70درصد هتل‌های ایران در زمان اوج سفر 2016 اشغال می شوند
نرگس لطیف‌پور
چندی پیش لس آنجلس تایمز خبر داده بود که یک آژانس مسافرتی گفته است در سال ۲۰۱۶ ، ۱۴ گروه مسافرتی را به ایران خواهد فرستاد و این رقم دو برابر سال ۲۰۱۴ است. همچنین گزارش‌های نشنال جئوگرافیک، مجله ABC استرالیا، Travel + Leisure و یک مجله بلژیکی در لیست کشورهای برتر و پربازدید سال ۲۰۱۶ ، ایران را به‌عنوان یکی از کشورهای جذاب برای بازدیدکنندگان و گردشگران معرفی کرده‌اند. این امر از سوی کارشناسان و فعالان حوزه‌های مختلف گردشگری بسیار مبارک و مفید خوانده شده اما آنها می‌گویند از این فرصت پیش آمده باید استفاده کرد وگرنه از دست خواهد رفت؛ بی‌آنکه سودی عاید کشور کند. ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان ایران معتقد است با این اتفاق، طبیعتا حرکت و توجه مردم و گردشگران جهان به سمت ایران بیشتر می‌شود، اما مساله این است که بتوانیم این بازار را که پیش‌بینی می‌کنیم به وجود می‌آید حفظ کنیم؛ چیزی که با توجه به ضعف در زیرساخت‌های گردشگری‌مان، در آن مشکل داریم. در این مورد و همچنین در مورد راه‌های استفاده از این فرصت و تامین زیرساخت‌ها در کوتاه‌مدت با او به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
دلیل اینکه ایران به‌عنوان یکی از مقاصد جذاب در لیست مقاصد پیشنهادی از سوی برخی رسانه‌های معتبر دنیا معرفی شد چه بود؟
پس از روی کار آمدن دولت دکتر روحانی و در پی توافق ایران با قدرت‌های جهان بر سر مسائل هسته‌ای، امنیت ایران در نظر خارجی‌ها بیش از پیش شد. جنگ و تحریم و تهدید رخت بربست؛ چیزی که در تعریف و مفهوم سفر همواره مد نظر است یعنی امنیت و آرامش. این جز جدانشدنی سفر در ایران مهیا شده و با توجه به این نکته می‌توانیم این مساله را بهتر تحلیل کنیم. مردم بسیاری علاقه‌مند به سفر به ایران هستند و رسانه‌ها هم نمایندگان مردم هستند. ایران دارای تاریخ و تمدن و طبیعت زیبا و بکر است و در چهارراه شرق و غرب قرار گرفته؛ بنابراین مرکز توجه بسیاری از اقشار مختلف ازجمله استادان و دانشجویان و... است. مساله این است که وقتی کسی یا رسانه‌ای به امنیت جایی که می‌خواهد معرفی کند یقین نداشته باشد، این کار را نمی‌کند، اما حالا وقتی ایران در لیست پیشنهادی رسانه‌ها قرار گرفته، به این معنا است که آن رسانه‌ها یا مراجعی که مایل به ارائه این پیشنهاد هستند خود به یقین رسیده‌اند که ایران امنیت دارد و به‌عنوان یک مقصد جذاب که چند سالی‌ است به دلیل شرایط سیاسی و بین‌المللی، کمتر مورد توجه گردشگران خارجی بود، حالا آماده پذیرایی از گردشگران و مسافران مشتاق به فرهنگ و طبیعت ایران است؛ بنابراین به خود اجازه می‌دهند که این پیشنهاد را در یک رسانه با مخاطبان بسیار ارائه کنند.

به نظر شما در این زمینه آژانس‌داران و تورگردانان هم دخالتی دارند؟
دقیقا. با توجه به شرایط ناامنی که در منطقه خاورمیانه پیش آمده و امنیتی که در ایران وجود دارد، آژانس‌دارانی که پیش از این بسته‌های سفر به سوریه،‌ ترکیه، مصر و برخی کشورهای همسایه ما را تعریف می‌کردند به دنبال جایگزین کردن آنها هستند؛ ‌بنابراین برای تبلیغ بازار جدید و شناساندن آن به مشتریانشان تلاش می‌کنند و یکی از این راه‌ها تبلیغات از طریق رسانه‌هایشان است.

ایران چگونه می‌تواند از این فرصت استفاده کند؟
ایران، یک کشور بکر در انتظار گردشگران است تا برای سفر و سرمایه‌گذاری وارد آن شوند؛ کشوری که در ۳۰ سال اخیر در این زمینه به دلایل مختلف، سرمایه‌گذاری در آن کم بوده و حالا آرزوی بسیاری از گردشگران است که با شرایط ایجاد شده فعلی وارد ایران شوند.

در چنین شرایطی، در کنار همکاری بخش دولتی و خصوصی باید این نکته را در نظر داشته باشیم که حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی و تبلیغات برای گردشگری کشور و معرفی داشته‌هایمان یکی از ضروریات رشد صنعت گردشگری است که نباید از آن غافل شویم. چنانچه مصر با وجود شرایط بدی که برایش پیش آمده اما همچنان در نمایشگاه‌های مهم جهانی در این حوزه، غرفه‌های خود را حفظ کرده و دست از تبلیغ و معرفی کشورش برنمی‌دارد و حضور فعال دارد. حال کشور ما در شرایطی است که رسانه‌های مهم دیگر برایش در دنیا تبلیغ می‌کنند و اگر خود ما آنها را همراهی نکنیم و از این فرصت بهره نبریم نتیجه قابل قبولی در صنعت گردشگری کشور نخواهیم داشت. بخش دولتی و خصوصی، هر یک چگونه می‌توانند در این راه همکاری کنند و موثر باشند؟
بازارسازی یا علاقه‌مند کردن کشورهای هدف به ایران کار دولت است که باید در این راستا از شبکه‌ها و تلویزیون‌های محلی برای تولید برنامه و تبلیغ، زمان خریداری کند و در رسانه‌های خارجی برای تبلیغ هزینه کند. باید بازارها را از این طریق معرفی کند، ‌رایزن های سیاسی و فرهنگی و سفارتخانه‌ها را نیز آموزش داده و ترغیب کند که ایران را معرفی کنند و در این راستا برنامه‌ریزی داشته باشند.در مرحله بعد،‌ بخش خصوصی با شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی و تهیه محصول متناسب با نیاز متقاضی و ارائه آن بازاریابی می‌کند که البته همراهی بخش دولتی در این زمینه نیز قابل چشم‌پوشی نیست و مهم است. اروپایی‌ها علاقه‌مند به آشنایی با آیین‌ها و مراسم سنتی و فرهنگ‌های کشورهای مختلف هستند و در این نمایشگاه‌های خارجی به خوبی می‌توان بازاریابی کرد و امکان معرفی فرهنگ‌ها و این آیین‌ها که در کشور ما کم هم نیست وجود دارد.

مرحله مهم دیگر در این چرخه،‌ بازارداری یا حفظ بازار است که در شرایط کنونی و با توجه به فرصت‌های پیش آمده برای گردشگری ایران،‌ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و در داخل کشور ما اتفاق می‌افتد. این امر به معنای مرور و اصلاح برخی قوانین و آسان کردن برخی قوانین سخت برای توریست‌های خارجی در سفر به ایران،‌ تعریف حقوق گردشگر، آگاه کردن تمام نهادهای مرتبط با گردشگری از تعریف گردشگری و وظایف آنها در برابر این موضوع است. توجیه و آموزش نیروهای میدانی در ارگان‌های مختلف نسبت به استراتژی آن شغل در برابر توسعه گردشگری نیز بسیار مهم است. پس از این مرحله به زیرساخت‌های گردشگری می‌رسیم که اگر مهیا نباشد نمی‌توانیم بازارداری کنیم؛ بنابراین لازم است که در برخی زمینه‌ها برنامه‌ریزی‌ کوتاه مدت داشته باشیم. برای مثال باید طوری برنامه‌ریزی کنیم که هتل‌ها و مراکز اقامتی ما در زمان اوج سفر، ظرفیت لازم برای گردشگران را داشته باشد و در همین راستا در زمانبندی برگزاری کنفرانس‌ها و همایش‌های بین‌المللی در ایران باید تجدیدنظر کنیم. همچنین برای اقامت گردشگران در هتل‌ها باید طوری برنامه‌ریزی کنیم که در فصل اوج سفر، گردشگر در هتل‌ها اقامت کند و در فصل‌های کم سفر، کنفرانس‌ها و همایش‌های مهم و بین‌المللی را برگزار کنیم.

شناسایی و استفاده از امکانات و نیروهای بومی نیز می‌تواند در میزان بهره‌گیری از امکانات غیرلوکس اما جذاب، برای گردشگران مفید باشد. در این زمینه چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟
با شناسایی گروه‌های مختلف توریست‌هایی که وارد ایران می‌شوند از سوی تورگردانان،‌ می‌توان با دسته‌بندی آنها نحوه استفاده از امکانات بومی، کمپ‌ها و هتل‌های کم‌ستاره، و نیز هتل‌آپارتمان‌ها را مدیریت کرد تا از این طریق نیز با کمبود جا مواجه نشویم. اینها بر اساس اعلام نیاز تورگردانان و نیازهای جامعه که بخش گردشگری داخلی را شامل می‌شوند، قابل برنامه‌ریزی خواهد بود و در این زمینه،‌ بومی‌ها، ‌هتل‌آپارتمان‌دارها و هتلداران هتل‌های کم‌ستاره می‌توانند نیاز جامعه هدف را پاسخگو باشند. با این کار در کنار اینکه نیاز به سرمایه‌گذاری کلانی نداریم، از نیرو و قدرت جامعه محلی استفاده و برای آنها کارآفرینی ایجاد کرده‌ایم. فراهم آوردن امکانات محلی برای گردشگران در استان‌ها را باید استاندارها بپذیرند و بانک‌ها را متقاعد کنند که برای آنها تسهیلاتی در نظر بگیرند.

تسهیلاتی که از سوی بانک‌ها ارائه می‌شود تا چه حد راهگشا و کمک‌کننده است؟
بانک‌های ما بیشتر موسسات اعتباری هستند تا بانک در معنای استاندارد آن و از همین رو منابع مالی درستی برای انجام چنین کارهایی در ایران نداریم و همواره سرمایه‌گذاران ما در این زمینه با مشکلاتی مواجه هستند.

پیش‌بینی شما از میزان ورود گردشگران خارجی به ایران در سال جدید چگونه است؟
آمار مسافرانی که وارد ایران شده‌اند در سال گذشته خوب بوده و در سال ۲۰۱۶ نیز در فصل‌های اوج سفر، ظرفیت هتل‌های ما تا ۷۰ درصد اشغال است. این رقم مربوط به اواخر خرداد،‌ تیر و مردادماه سال ۹۵ است. همچنین رزرو هتل‌های ما در شهریور، مهر، آبان و نیمه دوم آذرماه سال ۹۵ نیز کامل است. یک افت پذیرش توریست در فصل سرما داریم که طبیعی است.

برای جبران کمبود مسافر در فصل‌های کم‌مسافر و خالی نماندن هتل‌ها چه اقدامی می‌توان کرد؟
برای این زمان‌ها، علاوه بر مدیریت برنامه کنفرانس‌ها، پیشنهاد کرده‌ایم که تخفیف ویژه تعریف شود تا در فصل کم‌سفر نیز مسافران داخلی به سفر با اقامت ارزان‌تر ترغیب شوند. همیشه در سراسر دنیا اقشاری هستند که به دنبال سفرهای ارزان در فصل‌های کم‌سفر می‌گردند که این تخفیف‌ها برای جذب این مسافران نیز مفید خواهد بود. این امر هم به نفع هتلداران بوده و هم برای مسافران و گردشگران مقرون به صرفه خواهد بود.اما درباره پر شدن هتل‌ها باید راهکاری را که در حال حاضر در تمام دنیا به یک روش نظام‌مند تبدیل شده و در صنعت گردشگری به کار گرفته می‌شود مد نظر داشت. آن هم این است که در کشورهای توریست‌پذیر در فصل‌های اوج سفر، سمینار و کنفرانس و نمایشگاه‌های بین‌المللی و مهم برگزار نمی‌شود و این برنامه‌ها در فصل‌های کم‌سفر برگزار می‌شوند. برای نمونه در اروپا، اوج سفر سه ماه تابستان است و در ایران بهار و پاییز که هوا مطبوع و ملایم است. باید هتلداران با دولت مذاکره کرده و اجازه ندهند این کنفرانس‌های مهم همزمان با اوج سفر در ایران برگزار شوند؛ چراکه این مساله موجب می‌شود در این ایام با کمبود جا و هتل روبه‌رو شویم؛ در حالی که اگر درست برنامه‌ریزی کنیم در تمام فصول می‌توانیم برای گردشگر جا داشته باشیم. از طرفی با برگزار کردن سمینارها و کنفرانس‌های مهم و بین‌المللی در فصل‌های کم‌سفر زمینه پر شدن ظرفیت هتل‌هایمان در این زمان‌ها را نیز فراهم می‌آوریم؛ چیزی که به هتلداران انگیزه می‌دهد تا کاستی‌های هتل‌هایشان را برطرف کرده یا در مواردی حتی بازسازی کنند.

و سخن نهایی؟
اینکه ما بتوانیم از فرصت پیش آمده به درستی استفاده کنیم نیازمند درک تجارتی به نام تجارت گردشگری و صنعت گردشگری است. در این راستا باید با کمک و همگامی بخش دولتی و خصوصی پیش رفت که متاسفانه یکی از این ارگان‌های دولتی که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است با وجود تلاش بسیاری که می‌کند به دلیل نداشتن بودجه کافی، امکان همراهی و حمایت بخش خصوصی را به ویژه برای حضور در نمایشگاه‌های مهم بین‌المللی گردشگری ندارد.