چاقی را سریع‌تر درمان کنیم

محمدرضا اصفهانی
کارشناس تغذیه

چاقی در کودکان، نوجوانان وبزرگسالان به‌عنوان یکی از جدی‌ترین نگرانی های مرتبط با سلامتی در قرن 21 مطرح است. آمار چاقی کودکان در 3 دهه گذشته بسیار افزایش داشته است. تخمین زده می‌شود در سراسر جهان بیش از 43 میلیون کودک دچار اضافه وزن/ چاقی هستند که هرساله نیز بر تعداد آنان افزوده می‌شود.

علل این افزایش، شیوع مواردی مانند افزایش کالری دریافتی و چربی غذاهای مصرفی، افزایش مصرف غذاهای آماده و نوشابه‌های شیرین، افزایش صرف وقت برای مشاهده تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری، کاهش فعالیت فیزیکی، افزایش مصرف میان‌وعده‌ها هنگام تماشای تلویزیون، افزایش تبلیغات تلویزیونی درباره غذاهای آماده و نبود امکانات برای فعالیت فیزیکی و بازی کودکان در بیرون از منزل و مدرسه بوده است. چاقی در واقع ناشی از دریافت بالاتر انرژی نسبت به میزان مصرف آن است که همزمان با ذخیره شدن این انرژی مازاد، سلول‌های چربی رشد کرده و باعث بروز چاقی می‌شوند. از جمله دیگر علل چاقی در کودکان که ترکیبی از وراثت و محیط است، می‌توان به افزایش کالری دریافتی، بیماری‌های غدد، ژنتیک، کروموزمی و مصرف داروها اشاره کرد. همچنین نتایج مطالعه‌ای در اسپانیا نشان داد که میزان فعالیت فیزیکی، سابقه فامیلی چاقی و مدت تماشای تلویزیون ازجمله عوامل تاثیرگذار بر بروز چاقی هستند. البته انجام تحقیقات بیشتر درباره بیماری‌ها و شرایط دیگری که ممکن است با چاقی دوران کودکی در ارتباط باشد، نیز ضروری است.

چاقی تاثیر بسیار زیادی بر میزان مرگ‌ومیر و مستعد کردن کودکان به انواعی از بیماری‌های مختلف در بزرگسالی می‌گذارد. درواقع چاقی در دوران کودکی و یا حتی بزرگسالی عامل مهمی در ایجاد بیماری‌های مختلف ناتوان‌کننده مانند مشکلات تنفسی، اختلالات اسکلتی و عضلانی، مشکلات پوستی، ناباروری و بیماری‌های مزمن مختلف مانند بیماری‌های قلبی، عروقی، دیابت و... است. باتوجه به روند روبه‌رشد چاقی در دوران کودکی و خطرات گفته شده، پیشگیری موثر در این زمینه بسیار حائز اهمیت است. درواقع به محض تشخیص چاقی باید مداخلات لازم صورت پذیرد. مداخله کلیدی در پیشگیری و درمان چاقی شامل فعالیت فیزیکی مناسب و مصرف یک رژیم غذایی سالم است که باید در مدرسه و منزل اعمال شود. باید درنظر داشت که اعضای خانواده و بیمار باید آمادگی تغییر را داشته باشند و آموزش‌های لازم را درباره عوارض چاقی به بیمار، والدین و مراقبان کودک داده و وزن مناسب کودک نیز برای آن‌ها مشخص شود. قبل از شروع درمان باید بیمار و خانواده مطمئن شده باشند که آمادگی و انگیزه کافی را برای تغییر دارند.

در جلسات اول مشاوره با پزشک ممکن است والدین نسبت به این امر تمایلی نشان ندهند و پزشک باید با تشریح عوارض و عواقب چاقی، بیمار و والدین را به همکاری دعوت کند. هدف اول در کنترل وزن، جلوگیری از افزایش وزن و ثابت نگهداشتن وزن فعلی است. برای رسیدن به این هدف باید رفتارهای غیرطبیعی تغذیه‌ای مخصوصا نخوردن صبحانه وغذا خوردن شبانه را کاهش و فعالیت فیزیکی کودک را افزایش داد. پس از ثابت ماندن وزن می‌توان شروع به کاهش وزن کرد. فقط غذاهای سالم باید وارد منزل شود و والدین باید رفتارهای تغذیه‌ای غلط خود را کنار بگذارند. هدف اولیه در کاهش وزن کودکان، کاهش 10 درصد از وزن آنان است. باید به این نکته توجه داشت که رژیم‌های غذایی شدید ممکن است سرعت رشد کودک را کم کنند پس باید از این نوع رژیم‌ها خودداری کرد و همچنین به‌جای اینکه افراد دائما بر روی کاهش وزن تکیه کنند باید بر روی رفتارهای مثبت تأکید نمود، لازم است کودک حداقل یک ساعت در روز ورزش و یا بازی فعال کند و تماشای تلویزیون و یا بازی‌های رایانه‌ای ر ا به حداکثر 2 ساعت در روز کاهش دهد. بهتر است یک روز در هفته اعضای خانواده برای فعالیت فیزیکی به گردش بروند، همچنین افزایش فعالیت فیزیکی همراه با ورزش ایروبیک منظم توصیه می‌شود.