شهر.
۸- انطباق منظر شهری با تغییر فصول سال.
۹- ترویج دوچرخه‌سواری و توسعه مسیرهای موجود دوچرخه.
۱۰- در دسترس قراردادن دوچرخه‌ها.
ارسال نظر