گزارش «دنیای اقتصاد» از پیامدهای ماجرای دنباله دار قطع درختان شهری؛
گنجشک ها دیگر نمی خوانند
دنیای اقتصاد، زهرا صفدری- گنجشک ها دیگر در مشهدنمی خوانند؛ اولین پرندگانی که پیامدهای آلودگی هوا باعث کوچ آنها می شود. وجود فضای سبز در شهرها علاوه بر تاثیرگذاری در پاکسازی هوا و تولید اکسیژن، از نظر سیمای شهری، القای حس خوب و آرامش‌بخش به مردم و کاهش آلودگی صدا نیز اثرات قابل توجهی دارد. بی‌شک از بین بردن و قطع حتی یک درخت در شهر یعنی ضرر رساندن به شهروندان و محیط‌زیست شهری.
همگان بر این امر آگاهی دارند که کنترل آلودگی هوا و افزایش کیفیت آن از جمله فواید وجود درختان شهری است، درختان در جذب ذرات معلق در هوا مانند یک فیلتر عمل می‌کنند؛ برگ‌ها گردوغبار و دیگر ذرات معلق را جذب، جابه‌جا و هوای تنفسی ما را پاک می‌کنند.
همگان بر این امر آگاهی دارند که کنترل آلودگی هوا و افزایش کیفیت آن از جمله فواید وجود درختان شهری است، درختان در جذب ذرات معلق در هوا مانند یک فیلتر عمل می‌کنند؛ برگ‌ها گردوغبار و دیگر ذرات معلق را جذب، جابه‌جا و هوای تنفسی ما را پاک می‌کنند.
دنیای اقتصاد، زهرا صفدری- گنجشک ها دیگر در مشهدنمی خوانند؛ اولین پرندگانی که پیامدهای آلودگی هوا باعث کوچ آنها می شود. وجود فضای سبز در شهرها علاوه بر تاثیرگذاری در پاکسازی هوا و تولید اکسیژن، از نظر سیمای شهری، القای حس خوب و آرامش‌بخش به مردم و کاهش آلودگی صدا نیز اثرات قابل توجهی دارد. بی‌شک از بین بردن و قطع حتی یک درخت در شهر یعنی ضرر رساندن به شهروندان و محیط‌زیست شهری.
همگان بر این امر آگاهی دارند که کنترل آلودگی هوا و افزایش کیفیت آن از جمله فواید وجود درختان شهری است، درختان در جذب ذرات معلق در هوا مانند یک فیلتر عمل می‌کنند؛ برگ‌ها گردوغبار و دیگر ذرات معلق را جذب، جابه‌جا و هوای تنفسی ما را پاک می‌کنند.
درختان همچنین با اصلاح درجه حرارت و ایجاد و یا تغییر جریان باد روی انتشار آلاینده‌ها تاثیر می‌گذارند.از طرفی آلودگی صدا که در نتیجه عبورومرور اتومبیل‌ها در خیابان‌ها و بزرگراه‌ها و یا از دیگر منابع ایجاد می‌شود، توسط درختان کاهش می‌یابد. انسان حضور درختان را در اطراف خود دوست دارد و به آن واکنش مثبت نشان می‌دهد، زیرا زیبایی را دوست دارد، درختان زندگی را دلپذیرتر می‌کنند و شهروندان در زیر درختان پاکی، صلح، آرامش و راحتی را احساس می‌کنند؛ بنابراین وجود درختان در شهرها از منظر روان‌شناختی نیز لازم و ضروری است.
فضاهای طبیعی موجود در شهرها نقش بسزایی در خلق منظر شهری متفاوت دارند، در میان عناصر طبیعی تاثیر‌گذار در منظر شهری، درختان به خاطر ساختار و بافت ویژه‌ای که دارند اهمیتی دوچندان پیدا می‌کنند. درختان برای ایجاد تغییر در هویت بصری شهر باید به اندازه کافی بزرگ و تعدادشان زیاد باشد تا قادر به ایجاد جلوه خاصی در سیمای شهر باشند.
خبر قطع درختان در باغ حاشیه بولوار جانباز مشهد(خیام 20) به دلیل آنچه « پیشرفت ساخت یکی از پروژه‌های بزرگ تجاری» -که این روزها امثال آن در سطح شهر زیاد به چشم می‌خورد- و همچنین انتشار خبر 24 روز هوای پاک مشهد از ابتدای سال تا پایان آذر ماه و تاثیر وجود فضای سبز در کاهش این آلودگی، موجب شد تا با کارشناسان و مسئولان در این زمینه گفت‌وگو کنیم.
منتظر حکم دادستانی
برای ورود به باغ هستیم
کارشناس فضای سبز شهرداری منطقه یک می‌گوید: برای اطلاع از صحت گمانه‌زنی برخی از شهروندان مبنی بر قطع درختان خیام 20 به علت شنیدن صدای اره برقی در عصر یکی از روزهای اخیر، به محل مورد نظر مراجعه کردیم، اما باتوجه به ممانعت کارگران برای ورود مسئولان شهرداری منطقه به باغ، از بیرون مجموعه چیز خاصی به جز چند دپوی سرشاخه بریده شده مشاهده نشد که به اذعان باغبان‌ها مربوط به هرس زمستانی سرشاخه‌های خشک بوده است.
مهدی ضیغمی می‌افزاید: در گذشته تخریب‌های درختان در این باغ صورت گرفته و از حجم درختان کاسته شده و با توجه به گزارش اهالی منطقه، احتمال قطع درختان وجود داشت؛ اما برای بررسی کامل و قانونی ماجرا نیازمند حکم ورود به باغ هستیم و پیگیری‌های لازم در این زمینه در حال انجام است.
کارشناس فضای سبز شهرداری منطقه یک خاطرنشان می‌کند: گزارش‌های مربوط به مشاهده دپوی سرشاخه‌ها و نیز تخریب‌هایی که در گذشته در این باغ اتفاق افتاده را به کمیسیون ماده هفت شهرداری ارسال کردیم تا در صورت تایید از سوی کمیسیون و نیز با دریافت مجوز ورود، در مورد اینکه خسارتی به درختان وارد شده و یا خیر، بررسی لازم صورت بگیرد و تصمیمات لازم اتخاذ شود.
آستان قدس الگوی مردم است
عضو کمیسیون خدمات شهری، بهداشت، سلامت و محیط‌زیست شورای شهر مشهد در این زمینه می‌گوید: امیدواریم طبق اعلام روابط عمومی آستان قدس مبنی بر اینکه این مجموعه کاری خلاف قانون انجام نمی‌دهد، همین طور باشد، زیرا آستان قدس الگویی برای همه شهروندان است و در صورت بررسی‌های کامل‌تر کارشناسان از درختان و اعلام صحت گزارش قطع درختان، این مجموعه باید پاسخگو باشد.pic۱
جواد ستاری ادامه می‌دهد: پیش از این هم اتفاقی از این دست رخ داده و اعلام شده بود که به علت بیماری درختان، آنها را قطع کردیم و براساس تعهد پس از قطع، باید چند درخت جدید به عنوان جایگزین در آن محل کاشته می‌شد، اما هنوز این تعهد عملی نشده و پس از پیگیری‌های شهرداری در این زمینه، مسئولان آستان قدس اعلام کردند که درختان جدید در مکان دیگری کاشته شده و این درحالی است که تعهد کاشت درخت مربوط به نقطه قطع درختان بوده است.
عضو شورای شهر مشهد می‌افزاید: ما از تمامی افرادی که در امور مربوط به باغات آستان قدس رضوی دارای مسئولیت هستند، تقاضا داریم که مقررات را رعایت کرده و اقدامات را با روال قانونی انجام دهند، زیرا این توقع مردم مشهد از این مجموعه بوده تا مشکلی برای شهر به وجود نیاید زیرا قطع درختان مشکلات زیادی به ویژه بروز بیماری‌های تنفسی مثل آسم و برونشیت را در پی دارد.
ستاری یادآور می‌شود: همه مسئولان و مردم برای حفظ فضای سبز شهر باید با یکدیگر همکاری وهمیاری داشته و تلاش کنند به جای نابودی این نعمت بزرگ و مهم، آن را توسعه دهند. در این راستا خلأ قانونی وجود نداشته و تنها در اجرای قوانین مشکلاتی وجود دارد، شورای شهر اخیرا میزان جرایم قطع درختان را افزایش داده است و همه باید به قانون تمکین کنند.
عضو کمیسیون خدمات شهری، بهداشت، سلامت و محیط‌زیست شورای شهر مشهد تاکید می‌کند: وجود درختان و فضای سبز برای تصفیه هوای شهر بسیار مهم است و اینکه مشهد در طول سال تنها ۲۵ روز هوای پاک دارد نشان دهنده ضرورت و اهمیت فضای سبز در شهرمان است. اگر همه موظف به اجرای قانون باشیم مشکلات به حداقل می‌رسد و این وظیفه تمامی مسئولان دولتی و غیردولتی در کنار مردم است.
درختان در سلامتی و آسایش ساکنان شهرها سهم بزرگی دارند، زیرا اکسیژن تولید می‌کنند، آب را به چرخه طبیعت باز می‌گردانند، کیفیت خاک را بهبود می‌بخشند و قابلیت جذب مقادیر زیادی گردوغبار از اتمسفر را دارند.
برخی گونه‌های درختی، بخصوص سوزنی برگان و درختان همیشه سبز قادرند گردوغبار و سایر آلودگی‌های موجود در هوا را بر روی سطح برگ خود جذب کنند.
با همه این تفاسیر قطع شدن درخت و یا حتی بریدن نهالی کوچک می‌تواند آثار منفی زیادی به همراه داشته باشد و بدتر از همه قطع درخت به دلیل احداث ساختمان و یا ساخت پروژه‌های عمرانی شهری است.pic2
هیچ مجوزی برای قطع درختان خیام
صادر نشده است
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد می‌گوید: هیچ مجوزی برای قطع درختان خیام از سوی شهرداری صادر نشده و هر اقدامی در این زمینه خلاف قانون است. همکاران ما در شهرداری منطقه یک، منتظر دریافت مجوز ورود به باغ از سوی دادستانی هستند تا گزارش تفصیلی‌تری ارائه داده و پس از آن در این زمینه تصمیم‌گیری شود و تا آن وقت نمی‌توانیم قضاوتی قطعی داشته باشیم.pic3
احمدرضا سلامی تصریح می‌کند: ما مجوزی برای قطع درختان در راستای ساخت پروژه‌ها صادر نمی‌کنیم، فضای سبز موجود در شهر به‌ویژه در محدوده خیام که یکی از پرترددترین و آلوده‌ترین مناطق شهر نسبت به دیگر نقاط بوده باید حفظ شود و با حفظ فضای سبز و جلوگیری از قطع درختان می‌توان از افزایش آلودگی‌ها جلوگیری و به پاک کردن هوای شهر کمک کرد.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد می‌افزاید: ما در شهرداری مشهد تمام تلاش خود را در راستای توسعه درختکاری و فضای سبز به ویژه در محل‌هایی که دارای آلودگی بیشتری هستند به کار می‌بندیم و با جدیت بیشتری در این زمینه پیگیر هستیم.
رتبه آخر مشهد در سرانه فضای سبز
نایب رئیس اول شورای شهر مشهد می‌گوید: قطع هر درختی در سطح شهر باید با مجوز کمیسیون ماده هفت در شهرداری باشد، اما قطع شدن درختان در خیابان خیام ۲۰ بدون مجوز صورت گرفته و شورای شهر در این زمینه در حال پیگیری است تا از بروز اینگونه اتفاقات جلوگیری شود.pic۴
محمدکمال سروی‌ها می‌افزاید: در صورت تقاضا برای قطع درخت در ساخت پروژه، درخواست لازم باید به کمیسیون ماده هفت ارائه شود، این کمیسیون برای هر موضوعی اجازه قطاعی درختان را نمی‌دهد، اما شاید به اضطرار اجازه قطع یک درخت و کاشت 10 درخت دیگر به جای آن داده شود، ضوابط این کمیسیون به نفع محیط‌زیست بوده و به بهداشت محیط بها داده است.
نایب رئیس اول شورای شهر مشهد با بیان اینکه متاسفانه از نظر فضای سبز در بین کلان‌شهرهای کشور رتبه آخر را داریم، اظهار می‌کند: برای بهبود این رتبه لازم است فضای سبز را گسترش دهیم به ویژه درختان چندین ساله شهرمان که ثروتی گرانبها محسوب می‌شوند باید حفظ شده و تمامی سازمان‌ها و دستگاه‌ها در ماندگاری و جلوگیری از قطاعی آنها تلاش کنند.
سروی‌ها ادامه می‌دهد: این شهر نیازمند حفظ درختان قدیمی، کاشت درختان جدید و توسعه فضای سبز خود است و برای تحقق این امر نیازمند ارتقاء و افزایش میزان بودجه مربوط به فضای سبز شهری هستیم تا فضای سبز موجود از هرگونه دست‌اندازی مصون بماند.
نایب رئیس اول شورای شهر مشهد می‌گوید: در راستای توسعه فضای سبز از سال ۸۶ و همزمان با فعالیت شورای سوم، هر ساله مبلغی بر میزان بودجه فضای سبز شهری اضافه شده و برخی سال‌ها این مقدار به دو برابر افزایش یافته است و امیدواریم این اتفاق در سال ۹۴ نیز رقم بخورد. برای صیانت و حراست از فضای موجود نیز کمیته ویژه‌ای در شورای چهارم تشکیل شد تا به خوبی از آن نگهداری شود.
در دنیا به خاطر قطع نشدن یک درخت، جای اتوبان عوض می‌شود
مدیرکل محیط‌زیست خراسان رضوی نیز می‌گوید: با قطع درخت در هر نقطه از شهر و یا بیرون شهر مخالفیم و در این زمینه انتقاد شدیدی داریم و هر جا بدانیم درختی در حال قطع شدن است از آن جلوگیری می‌کنیم.pic5
حمید صالحی ادامه می‌دهد: در هر جا که درختی قطع شود با خاطیان برخورد می‌کنیم البته برای حفظ درختان و فضای سبز داخل شهر، قوانین و مقررات شهرداری به شدت از هرگونه آسیب رساندن و قطع آنها جلوگیری می‌کند.
مدیرکل محیط‌زیست خراسان رضوی اظهار می‌کند: اینکه برای ادامه روند ساخت یک پروژه و ساختمان درختی قطع شود را به هیچ عنوان نمی‌پسندیم و هیچ‌کس هم این اشتباه را تایید نمی‌کند. در همه جای دنیا به خاطر وجود حتی دو درخت در مسیر ساخت اتوبان، جای اتوبان را عوض می‌کنند چه رسد به اینکه به خاطر یک ساختمان درختان را قطع کنند.
مرگ پرندگان و افزایش حشرات
در اثر قطع درختان
یک کارشناس دامپزشکی می‌گوید: آلودگی هوا روی همه موجودات زنده تاثیر دارد و همانطور که برای سلامت انسان‌ها مضر است، برای حیوانات و پرندگان هم اثرات زیان‌باری دارد. آلودگی هوا یعنی انتشار گازهای سمی که حیات هر موجود زنده‌ای را به خطر می‌اندازد.
شهرام کرباسی می‌افزاید: در تمام دنیا استانداردهایی برای شهرها وجود دارد که براساس آن تعداد خانه‌ها، خیابان‌ها و درخت‌ها با معیار و نسبتی خاص دارای هماهنگی است و حتی واحدهای صنعتی برای آغازبه کار خود باید ابتدا در محیطی نسبت به کاشت گیاه و درخت اقدام کنند و زمینه را برای ایجاد فضای سبز فراهم کنند تا آلودگی‌های ناشی از فعالیت واحد صنعتی کاهش یابد.
مسئول نظارت بر بهداشت عمومی شبکه دامپزشکی خراسان رضوی ادامه می‌دهد: براساس این استانداردها تعداد درختان در هر منطقه و تعداد واحدهای مسکونی، تجاری و یا صنعتی مشخص شده و گمان نمی‌کنم ما در ایران از آن استانداردها بالاتر باشیم که بخواهیم برای ساخت یک پروژه عمرانی درختان را قطع کرده و به جای آنها ساختمان‌سازی کنیم.
کرباسی خاطرنشان می‌کند: تمامی کشورها برای افزایش فضای سبز موجود در شهرهای خود تلاش می‌کنند، زیرا درختان و فضاهای سبز ریه‌های شهر محسوب می‌شوند و علاوه بر این تنها پناهگاه و منزل برای پرندگان هستند که در سرما و گرما می‌توانند با پناه بردن به آنها ادامه حیات بدهند.
این کارشناس دامپزشکی می‌افزاید: قطع درختان به معنای از بین بردن لانه پرندگان و پناهگاه آن‌هاست، بنابراین آنها در شرایط جوی نامساعد خیلی سریع‌تر از بین می‌روند و همین امر موجب کاهش جمعیت پرندگان در سطح شهرها و نشنیدن صدای آنها در خیابان‌ها می‌شود.
کرباسی می‌گوید: از بین رفتن پرندگان و کاهش جمعیت آنها در شهرها خود تبعات منفی دیگری همچون افزایش تعداد حشرات در سطح شهرها را به دنبال دارد، زیرا حشرات غذای پرندگان هستند و کاهش تعداد پرندگان در شهر یعنی افزایش تعداد حشرات و به دنبال آن شیوع بیماری‌هایی مانند سالک و انتقال برخی از بیماری‌ها از طریق حشرات و پس از آن ممکن است اتفاقات دیگری نیز رخ بدهد. کاهش درختان تاثیری منفی در جمعیت پرندگان و سلامت آنها داشته و به همین دلیل هر عقل سلیمی با از بین بردن درختان مخالف است.
این کارشناس دامپزشکی اظهار می‌کند: قطع درختان برای احداث یک پروژه دلیلی منطقی به نظر نمی‌رسد هر چند این موضوع به سازمان حفاظت از محیط‌زیست و شهرداری مربوط بوده و آنها قوانین محکمی برای حفظ و نگهداری از فضای سبز دارند به‌طوری‌که بریدن حتی یک نهال کوچک توسط شهروندی با برخورد شهرداری همراه است.
قطع درختان کهنسال به چه قیمتی؟
یک کارشناس شهری هم با اشاره به لزوم حفظ درختان بر اساس آموزه های دینی می گوید: در اسلام و مذهب تشیع به صراحت به حفظ و نگهداری از درختان به عنوان یک باور دینی تاکید شده، اما متاسفانه در رفتار ما مدیران این باور فقط انجام یک پروژه شهری، تجاری و یا اقتصادی است. این درحالیست که دنیایی که به مبانی اخلاقی اعتماد و ایمان زیادی ندارد، به اصول زیست محیطی و رعایت آن در شهر و حفظ منافع مردم شهر توجه می کند.
مجید محمدی فر می افزاید: در شهری که متعلق به نسل حاضر و به ویژه نسل آینده است، هر روز با این بهانه که درختان جدیدی جایگزین می شود، شاهد قطع درختان کهنسال بوده ایم، اما به چه قیمتی؟ اگر باور کنیم مسائل زیست محیطی تقابلی با توسعه اقتصادی و فرایند درآمدزایی نداشته، بلکه محل امنی برای زندگی ایجاد می کند و این باور در میان مدیران جا بیافتد که هیچ پروژه ای منافاتی با حفظ و نگهداری فضای سبز ندارد، دیگر شاهد بروز چنین اتفاقاتی نخواهیم بود.
شهردار منطقه ۹ مشهد ادامه می دهد: برای جلوگیری از قطع درختان در شهر ابتدا باید به مرز اخلاقی برسیم و باور داشته باشیم که درخت بخشی از وجود زندگی ماست و در حفظ آن تلاش کنیم. در احداث پروژه های عمرانی نیز باید خود را منطبق با وضع موجود کنیم نه اینکه به خاطر اجرای یک طرح هر چه را که در مسیر آن قرار دارد، حذف کنیم.
محمدی‌فر خاطرنشان می کند: امروز در دیگر کشورها اجرای یک پروژه را به گونه ای طراحی می کنند که درختان موجود به عنوان بخشی از چشم انداز آن پروژه قرار می گیرند و آسیبی به آنها وارد نمی شود. اما در گذشته اتفاقات زیادی افتاده و به بهانه توسعه یافتگی و مسائل اقتصادی بافت باغ شهر مشهد از بین رفته است در حالی که این منافع اقتصادی و توسعه پایدار شهر هیچ منافاتی با حفظ زیستگاهها و درختان ندارد، این باور در میان مدیران ما وجود نداشته و این مسائل را در تقابل با یکدیگر قرار می دهند.
همه از تخریب باغ‌ها ضرر می‌کنند
پیش از این دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، عضو اصلی کمیسیون جغرافیای فرهنگی انجمن جغرافیدانان جهان و مدیر پژوهشکده امیرکبیر در مشهد در بخشی از مصاحبه خود با «دنیای اقتصاد» به عوارض آلودگی هوا و قطع درختان اشاره کرده بود، به گفته وی بخشی از آلودگی هوا توسط باد جابه‌جا می‌شود و متاسفانه در این شرایط مجوز برای تبدیل بهترین باغ‌های مشهد به پروژه‌های عمرانی بزرگ داده می‌شود و این در حالی‌ست که ۵۰۰ متر آن طرف‌تر زمین خالی بدون درخت برای ساخت این پروژه‌ها وجود دارد. در آینده همه از تخریب این باغ‌ها ضرر می‌کنند، زیرا با این اتفاق، میزان تعطیلی‌های مشهد به خاطر آلودگی هوا دو برابر می‌شود، کارمندان به تعطیلی می‌روند، حقوق می‌گیرند و کار نمی‌کنند.
لزوم استفاده از خودروهای
با استاندارد یورو 4
مدیر تعمیرات شرکت ستاره ایران در شرق کشور می‌گوید: برای کاهش آلودگی هوا باید استاندارد یورو چهار در خودروها رعایت شود، براساس این استاندارد پمپ بنزین خودرو در داخل باک قرار داشته و از هدررفت بنزین جلوگیری می‌کند و آلودگی بسیار کمتری به دنبال دارد، اما متاسفانه این استاندارد در خودروهای ما وجود نداشته و خروجی بخار اگزوز بنزین موجب ایجاد آلودگی و انتشار مواد سرطان‌زا در هوا می‌شود، در کشور ما علاوه بر اینکه این استاندار رعایت نمی‌شود، منابع را از بین می‌بریم و انرژی را آزاد می‌کنیم.
خاتونی با اشاره به اهمیت توان و راندمان خودرو در مصرف سوخت اظهار می‌کند: هر چه این توان بالاتر باشد میزان آلودگی ناشی از استفاده خودرو کمتر می‌شود، میانگین راندمان خودروها امروز باید 32 و 33 باشد؛ اما راندمان مصرف سوخت برخی از خودروهای ما به 12 می‌رسد و آلودگی بیشتری ایجاد می‌شود.
خاتونی می‌افزاید: از ابتدای سال ۲۰۱۵ استاندارد اکو استارت به عنوان یکی از سیستم‌های مهم کاهش آلودگی در ناوگان حمل‌ونقل عمومی اروپا مورد استفاده قرار گرفته و اجباری شده است، براساس این استاندارد با توقف در پشت چراغ قرمزها خودرو به طور اتوماتیک خاموش می‌شود و با فشردن گاز، خودرو دوباره روشن می‌شود، این سیستم مصرف سوخت را بسیار کاهش داده و به دنبال آن آلودگی نیز به شدت کاهش می‌یابد.
مدیر تعمیرات شرکت ستاره ایران در شرق کشور ادامه می‌دهد: در حالی که در دیگر کشورها به فکر استفاده از استانداردهای بالا برای خودرو هستند، خودروهای دوگانه سوز ما حتی پایه گازسوز نداشته و آلودگی زیادی را به دلیل راندمان و توان پایین در مصرف سوخت ایجاد می‌کنند. هر چه توان خودرو بالاتر باشد عمر قطعه بیشتر بوده و روغن خودرو نیز دیرتر نیاز به تعویض دارد و به تبع آلودگی نیز کمتر می‌شود.
خاتونی یادآور می‌شود: شهر توکیو در ژاپن روزی آلوده‌ترین شهر دنیا بود؛ اما با عوض کردن خودروهای تاکسی و قرار دادن خودروهای با کیفیت و توان بالا برای ناوگان حمل‌ونقل عمومی، این شهر امروز به عنوان یکی از پاکترین شهرها شناخته می‌شود. اگر تاکسی‌های ما هم امروز به طور واقعی دوگانه سوز باشند یک چهارم خودروهای بنزینی آلودگی ایجاد کرده و اگر به طور بهینه کار کنند، مصرف گاز کمتری خواهند داشت، اما خودروهای ما گازسوز واقعی نبوده، با موتورهای بنزینی گاز مصرف می‌کنند و توان بالایی ندارند.
همگان بر این امر آگاهی دارند که کنترل آلودگی هوا و افزایش کیفیت آن از جمله فواید وجود درختان شهری است، درختان در جذب ذرات معلق در هوا مانند یک فیلتر عمل می‌کنند؛ برگ‌ها گردوغبار و دیگر ذرات معلق را جذب، جابه‌جا و هوای تنفسی ما را پاک می‌کنند.
درختان همچنین با اصلاح درجه حرارت و ایجاد و یا تغییر جریان باد روی انتشار آلاینده‌ها تاثیر می‌گذارند.از طرفی آلودگی صدا که در نتیجه عبورومرور اتومبیل‌ها در خیابان‌ها و بزرگراه‌ها و یا از دیگر منابع ایجاد می‌شود، توسط درختان کاهش می‌یابد. انسان حضور درختان را در اطراف خود دوست دارد و به آن واکنش مثبت نشان می‌دهد، زیرا زیبایی را دوست دارد، درختان زندگی را دلپذیرتر می‌کنند و شهروندان در زیر درختان پاکی، صلح، آرامش و راحتی را احساس می‌کنند؛ بنابراین وجود درختان در شهرها از منظر روان‌شناختی نیز لازم و ضروری است.
فضاهای طبیعی موجود در شهرها نقش بسزایی در خلق منظر شهری متفاوت دارند، در میان عناصر طبیعی تاثیر‌گذار در منظر شهری، درختان به خاطر ساختار و بافت ویژه‌ای که دارند اهمیتی دوچندان پیدا می‌کنند. درختان برای ایجاد تغییر در هویت بصری شهر باید به اندازه کافی بزرگ و تعدادشان زیاد باشد تا قادر به ایجاد جلوه خاصی در سیمای شهر باشند.
خبر قطع درختان در باغ حاشیه بولوار جانباز مشهد(خیام 20) به دلیل آنچه « پیشرفت ساخت یکی از پروژه‌های بزرگ تجاری» -که این روزها امثال آن در سطح شهر زیاد به چشم می‌خورد- و همچنین انتشار خبر 24 روز هوای پاک مشهد از ابتدای سال تا پایان آذر ماه و تاثیر وجود فضای سبز در کاهش این آلودگی، موجب شد تا با کارشناسان و مسئولان در این زمینه گفت‌وگو کنیم.
منتظر حکم دادستانی
برای ورود به باغ هستیم
کارشناس فضای سبز شهرداری منطقه یک می‌گوید: برای اطلاع از صحت گمانه‌زنی برخی از شهروندان مبنی بر قطع درختان خیام 20 به علت شنیدن صدای اره برقی در عصر یکی از روزهای اخیر، به محل مورد نظر مراجعه کردیم، اما باتوجه به ممانعت کارگران برای ورود مسئولان شهرداری منطقه به باغ، از بیرون مجموعه چیز خاصی به جز چند دپوی سرشاخه بریده شده مشاهده نشد که به اذعان باغبان‌ها مربوط به هرس زمستانی سرشاخه‌های خشک بوده است.
مهدی ضیغمی می‌افزاید: در گذشته تخریب‌های درختان در این باغ صورت گرفته و از حجم درختان کاسته شده و با توجه به گزارش اهالی منطقه، احتمال قطع درختان وجود داشت؛ اما برای بررسی کامل و قانونی ماجرا نیازمند حکم ورود به باغ هستیم و پیگیری‌های لازم در این زمینه در حال انجام است.
کارشناس فضای سبز شهرداری منطقه یک خاطرنشان می‌کند: گزارش‌های مربوط به مشاهده دپوی سرشاخه‌ها و نیز تخریب‌هایی که در گذشته در این باغ اتفاق افتاده را به کمیسیون ماده هفت شهرداری ارسال کردیم تا در صورت تایید از سوی کمیسیون و نیز با دریافت مجوز ورود، در مورد اینکه خسارتی به درختان وارد شده و یا خیر، بررسی لازم صورت بگیرد و تصمیمات لازم اتخاذ شود.
آستان قدس الگوی مردم است
عضو کمیسیون خدمات شهری، بهداشت، سلامت و محیط‌زیست شورای شهر مشهد در این زمینه می‌گوید: امیدواریم طبق اعلام روابط عمومی آستان قدس مبنی بر اینکه این مجموعه کاری خلاف قانون انجام نمی‌دهد، همین طور باشد، زیرا آستان قدس الگویی برای همه شهروندان است و در صورت بررسی‌های کامل‌تر کارشناسان از درختان و اعلام صحت گزارش قطع درختان، این مجموعه باید پاسخگو باشد.pic۱
جواد ستاری ادامه می‌دهد: پیش از این هم اتفاقی از این دست رخ داده و اعلام شده بود که به علت بیماری درختان، آنها را قطع کردیم و براساس تعهد پس از قطع، باید چند درخت جدید به عنوان جایگزین در آن محل کاشته می‌شد، اما هنوز این تعهد عملی نشده و پس از پیگیری‌های شهرداری در این زمینه، مسئولان آستان قدس اعلام کردند که درختان جدید در مکان دیگری کاشته شده و این درحالی است که تعهد کاشت درخت مربوط به نقطه قطع درختان بوده است.
عضو شورای شهر مشهد می‌افزاید: ما از تمامی افرادی که در امور مربوط به باغات آستان قدس رضوی دارای مسئولیت هستند، تقاضا داریم که مقررات را رعایت کرده و اقدامات را با روال قانونی انجام دهند، زیرا این توقع مردم مشهد از این مجموعه بوده تا مشکلی برای شهر به وجود نیاید زیرا قطع درختان مشکلات زیادی به ویژه بروز بیماری‌های تنفسی مثل آسم و برونشیت را در پی دارد.
ستاری یادآور می‌شود: همه مسئولان و مردم برای حفظ فضای سبز شهر باید با یکدیگر همکاری وهمیاری داشته و تلاش کنند به جای نابودی این نعمت بزرگ و مهم، آن را توسعه دهند. در این راستا خلأ قانونی وجود نداشته و تنها در اجرای قوانین مشکلاتی وجود دارد، شورای شهر اخیرا میزان جرایم قطع درختان را افزایش داده است و همه باید به قانون تمکین کنند.
عضو کمیسیون خدمات شهری، بهداشت، سلامت و محیط‌زیست شورای شهر مشهد تاکید می‌کند: وجود درختان و فضای سبز برای تصفیه هوای شهر بسیار مهم است و اینکه مشهد در طول سال تنها ۲۵ روز هوای پاک دارد نشان دهنده ضرورت و اهمیت فضای سبز در شهرمان است. اگر همه موظف به اجرای قانون باشیم مشکلات به حداقل می‌رسد و این وظیفه تمامی مسئولان دولتی و غیردولتی در کنار مردم است.
درختان در سلامتی و آسایش ساکنان شهرها سهم بزرگی دارند، زیرا اکسیژن تولید می‌کنند، آب را به چرخه طبیعت باز می‌گردانند، کیفیت خاک را بهبود می‌بخشند و قابلیت جذب مقادیر زیادی گردوغبار از اتمسفر را دارند.
برخی گونه‌های درختی، بخصوص سوزنی برگان و درختان همیشه سبز قادرند گردوغبار و سایر آلودگی‌های موجود در هوا را بر روی سطح برگ خود جذب کنند.
با همه این تفاسیر قطع شدن درخت و یا حتی بریدن نهالی کوچک می‌تواند آثار منفی زیادی به همراه داشته باشد و بدتر از همه قطع درخت به دلیل احداث ساختمان و یا ساخت پروژه‌های عمرانی شهری است.pic2
هیچ مجوزی برای قطع درختان خیام
صادر نشده است
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد می‌گوید: هیچ مجوزی برای قطع درختان خیام از سوی شهرداری صادر نشده و هر اقدامی در این زمینه خلاف قانون است. همکاران ما در شهرداری منطقه یک، منتظر دریافت مجوز ورود به باغ از سوی دادستانی هستند تا گزارش تفصیلی‌تری ارائه داده و پس از آن در این زمینه تصمیم‌گیری شود و تا آن وقت نمی‌توانیم قضاوتی قطعی داشته باشیم.pic3
احمدرضا سلامی تصریح می‌کند: ما مجوزی برای قطع درختان در راستای ساخت پروژه‌ها صادر نمی‌کنیم، فضای سبز موجود در شهر به‌ویژه در محدوده خیام که یکی از پرترددترین و آلوده‌ترین مناطق شهر نسبت به دیگر نقاط بوده باید حفظ شود و با حفظ فضای سبز و جلوگیری از قطع درختان می‌توان از افزایش آلودگی‌ها جلوگیری و به پاک کردن هوای شهر کمک کرد.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد می‌افزاید: ما در شهرداری مشهد تمام تلاش خود را در راستای توسعه درختکاری و فضای سبز به ویژه در محل‌هایی که دارای آلودگی بیشتری هستند به کار می‌بندیم و با جدیت بیشتری در این زمینه پیگیر هستیم.
رتبه آخر مشهد در سرانه فضای سبز
نایب رئیس اول شورای شهر مشهد می‌گوید: قطع هر درختی در سطح شهر باید با مجوز کمیسیون ماده هفت در شهرداری باشد، اما قطع شدن درختان در خیابان خیام ۲۰ بدون مجوز صورت گرفته و شورای شهر در این زمینه در حال پیگیری است تا از بروز اینگونه اتفاقات جلوگیری شود.pic۴
محمدکمال سروی‌ها می‌افزاید: در صورت تقاضا برای قطع درخت در ساخت پروژه، درخواست لازم باید به کمیسیون ماده هفت ارائه شود، این کمیسیون برای هر موضوعی اجازه قطاعی درختان را نمی‌دهد، اما شاید به اضطرار اجازه قطع یک درخت و کاشت 10 درخت دیگر به جای آن داده شود، ضوابط این کمیسیون به نفع محیط‌زیست بوده و به بهداشت محیط بها داده است.
نایب رئیس اول شورای شهر مشهد با بیان اینکه متاسفانه از نظر فضای سبز در بین کلان‌شهرهای کشور رتبه آخر را داریم، اظهار می‌کند: برای بهبود این رتبه لازم است فضای سبز را گسترش دهیم به ویژه درختان چندین ساله شهرمان که ثروتی گرانبها محسوب می‌شوند باید حفظ شده و تمامی سازمان‌ها و دستگاه‌ها در ماندگاری و جلوگیری از قطاعی آنها تلاش کنند.
سروی‌ها ادامه می‌دهد: این شهر نیازمند حفظ درختان قدیمی، کاشت درختان جدید و توسعه فضای سبز خود است و برای تحقق این امر نیازمند ارتقاء و افزایش میزان بودجه مربوط به فضای سبز شهری هستیم تا فضای سبز موجود از هرگونه دست‌اندازی مصون بماند.
نایب رئیس اول شورای شهر مشهد می‌گوید: در راستای توسعه فضای سبز از سال ۸۶ و همزمان با فعالیت شورای سوم، هر ساله مبلغی بر میزان بودجه فضای سبز شهری اضافه شده و برخی سال‌ها این مقدار به دو برابر افزایش یافته است و امیدواریم این اتفاق در سال ۹۴ نیز رقم بخورد. برای صیانت و حراست از فضای موجود نیز کمیته ویژه‌ای در شورای چهارم تشکیل شد تا به خوبی از آن نگهداری شود.
در دنیا به خاطر قطع نشدن یک درخت، جای اتوبان عوض می‌شود
مدیرکل محیط‌زیست خراسان رضوی نیز می‌گوید: با قطع درخت در هر نقطه از شهر و یا بیرون شهر مخالفیم و در این زمینه انتقاد شدیدی داریم و هر جا بدانیم درختی در حال قطع شدن است از آن جلوگیری می‌کنیم.pic5
حمید صالحی ادامه می‌دهد: در هر جا که درختی قطع شود با خاطیان برخورد می‌کنیم البته برای حفظ درختان و فضای سبز داخل شهر، قوانین و مقررات شهرداری به شدت از هرگونه آسیب رساندن و قطع آنها جلوگیری می‌کند.
مدیرکل محیط‌زیست خراسان رضوی اظهار می‌کند: اینکه برای ادامه روند ساخت یک پروژه و ساختمان درختی قطع شود را به هیچ عنوان نمی‌پسندیم و هیچ‌کس هم این اشتباه را تایید نمی‌کند. در همه جای دنیا به خاطر وجود حتی دو درخت در مسیر ساخت اتوبان، جای اتوبان را عوض می‌کنند چه رسد به اینکه به خاطر یک ساختمان درختان را قطع کنند.
مرگ پرندگان و افزایش حشرات
در اثر قطع درختان
یک کارشناس دامپزشکی می‌گوید: آلودگی هوا روی همه موجودات زنده تاثیر دارد و همانطور که برای سلامت انسان‌ها مضر است، برای حیوانات و پرندگان هم اثرات زیان‌باری دارد. آلودگی هوا یعنی انتشار گازهای سمی که حیات هر موجود زنده‌ای را به خطر می‌اندازد.
شهرام کرباسی می‌افزاید: در تمام دنیا استانداردهایی برای شهرها وجود دارد که براساس آن تعداد خانه‌ها، خیابان‌ها و درخت‌ها با معیار و نسبتی خاص دارای هماهنگی است و حتی واحدهای صنعتی برای آغازبه کار خود باید ابتدا در محیطی نسبت به کاشت گیاه و درخت اقدام کنند و زمینه را برای ایجاد فضای سبز فراهم کنند تا آلودگی‌های ناشی از فعالیت واحد صنعتی کاهش یابد.
مسئول نظارت بر بهداشت عمومی شبکه دامپزشکی خراسان رضوی ادامه می‌دهد: براساس این استانداردها تعداد درختان در هر منطقه و تعداد واحدهای مسکونی، تجاری و یا صنعتی مشخص شده و گمان نمی‌کنم ما در ایران از آن استانداردها بالاتر باشیم که بخواهیم برای ساخت یک پروژه عمرانی درختان را قطع کرده و به جای آنها ساختمان‌سازی کنیم.
کرباسی خاطرنشان می‌کند: تمامی کشورها برای افزایش فضای سبز موجود در شهرهای خود تلاش می‌کنند، زیرا درختان و فضاهای سبز ریه‌های شهر محسوب می‌شوند و علاوه بر این تنها پناهگاه و منزل برای پرندگان هستند که در سرما و گرما می‌توانند با پناه بردن به آنها ادامه حیات بدهند.
این کارشناس دامپزشکی می‌افزاید: قطع درختان به معنای از بین بردن لانه پرندگان و پناهگاه آن‌هاست، بنابراین آنها در شرایط جوی نامساعد خیلی سریع‌تر از بین می‌روند و همین امر موجب کاهش جمعیت پرندگان در سطح شهرها و نشنیدن صدای آنها در خیابان‌ها می‌شود.
کرباسی می‌گوید: از بین رفتن پرندگان و کاهش جمعیت آنها در شهرها خود تبعات منفی دیگری همچون افزایش تعداد حشرات در سطح شهرها را به دنبال دارد، زیرا حشرات غذای پرندگان هستند و کاهش تعداد پرندگان در شهر یعنی افزایش تعداد حشرات و به دنبال آن شیوع بیماری‌هایی مانند سالک و انتقال برخی از بیماری‌ها از طریق حشرات و پس از آن ممکن است اتفاقات دیگری نیز رخ بدهد. کاهش درختان تاثیری منفی در جمعیت پرندگان و سلامت آنها داشته و به همین دلیل هر عقل سلیمی با از بین بردن درختان مخالف است.
این کارشناس دامپزشکی اظهار می‌کند: قطع درختان برای احداث یک پروژه دلیلی منطقی به نظر نمی‌رسد هر چند این موضوع به سازمان حفاظت از محیط‌زیست و شهرداری مربوط بوده و آنها قوانین محکمی برای حفظ و نگهداری از فضای سبز دارند به‌طوری‌که بریدن حتی یک نهال کوچک توسط شهروندی با برخورد شهرداری همراه است.
قطع درختان کهنسال به چه قیمتی؟
یک کارشناس شهری هم با اشاره به لزوم حفظ درختان بر اساس آموزه های دینی می گوید: در اسلام و مذهب تشیع به صراحت به حفظ و نگهداری از درختان به عنوان یک باور دینی تاکید شده، اما متاسفانه در رفتار ما مدیران این باور فقط انجام یک پروژه شهری، تجاری و یا اقتصادی است. این درحالیست که دنیایی که به مبانی اخلاقی اعتماد و ایمان زیادی ندارد، به اصول زیست محیطی و رعایت آن در شهر و حفظ منافع مردم شهر توجه می کند.
مجید محمدی فر می افزاید: در شهری که متعلق به نسل حاضر و به ویژه نسل آینده است، هر روز با این بهانه که درختان جدیدی جایگزین می شود، شاهد قطع درختان کهنسال بوده ایم، اما به چه قیمتی؟ اگر باور کنیم مسائل زیست محیطی تقابلی با توسعه اقتصادی و فرایند درآمدزایی نداشته، بلکه محل امنی برای زندگی ایجاد می کند و این باور در میان مدیران جا بیافتد که هیچ پروژه ای منافاتی با حفظ و نگهداری فضای سبز ندارد، دیگر شاهد بروز چنین اتفاقاتی نخواهیم بود.
شهردار منطقه ۹ مشهد ادامه می دهد: برای جلوگیری از قطع درختان در شهر ابتدا باید به مرز اخلاقی برسیم و باور داشته باشیم که درخت بخشی از وجود زندگی ماست و در حفظ آن تلاش کنیم. در احداث پروژه های عمرانی نیز باید خود را منطبق با وضع موجود کنیم نه اینکه به خاطر اجرای یک طرح هر چه را که در مسیر آن قرار دارد، حذف کنیم.
محمدی‌فر خاطرنشان می کند: امروز در دیگر کشورها اجرای یک پروژه را به گونه ای طراحی می کنند که درختان موجود به عنوان بخشی از چشم انداز آن پروژه قرار می گیرند و آسیبی به آنها وارد نمی شود. اما در گذشته اتفاقات زیادی افتاده و به بهانه توسعه یافتگی و مسائل اقتصادی بافت باغ شهر مشهد از بین رفته است در حالی که این منافع اقتصادی و توسعه پایدار شهر هیچ منافاتی با حفظ زیستگاهها و درختان ندارد، این باور در میان مدیران ما وجود نداشته و این مسائل را در تقابل با یکدیگر قرار می دهند.
همه از تخریب باغ‌ها ضرر می‌کنند
پیش از این دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، عضو اصلی کمیسیون جغرافیای فرهنگی انجمن جغرافیدانان جهان و مدیر پژوهشکده امیرکبیر در مشهد در بخشی از مصاحبه خود با «دنیای اقتصاد» به عوارض آلودگی هوا و قطع درختان اشاره کرده بود، به گفته وی بخشی از آلودگی هوا توسط باد جابه‌جا می‌شود و متاسفانه در این شرایط مجوز برای تبدیل بهترین باغ‌های مشهد به پروژه‌های عمرانی بزرگ داده می‌شود و این در حالی‌ست که ۵۰۰ متر آن طرف‌تر زمین خالی بدون درخت برای ساخت این پروژه‌ها وجود دارد. در آینده همه از تخریب این باغ‌ها ضرر می‌کنند، زیرا با این اتفاق، میزان تعطیلی‌های مشهد به خاطر آلودگی هوا دو برابر می‌شود، کارمندان به تعطیلی می‌روند، حقوق می‌گیرند و کار نمی‌کنند.
لزوم استفاده از خودروهای
با استاندارد یورو 4
مدیر تعمیرات شرکت ستاره ایران در شرق کشور می‌گوید: برای کاهش آلودگی هوا باید استاندارد یورو چهار در خودروها رعایت شود، براساس این استاندارد پمپ بنزین خودرو در داخل باک قرار داشته و از هدررفت بنزین جلوگیری می‌کند و آلودگی بسیار کمتری به دنبال دارد، اما متاسفانه این استاندارد در خودروهای ما وجود نداشته و خروجی بخار اگزوز بنزین موجب ایجاد آلودگی و انتشار مواد سرطان‌زا در هوا می‌شود، در کشور ما علاوه بر اینکه این استاندار رعایت نمی‌شود، منابع را از بین می‌بریم و انرژی را آزاد می‌کنیم.
خاتونی با اشاره به اهمیت توان و راندمان خودرو در مصرف سوخت اظهار می‌کند: هر چه این توان بالاتر باشد میزان آلودگی ناشی از استفاده خودرو کمتر می‌شود، میانگین راندمان خودروها امروز باید 32 و 33 باشد؛ اما راندمان مصرف سوخت برخی از خودروهای ما به 12 می‌رسد و آلودگی بیشتری ایجاد می‌شود.
خاتونی می‌افزاید: از ابتدای سال ۲۰۱۵ استاندارد اکو استارت به عنوان یکی از سیستم‌های مهم کاهش آلودگی در ناوگان حمل‌ونقل عمومی اروپا مورد استفاده قرار گرفته و اجباری شده است، براساس این استاندارد با توقف در پشت چراغ قرمزها خودرو به طور اتوماتیک خاموش می‌شود و با فشردن گاز، خودرو دوباره روشن می‌شود، این سیستم مصرف سوخت را بسیار کاهش داده و به دنبال آن آلودگی نیز به شدت کاهش می‌یابد.
مدیر تعمیرات شرکت ستاره ایران در شرق کشور ادامه می‌دهد: در حالی که در دیگر کشورها به فکر استفاده از استانداردهای بالا برای خودرو هستند، خودروهای دوگانه سوز ما حتی پایه گازسوز نداشته و آلودگی زیادی را به دلیل راندمان و توان پایین در مصرف سوخت ایجاد می‌کنند. هر چه توان خودرو بالاتر باشد عمر قطعه بیشتر بوده و روغن خودرو نیز دیرتر نیاز به تعویض دارد و به تبع آلودگی نیز کمتر می‌شود.
خاتونی یادآور می‌شود: شهر توکیو در ژاپن روزی آلوده‌ترین شهر دنیا بود؛ اما با عوض کردن خودروهای تاکسی و قرار دادن خودروهای با کیفیت و توان بالا برای ناوگان حمل‌ونقل عمومی، این شهر امروز به عنوان یکی از پاکترین شهرها شناخته می‌شود. اگر تاکسی‌های ما هم امروز به طور واقعی دوگانه سوز باشند یک چهارم خودروهای بنزینی آلودگی ایجاد کرده و اگر به طور بهینه کار کنند، مصرف گاز کمتری خواهند داشت، اما خودروهای ما گازسوز واقعی نبوده، با موتورهای بنزینی گاز مصرف می‌کنند و توان بالایی ندارند.
ارسال نظر