قانون فعلی؛ خوب و منصفانه نیست
دنیای اقتصاد، زهرا صفدری - جمعی از صنعت‌گران خراسان رضوی در جلسه‌ای با مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان به بیان مشکلات و ارائه درخواست‌ها و سوالات خود پرداختند. سهم آلودگی صنایع در محیط‌زیست، لزوم رعایت عدالت و انصاف در برخورد با صنایع، تصفیه‌خانه چرم شهر مشهد، لزوم جداسازی فاضلاب چرم‌سازی‌ها، جلوگیری از قطع درختان در توسعه معادن، ضرورت اصلاح روش خاکبرداری در منطقه سنگان، استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه توس، تخلیه پسماندهای خطرناک صنایع و جذب متخصصان برای استانداردسازی با شرایط محیط‌زیست از جمله موضوعات عنوان شده در این جلسه بود.

نبود راهکار برای رفع آلایندگی؛ دردسر بزرگ مدیران صنعتی
نایب رئیس انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی در این جلسه گفت: مدیران صنعتی ما به مسئولیت‌های اجتماعی خود واقف‌اند و تمام تلاششان این است که آسیب‌پذیری در حداقل ممکن باشد؛ اما در مواردی مدیران برای این مشکل راهکاری پیدا نمی‌کنند و این نبود راهکار دردسر بزرگی است. فعالیت برخی از واحدها به‌گونه‌ای است که وضعیت را از حالت بد به خوب تبدیل می‌کنند ولی این حالت خوب هم عوارضی دارد. مثلا واحدهای خمیرمایه توانسته‌اند مشکل جوش‌شیرین نان را حل کنند و کالایی عرضه کنند که برای سلامت جامعه مفید است؛ اما از طرفی اندکی آلودگی که راهکاری برای آن وجود ندارد، موضوعی است که باید برای آن تدابیری اندیشیده شود.
احمد اثنی‌عشری ادامه داد: صنعت تنها 20 درصد آلایندگی‌ها را داشته و ما دوست داریم روزی عملکرد محیط‌زیست در برابر 80 درصد آلاینده‌ها را ببینیم، هشت سال بنزین آلوده به مردم داده شد و واکنشی در جامعه ندیدیم، سال‌هاست که کشاورزی با کود مسموم مردم را تغذیه می‌کند، اما محیط‌زیست در این زمینه اقدامی نکرده است.وی افزود: واحدهای صنعتی دارای شناسنامه بوده و به همین دلیل بیشترین بازرسی، بازدید و حسابرسی از این واحدها صورت می‌گیرد؛ اما سوال اینجاست که واحدهای آبکاری حاشیه شهر که آلاینده‌اند چگونه جریمه می‌شوند؟ ما مسئولیت خود را می‌پذیریم و امیدواریم در آینده خبرهای خوبی در مورد اقدامات اساسی و موثر در سطح کشور بشنویم.pic1

ورود فاضلابی با آلودگی بسیار زیاد به سفره آب شرب مشهد
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست خراسان رضوی در این جلسه گفت: حفظ محیط‌زیست وظیفه تمام افراد جامعه است و به طور قطع صنعت‌گرانی که در جبهه تولید، اشتغال و افزایش ثروت تلاش می‌کنند در این زمینه نقشی اساسی دارند، امروز بهای یک متر مکعب آب معادل یک میلیون تومان است؛ اما سوال اینجاست که در یک واحد صنعتی چند متر مکعب آب آلوده می‌شود؟ اگر حاصل فعالیت صنعتی آلوده کردن یک متر مکعب آب با این بهای سنگین باشد، پس این فعالیت چه سودی برای جامعه داشته و آیا در این شرایط برای کشور تولید ثروت کرده است؟pic۲
حمید صالحی افزود: مهمتر از آب، هوایی است که تنفس می‌کنیم، این روزها در تمامی مطبوعات و رسانه‌ها درباره آلودگی هوا به ویژه در کلان‌شهرها صحبت می‌شود، آب را می‌توان از خلیج فارس به داخل کشور منتقل کرد؛ اما هوا را نمی‌توان خریداری کرد. هیچ یک از ما نمی‌پسندیم که به فرزندانمان آب آلوده و یا محصول کشاورزی آلوده به انواع سموم بدهیم؛ اما از طرفی با فعالیت‌هایمان هوای پاک را از او می‌گیریم. در یکسال‌ونیم اخیر و با آغاز فعالیتم در این سمت، با واحدهای صنعتی ای مواجه شدم که گاهی فاضلابی با بیش از ده هزار برابر استاندارد آلودگی، ماده سمی خطرناک را وارد چاه و سفره آب شرب شهر می‌کرد، ممکن است این کارشان عمدی نبوده، اما اتفاق افتاده است.
صالحی با بیان اینکه به دنبال شفافیت در کار خود هستیم، اظهار کرد: محیط‌زیست خراسان رضوی در کنار صنعتگران است و می‌خواهد از منافع آن‌ها که منافعی ملی است، دفاع کند، اما اگر واحدهای صنعتی به دنبال رفع آلایندگی خود نباشند باید براساس قانون عمل کنیم. هر جایی که صنعت به کمک ما نیاز داشته باشد حاضر به خدمت هستیم؛ اما در برخی موارد قانون دست ما را بسته و به نمایندگان مردم در مجلس هم اعلام کرده‌ایم که این قانون خوب و منصفانه نیست و آن‌ها در حال پیگیری این موضوع هستند.
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست خراسان رضوی در پاسخ به سوال یکی از پیمانکاران معدنی در استان درباره قطع درختان اطراف معادن اظهار کرد: در منطقه خواف که هر بوته‌ای از گیاه ارزش بیشتری از معادن دارد و در صورت قطع، امکان رشد دوباره آن وجود ندارد، چطور یک صنعت‌گر اجازه قطع درخت برای تولیداتش را دارد؟ این طرز فکر پسندیده نبوده و اینطور نیست که پیمانکار درختی را قطع کند و بعد ما به سراغ کارفرما برویم، اصلا به فکر قطع درختان نباشید، زیرا دلیلی ندارد که جنگل را برای استخراج سنگ نابود کنیم.pic3

جنایت علیه بشریت در سنگان
صالحی خاطرنشان کرد: در منطقه سنگان خواف جنایتی علیه بشریت اتفاق افتاده؛ برخی از افراد خاکی را که میلیون‌ها سال در آن منطقه تثبیت شده، با لودر برمی‌دارند و با شیوه‌ای که در هیچ کشوری انجام نمی‌شود سنگ آهن را از خاک جدا می‌کنند و گردوخاک آن به خواف و سنگان و پولش به کشورهای خارجی انتقال می‌یابد، کسی که مجوز این کار را داده باید پاسخگو باشد و ما هم تمام تلاش‌مان این است که جلوی این موضوع را بگیریم.
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان در واکنش به اظهارات یکی از حاضران مبنی بر اینکه زور محیط‌زیست به سازمان اتوبوسرانی نمی‌رسد، گفت: اینطور نیست که بگوییم ما زورمان به برخی از ارگان‌ها نمی‌رسد، ما قانون را داریم وعین آن عمل می‌کنیم. سازمان محیط‌زیست هیچ وظیفه‌ای برای ارائه راهکار در رفع آلایندگی واحدهای صنعتی ندارد، در این زمینه مشاوران ذی‌صلاحی هستند که اسامی آن‌ها در سایت معاونت راهبردی ریاست‌جمهوری ثبت شده و می‌توان راهکار را از آن‌ها دریافت کرد.
صالحی درباره استفاده از مازوت در نیروگاه توس اظهار کرد: این نیروگاه در سال ۹۱، سه میلیارد متر مکعب گاز مصرف کرده و در سال ۹۲ این مقدار به یک میلیارد متر مکعب رسیده؛ یعنی مابقی سوخت مصرفی خود را از مازوت تامین کرده است، ما در این زمینه پیگیر هستیم و با پیگیری استاندار، روزانه یک میلیون متر مکعب گاز به سهمیه گاز نیروگاه توس اضافه شد. البته نباید فراموش کنیم که تراز انرژی در کشور ما رعایت نمی‌شود، میزان مصرف گاز در یک روز قاره اروپا کمتر از یک روز مصرف آن در ایران است، وقتی گازی وجود ندارد اول به سراغ صنعت می‌روند و گازش را قطع می‌کنند.
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست خراسان رضوی با اشاره به اهمیت تخصص افراد در رفع آلایندگی صنایع، یادآور شد: اسامی شرکت‌هایی که مجاز به کار کردن در مسائل محیط‌زیست هستند، در سایت معاونت راهبردی ریاست جمهوری قرار دارد، یکی از مشکلات موجود در این زمینه این است که بسیاری از صنعت‌گران ما به سراغ افرادی می‌روند که شاید از قبل می‌شناسند، اما کار او را ندیده و نمی‌دانند کارهایش برابر استاندارد بوده و یا خیر. اگر صنعت‌گران در قراردادهای خود، بندی مبتنی بر لزوم رساندن شرایط به استاندارد محیط‌زیست داشته باشند، فرد کاربلد قرارداد می‌بندد چون به نوعی ضمانت داده است.
صالحی درباره مشکل تصفیه‌خانه چرم‌سازی‌ها گفت: بخشی از مشکل چرم‌سازی ها این است که در چرم‌ها آهک، چربی، نمک و دیگر مواد شیمیایی وجود دارد و سوال اینجاست که شرکت شهرک‌ها برای تصفیه این‌ها چه‌کاری باید انجام دهد؟ آیا شرکتی که دارای برند جهانی است، نحوه تولیدش هم جهانی است؟ تصفیه فاضلاب‌ها در تولید چرم باید جدا باشد، اما فاضلاب چرم‌سازی‌های ما در حال حاضر هر نوع آلودگی را دارد. صنعت‌گران بهتر است در ابتدا به سراغ خط تولید خود بروند که آیا مواد اولیه مورد استفاده آن‌ها براساس استاندارد است؟ با بازنگری در خط تولید شاید بتوان ۵۰ درصد فاضلاب‌ها را کاهش داد، علاوه بر این لازم است که افراد متخصص در بخش‌های مدیریت پسماند وفاضلاب، امور کار بر عهده بگیرند، زیرا بخشی از مشکلات موجود به دلیل فعالیت افراد غیرمتخصص در بخش تصفیه فاضلاب صنایع است.
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست درباره مکان تخلیه پسماندهای خطرناک استان گفت: در حال حاضر در کشور تنها استان‌های اصفهان و آذربایجان کار تخلیه پسماند خطرناک را انجام می‌دهند و برای خراسان رضوی نیز مطالعات زمین برای اختصاص مکانی در این زمینه در حال انجام و پیگیری است. لازم است کارخانه‌داران فعلا پسماندهای خطرناک را در داخل واحد خود نگهداری کنند، پسماندهای قابل‌حمل انتقال یابد و آن‌هایی که قابلیت تبدیل شدن به پسماند غیرخطرناک دارند، تبدیل شود.
صالحی با اشاره به قانون خوداظهاری صنایع برای پایش آلایندگی، اظهار کرد: پس از رسیدن نتایج خوداظهاری، آلاینده بودن و یا نبودن صنایع را اعلام کرده و برای رفع آلایندگی به واحدها وقت می‌دهیم. در ماده ۱۰۴ و ۱۳۴ قانون در برنامه سوم توسعه همه چیز به طور منطقی بود، هر کس به میزان آلودگی، نوع، زمان و محلی که آلایندگی داشت، جریمه می‌شد و اگر شرکتی برای رفع آلایندگی اقدام می‌کرد تا ۹۰ درصد مشمول تخفیف می‌شد، اما متاسفانه این قانون در برنامه پنجم توسعه برداشته شد و قانون‌گذار جایی برای تخفیف به واحدها در قانون فعلی در نظر نگرفت.

تشویق تولیدکنندگان پساب های مفید
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان یادآور شد: در میان پساب‌های صنعتی، دسته‌ای پساب‌های مفید وجود دارد که همه فاکتورهای آلاینده آن به حد استاندارد رسیده و در صورتی که واحدی اینگونه پساب را داشته باشد تشویق می‌شود. هم اکنون واحد سیمان زاوه در استان تمام مسائل محیط‌زیست را رعایت کرده و به عنوان یک واحد سبز در کشور مورد تقدیر واقع شده است.
صالحی در پایان در واکنش به صحبت اثنی‌عشری مبنی بر عملکرد سازمان محیط‌زیست درباره بنزین آلاینده گفت: بنزین در سال‌های گذشته موجب آلودگی شدید هوای کلان‌شهرها شد و با پیگیری رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست کشور مصرف آن نوع بنزین قطع شد و بنزین استاندارد هم که قرار بود از ابتدای آذرماه به مشهد اختصاص یابد، با پیگیری‌های ما از ۲۷ مهرماه وارد شد و هم اکنون بنزین و گازوئیل استاندارد در مشهد توزیع می‌شود و با تلاش‌هایی که در یک‌سال گذشته انجام دادیم، تعداد روزهای ناسالم نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد کاهش یافت.

لزوم رعایت عدالت و انصاف برای صنایعpic۴
رئیس هیات مدیره انجمن همگن صنایع غذایی خراسان رضوی با تاکید بر ضرورت توجه به قانون و قانون‌مداری گفت: امروز در نیروگاه توس، چهار واحد 150 مگاواتی با استفاده از سوخت مازوت در حال فعالیت‌اند و در هر ساعت هر یک از آن ها 43 هزار لیتر مازوت استفاده می‌کنند که آلودگی ناشی از آن به ریه‌های مردم شهر می‌رود و این مقدار سوخت در هر ساعت 320 هزار متر مکعب اکسیژن را آلوده می‌کند، قانون هم برای آن وضع شده؛ اما مصالحی بزرگتر وجود دارد. اینکه ما در تحریم هستیم و اجازه وارد کردن سوخت نداریم و به خاطر این کمبود گاز مجبوریم از مازوت استفاده کنیم، مصالحی است که قانون موقتا در برابر آن‌ها کوتاه می‌آید.
استادی افزود: امروز ناوگان اتوبوسرانی در شهر مشهد بزرگترین آلوده‌کننده هواست؛ اما متعلق به شهرداری بوده و زورمان به آن نمی‌رسد. سوخت خودروها هم که در دولت قبلی توزیع می‌شد سرطان‌زا و خلاف مسائل زیست‌محیطی بود؛ اما مصالحی وجود داشته که ما هم می‌پذیریم و البته باید برای سامان بخشیدن به آن‌ها تلاش کرد.
استادی ادامه داد: انسان به جز آب و غذا به امنیت هم احتیاج دارد و عدالت و انصاف از اجزای امنیت است، عدالت در جامعه لازم است، امروزهر واحد صنعتی دستش زیر ساطور دستگاه‌های دولتی است و 24 دستگاه دولتی هر لحظه که اراده کنند توان تعطیلی واحد صنعتی را دارند و این موضوع نیازمند عدالت و انصاف است. امروز دو واحد خمیرمایه‌ساز استان در چناران و فریمان تولیدکننده 50 درصد خمیرمایه مورد نیاز کشور با بهترین استاندارد هستند. صرف کارکردن خمیرمایه بدون هیچ سرمایه‌گذاری در تصفیه خانه‌اش به معنای افزایش چند برابر آلایندگی است. این دو شرکت در استان ما تاسیساتی احداث کردند که آلایندگی را کاهش می‌دهد و از این بیشتر نمی‌توان در این زمینه اقدامی کرد. ما می‌گوییم اگر راهی برای کاهش میزان آلایندگی باقیمانده است، سازمان حفاظت از محیط‌زیست معرفی کند تا آلایندگی به مقداری که مورد قبول این سازمان است، برسد؛ اما متاسفانه این امکان وجود ندارد. عدالت و انصاف چیز خوبی است و اینکه در برابر کسی که قدرتی ندارد آن را محکم بگیریم و در مقابل برای جایی که دولت قرار دارد آسان بگیریم، صحیح نیست.

ارگان های دولتی
چاره ساز مشکلات صنعت باشند
رئیس هیات مدیره انجمن صنفی چرم‌سازان نیز گفت: ارگان‌ها باید متولی و چاره‌ساز مشکلات صنعت باشند، در هنگام تاسیس چرم شهر مشهد، شرکت شهرک‌های صنعتی متولی تاسیس و احداث تصفیه‌خانه بود، چون هر واحد چرم‌سازی به تنهایی قادر به انجام این کار نیست. برای این موضوع زمین مورد نیاز اختصاص یافت و در قراردادها از چرم‌سازان برای مشارکت در هزینه‌های احداث تعهد گرفتند؛ اما پس از مدتی، فشار مضاعفی بر واحدهای چرم‌سازی وارد شد که خود باید این کار را انجام دهند و برخی از واحدها هم با اخطارها و برنامه‌هایی که انجام شد شروع به ساخت تصفیه‌خانه کردند.
رحیم‌زاده تصریح کرد: به نظر من سازمان محیط‌زیست، شرکت شهرک‌ها را کنار گذاشته در حالی که این شرکت وابسته به آن است، گرچه شرکت میلیاردها تومان هزینه کرده؛ اما مورد قبول محیط‌زیست نیست و باید پاسخگو باشد. ما قبول داریم که پساب چرم‌سازان بسیار آلاینده است و انتظار داریم سازمان محیط‌زیست برای رفع این مشکل با ما همکاری کند.