انقطاعِ یک دومینوی مضر

پرستو فخاریان

درحالی‌که تمام کشورها به جز دو سه کشور، تعطیلات دو روزه آخرهفته را در دستور کار قرار داده‌ و حتی برخی کشورهای توسعه‌یافته‌تر کمی از این موضوع نیز فراتر رفته‌ و به سوی تعطیلات سه‌روزه در هفته گام برداشته‌اند، ایران هنوز تنها یک روز در هفته تعطیل است. در چنین شرایطی، هفته گذشته طرح تعطیلات دوروزه آخرهفته در کمیسیون اجتماعی مجلس بی‌نتیجه ماند و در خانه ملت رد شد. بعد از آن البته معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری از ائتلاف سه‌جانبه سازمان متبوعش و سازمان محیط‌زیست و وزارت آموزش و پرورش خبر داد و اعلام کرد که از منظر توزیع سفر، رفع آلودگی هوا و وارونگی آن در زمستان‌ها و همچنین کاهش وقفه آموزشی در تابستان، با دولت مکاتباتی داشته است. نتیجه این مکاتبات اما ظاهرا آنطور که رئیس سازمان محیط زیست اعلام کرده تبدیل به طرح تعطیلات زمستانی شده است؛ معصومه ابتکار در هفته‌ای که گذشت، از تصویب طرح تعطیلات زمستانی در دولت خبر داد و گفت که این لایحه تقدیم مجلس شده است؛ این در حالی است که کارشناسان این طرح را، تقلیل دادن طرح عظیم ساماندهی تعطیلات می‌دانند و معتقدند که تعطیلات زمستانی تنها می‌تواند نقش مکمل را در یک طرح کلی که شامل دوروزه شدن آخرهفته‌ها هم می‌شود، داشته باشد.

پنج‌شنبه تعطیل نیست

چنانچه اشاره شد تعطیلات آخر هفته در ایران، یک روزه است. اگر دارید به این فکر می‌کنید که پنج‌شنبه‌ها نیز در ایران تعطیل محسوب می‌شود، بد نیست توجه شما را به ترافیکی جلب کنم که ظهر پنج‌شنبه در مراکز اداری شهرهای بزرگ ایجاد می‌شود؛ امری که نمود بیرونی نیمه‌تعطیل بودن و حتی کاری بودن این روز است. در بسیاری از شرکت‌ها و ادارات خصوصی پنج‌شنبه‌ها نیز روز کاری محسوب می‌شود و در برخی ادارات و دستگاه‌های دولتی گرچه الزامی برای حضور در محل کار در این روز نیست، اما به‌واسطه حساب شدن ساعات کاری این روز به‌عنوان اضافه کار، تعداد قابل‌ملاحظه‌ای از کارمندان به اداره می‌روند. همین نیمه‌تعطیل بودن به خودی خود چالش‌هایی را رقم می‌زند؛ ترافیک همچنان سیمای شهرهای بزرگ را تحت تاثیر قرار می دهد، منابع انرژی در محیط‌های کاری برای تعداد کمتری از کارمندان صرف می‌شوند، افراد فرصتی برای سفرهای هفتگی نخواهند داشت، افراد شاغل تا به منزل برسند نیمی از روز خود را از دست می‌دهند و تا انرژی خود را بازیابند به شب نزدیک می‌شوند و عملا یک روز خود را از دست داده‌اند. به همه اینها، از دست رفتن یک روز برای درکنار خانواده بودن و دید و بازدید با دوستان و خانواده را هم اضافه کنید.

حل یک مساله

اضافه شدن یک روز دیگر به روزهای تعطیل هفتگی اما، چالش‌های مورد اشاره را رفع خواهد کرد. حتی به‌نظر می‌رسد این چالش‌ها شبیه یک دومینو باشد که اگر مانع افتادن قطعه اول آن شویم، عملا دیگر قطعات را نیز نجات داده‌ایم. به باور کارشناسان با دوروزه شدن تعطیلات آخرهفته، بهره‌وری افراد در محیط کار بالا خواهد رفت؛ این افزایش بهره‌وری در افزایش دستمزد آنها نیز بی‌اثر نخواهد بود؛ به‌واسطه این افزایش دستمزد، افراد علاوه‌بر پیدا کردن فرصت‌های بیشتر برای انجام سفر، از پس هزینه سفرهای متعدد نیز برخواهند آمد؛ افزایش تعداد سفرها در سال، این امکان را ایجاد می‌کند که افراد بتوانند مقاصد مختلفی را برای سفر خود انتخاب کنند و به این ترتیب همه شهرها و روستاها در کشور می‌توانند به چرخه اقتصاد گردشگری بپیوندند؛ در کنار این، از ترافیک شهری و بین‌شهری نیز کاسته خواهد شد و مردم دیگر مجبور نخواهند بود در برخی تعطیلات مناسبتی و متمرکز، ساعت‌ها در ترافیک جاده‌ای باقی بمانند؛ متعاقب سفرهایی که خانواده‌ها به آن می‌پردازند، روابط بین فرزندان و والدین نیز عمیق‌تر خواهد شد و بنیان خانواده‌ها نیز استحکام خواهد یافت. مجموع این موارد به رشد اقتصاد اجتماعی نیز خواهد انجامید.

در همین حال، ترافیک‌های شهری نیز کاهش خواهد یافت و مصرف انرژی در محیط‌های کاری به اندازه یک روز کمتر می‌شود. از سوی دیگر، به باور برخی فعالان اقتصادی تعریف دو روز تعطیلی و نزدیک کردن این روزها به روزهای تعطیل جهانی، می‌تواند بر تبادلات اقتصادی و مراودات ما با جهان نیز اثرگذار باشد. شواهد نشان می‌دهد رشد اقتصادی تنها یکی از فواید تعطیلات دوروزه برای کشورها است. چنانکه اشاره شد، بهبود سبک زندگی، افزایش سلامت روان و جسم، افزایش سفر به مقاصد مختلف و متنوع داخلی، فراهم آمدن فرصت برای صله رحم و در کنار خانواده بودن نیز هر کدام قطعات مختلف یک دومینو هستند که با درکنار هم قرار گرفتن، مجموعه‌ای از ارزش‌ها را خواهند آفریند؛ حال آنکه عدم ساماندهی تعطیلات و ادامه روند موجود در این زمینه دومینویی را شکل داده که به انحا و اشکال گوناگون به زندگی افراد ضرر می‌رساند. به‌نظر می‌رسد زمان آن رسیده که این دومینوی مضر یک بار برای همیشه قطع شود. در شرایطی که تجارب سایر کشورها از راهی آزموده شده حکایت و تقویم ایران نیز نیاز به ساماندهی اساسی دارد، حالا نوبت قانون‌گذاران و مجریان آن است که درست‌ترین و به‌موقع‌ترین تصمیم را اتخاذ کنند.