«۲۲ بهمن ۱۳۵۷، نقطه عطف تاریخ ایران »
حمیدرضا موحدی‌زاده در بیش از ۱۰۰ سال گذشته، جنبش مشروطیت (۱۲۸۵)، نهضت ملی‌شدن نفت (۱۳۲۹) و سپس وقوع و پیروزی انقلاب اسلامی ایران در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷، سرنوشت کشور و مردم ایران را در ابعاد مختلف تحت‌تأثیر خود قرار داده است. در آستانه ورود به سی‌وهفتمین سالگرد انقلاب برآنیم تا از نگاه تحقیقی و منصفانه به ارزیابی و نقد آن بپردازیم. امید است با لطف خدا و بهره‌گیری از تجارب گذشته، راهکارهای مؤثر برای برون‌رفت از وضعیت موجود را ارائه نماییم. ۱) اهداف و آرمان‌های اولیه انقلاب اسلامی چه سرانجامی پیدا کرده است؟
برخی بر این باورند که علت‌العلل فروپاشی دستگاه شاهنشاهی در ایران، عدم‌پاسخگویی به موقع به مطالبات سیاسی مردم ایران، وابستگی آشکار و در مواردی تحقیرکننده به قدرت‌های خارجی و فراهم شدن شرایط بین‌المللی و حقوق بشری کارتر در سال ۱۳۵۵ و ترس از خطر و نفوذ کمونیزم در ایران و .
برخی بر این باورند که علت‌العلل فروپاشی دستگاه شاهنشاهی در ایران، عدم‌پاسخگویی به موقع به مطالبات سیاسی مردم ایران، وابستگی آشکار و در مواردی تحقیرکننده به قدرت‌های خارجی و فراهم شدن شرایط بین‌المللی و حقوق بشری کارتر در سال ۱۳۵۵ و ترس از خطر و نفوذ کمونیزم در ایران و .
حمیدرضا موحدی‌زاده در بیش از 100 سال گذشته، جنبش مشروطیت (1285)، نهضت ملی‌شدن نفت (1329) و سپس وقوع و پیروزی انقلاب اسلامی ایران در 22 بهمن سال 1357، سرنوشت کشور و مردم ایران را در ابعاد مختلف تحت‌تأثیر خود قرار داده است. در آستانه ورود به سی‌وهفتمین سالگرد انقلاب برآنیم تا از نگاه تحقیقی و منصفانه به ارزیابی و نقد آن بپردازیم. امید است با لطف خدا و بهره‌گیری از تجارب گذشته، راهکارهای مؤثر برای برون‌رفت از وضعیت موجود را ارائه نماییم. 1) اهداف و آرمان‌های اولیه انقلاب اسلامی چه سرانجامی پیدا کرده است؟
برخی بر این باورند که علت‌العلل فروپاشی دستگاه شاهنشاهی در ایران، عدم‌پاسخگویی به موقع به مطالبات سیاسی مردم ایران، وابستگی آشکار و در مواردی تحقیرکننده به قدرت‌های خارجی و فراهم شدن شرایط بین‌المللی و حقوق بشری کارتر در سال ۱۳۵۵ و ترس از خطر و نفوذ کمونیزم در ایران و ... بوده است. در این شرایط اکثریت مردم ایران، تحت رهبری امام خمینی(ره) با شعار محوری « استقلال، آزادی و جمهوری‌اسلامی» انقلاب را پیش بردند. تداوم این نهضت تا بازگشت امام به میهن، منتهی به پیروزی مردم ایران در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ گردید. اینک برآنیم تا فرجام اهداف بزرگ انقلاب را مورد کنکاش و ارزیابی قرار دهیم:
هدف اول: استقلال:رهاشدن نظام سیاسی ایران از سلطه بیگانگان از دستاوردهای بلامنازع انقلاب 1357 است. مردم ایران در یک قرن گذشته برای کسب استقلال و تامین عزت خود و عدم‌دخالت قدرت‌های خارجی در سرنوشت کشورشان، مبارزات فداکارانه‌ای را از خود نشان داده و سرانجام در 22 بهمن 1357 آن را به ثمر رساندند. این انقلاب و دستیابی به استقلال سیاسی مرهون رهبری امام(ره)، حضور گسترده مردم، فداکاری شهیدان انقلاب، تحمل درد و رنج زندانیان سیاسی و الهام‌گرفتن از اسلام آزادی‌بخش بوده است.
ادامه از صفحه اول... در این میانه تفسیرهای نادرست و کج‌اندیشانه‌ای از مفهوم استقلال نیز ظهور پیدا کرد. برخی استقلال را معادل انزوا و ماجراجویی در نظام بین‌الملل و منطقه تعریف کردند. و برخی اندیشه‌های دیگری را مطرح کردند.پر واضح است شعار صدور انقلاب به جهان و منطقه در سال‌های آغازین انقلاب نه به‌معنای دخالت کردن در سرنوشت سایر کشورهای همسایه، بلکه به معنای ارائه الگوی استقلال‌خواهی، زندگی مستقل و دور از سلطه خارجی‌ها به‌کاربرده شده است. آن هم با قید به‌رسمیت‌شناختن حق انتخاب آنان و نه تحمیل کردن آن بر دیگران. نتیجه این که همه بایستی مراقبت نمایند تا اندیشه‌های افراط‌گرایانه قادر نباشند استقلال نظام سیاسی ایران و تمامیت ارضی کشور را بازیچه منافع شخصی، باندی و هوس‌های سیاسی زودگذر خویش قرار داده یا کلیت آن را به خطر بیفکنند.
هدف دوم: آزادی:جمعی از محققان انقلاب بر این اعتقادند که اکثریت جامعه ایران قبل از پیروزی انقلاب، از آزادی‌های فرهنگی و اجتماعی برخوردار بوده‌اند و بیشتر به دنبال کسب آزادی‌های سیاسی به جریان انقلاب اسلامی کمک رسانیده‌اند. آن‌ها می‌خواستند در جامعه‌ای عاری از تبعیض، دروغ، خشونت، خرافه‌گرایی و فساد زندگی کنند. از آنجا که آزادی نقطه مقابل استبداد فردی و دیکتاتوری حزبی تعریف شده بود، به عنوان آرمان دوم اکثریت جامعه ایران مطرح بوده است. البته برای این‌که همانند گذشته دچار دور باطل آزادی- هرج و مرج نگردیم، قانون اساسی در اصل نهم بیان می‌کند:
«در جمهوری اسلامی ایران آزادی و استقلال و وحدت وتمامیت ارضی کشور از یکدیگر تفکیک‌ناپذیرند و حفظ آن‌ها وظیفه دولت و آحاد ملت است. هیچ فرد یا گروه یا مقامی حق ندارد به نام استفاده از آزادی به استقلال سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی و تمامیت ارضی ایران کمترین خدشه‌ای وارد کند و هیچ مقامی حق ندارد به نام حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور آزادی‌های مشروع را، هر چند با وضع قوانین و مقررات، سلب کند.»
تثبیت این آرمان از طریق عمل کامل و یکسان به اصول فوق در قانون اساسی و گسترش آزادی بیان، مطبوعات، احزاب و... امکان‌پذیر است. با توجه به تصریح شأن آزادی، بایستی مکانیزمی پیش‌بینی شود تا اگر مقامی یا دستگاهی با وضع قوانینی آزادی مردم را سلب نمود، به عنوان نقض قانون اساسی تلقی و جلوی آن گرفته شود.
هدف سوم: جمهوری اسلامی: تشکیل نظام جمهوری اسلامی به‌منظور فراهم شدن شرایط پیشرفت کشور، رفاه و امنیت جامعه، حفظ و تأمین حقوق مردم، اداره کشور مبتنی بر آراء عمومی آحاد مردم از آرمان‌های بزرگ و تاریخی مردم ایران بوده است. می‌توان ادعا نمود تغییر مسیر تاریخ و ورود به عصر جمهوریت و «حق حاکمیت مردم بر سرنوشت اجتماعی خویش»، از دستاوردهای تاریخ‌ساز انقلاب است. اگر به اهداف تأسیس جمهوری اسلامی نگاه کنیم، خواهیم دید ضامن جمهوریت نظام، اصل ۵۶ قانون اساسی معرفی شده است و خارج شدن از چارچوب‌های عرفی و قانونی «مهم‌ترین حق ملت» که سایر حقوق از آن ناشی می‌شود، می‌تواند این دستاورد بزرگ را تضعیف و تهدید کرده و زمینه شکاف و جدایی بین دولت و ملت را فراهم آورد.
۲) آیا تحولات درونی نظام، پاسخ‌گوی مطالبات و نیاز نسل‌های جدید بوده است؟
انقلاب اسلامی ایران پس از پیروزی و استقرار در اولین سال پیروزی همه‌پرسی قانون اساسی و رفراندوم جمهوری اسلامی برگزار کرد. به‌طور خلاصه دولت‌های موقت، دفاع مقدس و سازندگی و اصلاحات روی کارآمدند. پس از آن دولت موسوم به تأمین عدالت اقتصادی سرکارآمد و با درآمد 800 میلیارد دلاری ناشی از فروش نفت، در رأس قوه مجریه قرار گرفت و سال قبل، دولت «اعتدال»،مسئولیت تاریخی نجات اقتصاد ایران از رکود تورمی و فسادهای گسترده مالی و حل و فصل «بحران هسته‌ای» که تحریم‌های ناعادلانه‌ای را بر مردم و اقتصاد کشور تحمیل کرده بود، عهده‌دار شد و با رأی بالای مردم، و حمایت رهبری در مصدر امور کشور قرار گرفت.
حماسه ۲۴ خرداد سال ۱۳۹۲ که با حمایت رهبر فرزانه انقلاب و تأکید بر «حق‌الناس بودن رأی مردم» از سوی ایشان و تدبیر بزرگان انقلاب شکل گرفت، نشان داد که هنوز اکثریت مردم ایران با وجود نارسایی‌ها، فقر و بیکاری ناشی از فشارها و سوءتدبیر اقتصادی، و ... به حل و فصل مسائل داخلی و خارجی از طریق شیوه‌های مسالمت‌آمیز، قانونمند و صندوق رأی امیدوارند.
۳) چشم‌انداز آینده انقلاب و نظام جمهوری‌اسلامی ایران در نظام بین‌الملل چیست؟
با توجه به در نظرگرفتن اوضاع بین‌المللی، خطر افراط‌گرایی در عراق و سوریه، فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌های بین‌المللی، بایستی واقع‌بینانه به ترسیم آینده پرداخت. امید آن که با برخورداری از الطاف الهی، تداوم امید مردم و ادامه حمایت‌های معنوی و عملی رهبری، آینده روشن‌تر و درخشان برای ملت و دولت ایران اسلامی رقم بخورد:
افزایش «مشروعیت و کارآیی نظام» از طریق بسترسازی برای موفقیت دولت «تدبیر و امید»، رفع موانع پیشرفت کشور، لغو انحصارها و رانت‌های اقتصادی و ...
توقف و لغو «تحریم‌های ناعادلانه بین‌المللی» و رفع فشارهای اقتصادی، ، بازگشت روند سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی از طریق توافق هسته‌ای با کشورهای 1+ 5.
افزایش میزان «دلبستگی جوانان، مردان و زنان به آرمان‌های اولیه انقلاب» از طریق نهادینه کردن دو استراتژی امام (ره)مبنی بر «میزان رأی ملت است.» و مقام معظم رهبری مبنی بر «رأی مردم حق‌الناس است.»
کاهش و کنترل «سرچشمه فسادهای مالی» ناشی از بی‌مبالاتی و سوءتدبیر دولت قبل، از طریق شفاف‌سازی، عدم‌تجمیع به تعبیر رئیس‌جمهور«سلاح، پول، رسانه» درجایی و برخورد قضایی یکسان با فسادگران دولتی و غیردولتی.
برخی بر این باورند که علت‌العلل فروپاشی دستگاه شاهنشاهی در ایران، عدم‌پاسخگویی به موقع به مطالبات سیاسی مردم ایران، وابستگی آشکار و در مواردی تحقیرکننده به قدرت‌های خارجی و فراهم شدن شرایط بین‌المللی و حقوق بشری کارتر در سال ۱۳۵۵ و ترس از خطر و نفوذ کمونیزم در ایران و ... بوده است. در این شرایط اکثریت مردم ایران، تحت رهبری امام خمینی(ره) با شعار محوری « استقلال، آزادی و جمهوری‌اسلامی» انقلاب را پیش بردند. تداوم این نهضت تا بازگشت امام به میهن، منتهی به پیروزی مردم ایران در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ گردید. اینک برآنیم تا فرجام اهداف بزرگ انقلاب را مورد کنکاش و ارزیابی قرار دهیم:
هدف اول: استقلال:رهاشدن نظام سیاسی ایران از سلطه بیگانگان از دستاوردهای بلامنازع انقلاب 1357 است. مردم ایران در یک قرن گذشته برای کسب استقلال و تامین عزت خود و عدم‌دخالت قدرت‌های خارجی در سرنوشت کشورشان، مبارزات فداکارانه‌ای را از خود نشان داده و سرانجام در 22 بهمن 1357 آن را به ثمر رساندند. این انقلاب و دستیابی به استقلال سیاسی مرهون رهبری امام(ره)، حضور گسترده مردم، فداکاری شهیدان انقلاب، تحمل درد و رنج زندانیان سیاسی و الهام‌گرفتن از اسلام آزادی‌بخش بوده است.
ادامه از صفحه اول... در این میانه تفسیرهای نادرست و کج‌اندیشانه‌ای از مفهوم استقلال نیز ظهور پیدا کرد. برخی استقلال را معادل انزوا و ماجراجویی در نظام بین‌الملل و منطقه تعریف کردند. و برخی اندیشه‌های دیگری را مطرح کردند.پر واضح است شعار صدور انقلاب به جهان و منطقه در سال‌های آغازین انقلاب نه به‌معنای دخالت کردن در سرنوشت سایر کشورهای همسایه، بلکه به معنای ارائه الگوی استقلال‌خواهی، زندگی مستقل و دور از سلطه خارجی‌ها به‌کاربرده شده است. آن هم با قید به‌رسمیت‌شناختن حق انتخاب آنان و نه تحمیل کردن آن بر دیگران. نتیجه این که همه بایستی مراقبت نمایند تا اندیشه‌های افراط‌گرایانه قادر نباشند استقلال نظام سیاسی ایران و تمامیت ارضی کشور را بازیچه منافع شخصی، باندی و هوس‌های سیاسی زودگذر خویش قرار داده یا کلیت آن را به خطر بیفکنند.
هدف دوم: آزادی:جمعی از محققان انقلاب بر این اعتقادند که اکثریت جامعه ایران قبل از پیروزی انقلاب، از آزادی‌های فرهنگی و اجتماعی برخوردار بوده‌اند و بیشتر به دنبال کسب آزادی‌های سیاسی به جریان انقلاب اسلامی کمک رسانیده‌اند. آن‌ها می‌خواستند در جامعه‌ای عاری از تبعیض، دروغ، خشونت، خرافه‌گرایی و فساد زندگی کنند. از آنجا که آزادی نقطه مقابل استبداد فردی و دیکتاتوری حزبی تعریف شده بود، به عنوان آرمان دوم اکثریت جامعه ایران مطرح بوده است. البته برای این‌که همانند گذشته دچار دور باطل آزادی- هرج و مرج نگردیم، قانون اساسی در اصل نهم بیان می‌کند:
«در جمهوری اسلامی ایران آزادی و استقلال و وحدت وتمامیت ارضی کشور از یکدیگر تفکیک‌ناپذیرند و حفظ آن‌ها وظیفه دولت و آحاد ملت است. هیچ فرد یا گروه یا مقامی حق ندارد به نام استفاده از آزادی به استقلال سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی و تمامیت ارضی ایران کمترین خدشه‌ای وارد کند و هیچ مقامی حق ندارد به نام حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور آزادی‌های مشروع را، هر چند با وضع قوانین و مقررات، سلب کند.»
تثبیت این آرمان از طریق عمل کامل و یکسان به اصول فوق در قانون اساسی و گسترش آزادی بیان، مطبوعات، احزاب و... امکان‌پذیر است. با توجه به تصریح شأن آزادی، بایستی مکانیزمی پیش‌بینی شود تا اگر مقامی یا دستگاهی با وضع قوانینی آزادی مردم را سلب نمود، به عنوان نقض قانون اساسی تلقی و جلوی آن گرفته شود.
هدف سوم: جمهوری اسلامی: تشکیل نظام جمهوری اسلامی به‌منظور فراهم شدن شرایط پیشرفت کشور، رفاه و امنیت جامعه، حفظ و تأمین حقوق مردم، اداره کشور مبتنی بر آراء عمومی آحاد مردم از آرمان‌های بزرگ و تاریخی مردم ایران بوده است. می‌توان ادعا نمود تغییر مسیر تاریخ و ورود به عصر جمهوریت و «حق حاکمیت مردم بر سرنوشت اجتماعی خویش»، از دستاوردهای تاریخ‌ساز انقلاب است. اگر به اهداف تأسیس جمهوری اسلامی نگاه کنیم، خواهیم دید ضامن جمهوریت نظام، اصل ۵۶ قانون اساسی معرفی شده است و خارج شدن از چارچوب‌های عرفی و قانونی «مهم‌ترین حق ملت» که سایر حقوق از آن ناشی می‌شود، می‌تواند این دستاورد بزرگ را تضعیف و تهدید کرده و زمینه شکاف و جدایی بین دولت و ملت را فراهم آورد.
۲) آیا تحولات درونی نظام، پاسخ‌گوی مطالبات و نیاز نسل‌های جدید بوده است؟
انقلاب اسلامی ایران پس از پیروزی و استقرار در اولین سال پیروزی همه‌پرسی قانون اساسی و رفراندوم جمهوری اسلامی برگزار کرد. به‌طور خلاصه دولت‌های موقت، دفاع مقدس و سازندگی و اصلاحات روی کارآمدند. پس از آن دولت موسوم به تأمین عدالت اقتصادی سرکارآمد و با درآمد 800 میلیارد دلاری ناشی از فروش نفت، در رأس قوه مجریه قرار گرفت و سال قبل، دولت «اعتدال»،مسئولیت تاریخی نجات اقتصاد ایران از رکود تورمی و فسادهای گسترده مالی و حل و فصل «بحران هسته‌ای» که تحریم‌های ناعادلانه‌ای را بر مردم و اقتصاد کشور تحمیل کرده بود، عهده‌دار شد و با رأی بالای مردم، و حمایت رهبری در مصدر امور کشور قرار گرفت.
حماسه ۲۴ خرداد سال ۱۳۹۲ که با حمایت رهبر فرزانه انقلاب و تأکید بر «حق‌الناس بودن رأی مردم» از سوی ایشان و تدبیر بزرگان انقلاب شکل گرفت، نشان داد که هنوز اکثریت مردم ایران با وجود نارسایی‌ها، فقر و بیکاری ناشی از فشارها و سوءتدبیر اقتصادی، و ... به حل و فصل مسائل داخلی و خارجی از طریق شیوه‌های مسالمت‌آمیز، قانونمند و صندوق رأی امیدوارند.
۳) چشم‌انداز آینده انقلاب و نظام جمهوری‌اسلامی ایران در نظام بین‌الملل چیست؟
با توجه به در نظرگرفتن اوضاع بین‌المللی، خطر افراط‌گرایی در عراق و سوریه، فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌های بین‌المللی، بایستی واقع‌بینانه به ترسیم آینده پرداخت. امید آن که با برخورداری از الطاف الهی، تداوم امید مردم و ادامه حمایت‌های معنوی و عملی رهبری، آینده روشن‌تر و درخشان برای ملت و دولت ایران اسلامی رقم بخورد:
افزایش «مشروعیت و کارآیی نظام» از طریق بسترسازی برای موفقیت دولت «تدبیر و امید»، رفع موانع پیشرفت کشور، لغو انحصارها و رانت‌های اقتصادی و ...
توقف و لغو «تحریم‌های ناعادلانه بین‌المللی» و رفع فشارهای اقتصادی، ، بازگشت روند سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی از طریق توافق هسته‌ای با کشورهای 1+ 5.
افزایش میزان «دلبستگی جوانان، مردان و زنان به آرمان‌های اولیه انقلاب» از طریق نهادینه کردن دو استراتژی امام (ره)مبنی بر «میزان رأی ملت است.» و مقام معظم رهبری مبنی بر «رأی مردم حق‌الناس است.»
کاهش و کنترل «سرچشمه فسادهای مالی» ناشی از بی‌مبالاتی و سوءتدبیر دولت قبل، از طریق شفاف‌سازی، عدم‌تجمیع به تعبیر رئیس‌جمهور«سلاح، پول، رسانه» درجایی و برخورد قضایی یکسان با فسادگران دولتی و غیردولتی.
ارسال نظر