دست‌های پرنمک، برکت ندارد! مواظب طعم زندگیتان باشید
الهه میرزاده
همه ما کم و بیش از مضرات مصرف نمک شنیده‌ایم، چاشنی خوراکی محبوبی که با وجود تمام تبلیغات منفی، در اکثر وعده‌های غذایی نقش اصلی را برای طعم‌دهندگی برعهده دارد، آنچه مسلم است نمک یکی از عناصر ضروری برای بدن و یکی از مواد مورد نیاز برای متابولیسم در بدن، انتقال پیام‌های عصبی و کارکرد صحیح عضلات است اما حضور فعال نمکدان در سفره خانوار ایرانی به‌طوری‌که مصرف آن را در ایران سه برابر میانگین جهانی برآورد می‌کنند، زنگ خطر بلندی است که ضرورت پرداختن به این بحث را بیش از پیش حیاتی ساخته است.
همه ما کم و بیش از مضرات مصرف نمک شنیده‌ایم، چاشنی خوراکی محبوبی که با وجود تمام تبلیغات منفی، در اکثر وعده‌های غذایی نقش اصلی را برای طعم‌دهندگی برعهده دارد، آنچه مسلم است نمک یکی از عناصر ضروری برای بدن و یکی از مواد مورد نیاز برای متابولیسم در بدن، انتقال پیام‌های عصبی و کارکرد صحیح عضلات است اما حضور فعال نمکدان در سفره خانوار ایرانی به‌طوری‌که مصرف آن را در ایران سه برابر میانگین جهانی برآورد می‌کنند، زنگ خطر بلندی است که ضرورت پرداختن به این بحث را بیش از پیش حیاتی ساخته است.
الهه میرزاده
همه ما کم و بیش از مضرات مصرف نمک شنیده‌ایم، چاشنی خوراکی محبوبی که با وجود تمام تبلیغات منفی، در اکثر وعده‌های غذایی نقش اصلی را برای طعم‌دهندگی برعهده دارد، آنچه مسلم است نمک یکی از عناصر ضروری برای بدن و یکی از مواد مورد نیاز برای متابولیسم در بدن، انتقال پیام‌های عصبی و کارکرد صحیح عضلات است اما حضور فعال نمکدان در سفره خانوار ایرانی به‌طوری‌که مصرف آن را در ایران سه برابر میانگین جهانی برآورد می‌کنند، زنگ خطر بلندی است که ضرورت پرداختن به این بحث را بیش از پیش حیاتی ساخته است. طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی، حداکثر مقدار مصرف روزانه نمک حدود پنج گرم است، این میزان اثرات مفیدی در عملکرد بدن دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت، اما مصرف زیاد نمک می‌تواند خطرات بی‌شماری را برای بدن داشته باشد. این ماده موجب افزایش فشارخون و بیماری‌های قلبی و عروقی به ویژه در افرادی که دارای سابقه این قبیل بیماری‌ها هستند، می‌شود.
اثرات مفید نمک برای بدن:
ثابت کردن ضربان غیرعادی قلب و تنظیم فشار خون- خارج کردن اسیدیته زیادی که در بدن به‌وجود آمده است.- حفظ تعادل مقدار قندخون- فراهم ساختن انرژی لازم برای بدن- کمک به عملکرد صحیح سلول‌های عصبی- جذب مواد مغذی- صاف و نرم کردن حنجره و جلوگیری از چسبناک شدن مخاط که معمولا در تنگی نفس دیده می‌شود.- برای بیماری زکام و سینوزیت بسیار مفید است.- جلوگیری از کرامپ یا گرفتگی عضلانی- جلوگیری از ریزش بزاق در حین خوابیدن- برای ساخت استخوان مهم است. یکی از مهم‌ترین دلایل پوکی استخوان، کمبود نمک و آب می‌باشد. - برای تنظیم خواب مهم است و به عنوان یک هیپنوتیسم طبیعی عمل می‌کند.- نمک قسمتی از درمان بیماران دیابتی می‌باشد.- استفاده از نمک بر روی زبان، موجب توقف سرفه‌های خشک می‌شود.
با این همه خواص مفید، چرا نمک زیاد، برای بدن مضر است؟
نمک از املاح سدیم و کلر تشکیل شده است. در بزرگسالان، هنگامی که مقدار سدیم دریافتی زیاد باشد، بدن آب زیادی را نگه می‌دارد و مقدار مایعات جمع شده در بدن بسیار زیاد می‌شود.بسیاری از دانشمندان بر این باورند که همین عامل باعث پرفشاری خون می‌شود و این خود عاملی است برای بیماری قلبی و سکته، زیرا این مقدار زیاد مایعات در حین عبور از قلب به اعضای بدن می‌روند و باعث خستگی و درد در اندام‌ها می‌شوند و این خود عاملی است برای ظاهر شدن بیماری کرونری (انسداد رگ‌های قلب). در بدن بزرگسالان، مقداری از نمک دریافتی از طریق کلیه‌ها و به‌وسیله ادرار کردن از بدن خارج می‌شود. اما در بدن نوزادان، کلیه‌ها هنوز توانایی کافی برای خارج کردن نمک از بدن را ندارند.اگر شما فشار خون ۱۲ بر روی ۸ یا بالاتر دارید، احتمالا پزشک‌تان رژیم کم سدیم را به شما توصیه کرده است.
ارتباط مصرف زیاد نمک و پوکی استخوان:
نمک زیاد، کلسیم را از استخوان‌ها جدا می‌کند و باعث دفع آن می‌شود، در نتیجه با افزایش سن، استخوان‌ها به راحتی می‌شکنند. برای کاهش خطر پوکی استخوان، مصرف نمک باید کاهش یابد.
نمک و سرطان معده
کاهش مصرف نمک، خطر شیوع سرطان معده را کاهش می‌دهد. در مطالعه کشورهای مختلف در جهان، ارتباط نزدیکی بین مقدار مصرف نمک و تعداد افراد مبتلا به سرطان معده آشکار شده است. در مناطقی که مردم نمک کم مصرف می‌کنند، شیوع سرطان معده کمتر است.
مصرف زیاد نمک و آسم
مصرف نمک زیاد، شرایط آسم را تشدید می‌کند، یعنی اگر مستعد ابتلا به آسم هستید، به طور غیرمستقیم، بیماری شما را وخیم‌تر می‌کند. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که کاهش مصرف نمک، همراه با سایر عوامل درمانی آسم، در بهبود این بیماری موثر و مفید است.
نگهداری مایعات بدن
مصرف نمک زیاد، باعث افزایش احتباس مایعات در بدن می‌شود. کاهش مصرف نمک در این شرایط، حدود ۲ لیتر از مایعات بدن (۲کیلوگرم از وزن بدن) را کاهش می‌دهد. در بسیاری از زنان که دچار ورم قوزک پا و تنگ شدن انگشتر در دست‌شان هستند، با کاهش مصرف نمک در غذای خود، ورم بسیار کاهش می‌یابد.
نمک و چاقی
فقط غذاهای قنددار و چربی‌دار نیستند که قطر دور شکمتان را اضافه می‌کنند، مولکول‌های سدیم موجب می‌شوند که آب، دور سلول‌های چربی ذخیره در بدن را احاطه کرده و از این طریق آن‌ها را مستحکم‌تر و البته متورم‌تر کند. این انباشتگی آب حالت بادکردگی به بدن داده و به سایز کلی بدن اضافه می‌کند. امروزه خطرات استفاده از رژیم غذایی پر نمک به اثبات رسیده است، از این رو لازم است:
۱. استفاده از نمکدان را در سفره‌های غذایی محدود کنید.
2. به هنگام خرید، برچسب‌های مواد غذایی را حتما بخوانید تا از میزان نمک موجود در آن‌ها مطلع شوید.
۳. مقدار زیادی سبزیجات و میوه‌جات تازه مصرف کنید. غیر از اثرات مفید مصرف میوه‌ها و سبزیجات، پتاسیم موجود در آن‌ها باعث تعادل نمک می‌شود.
4. بهتر است نمک را کم مصرف کنید، اما اگر می‌خواهید آن را در غذا بریزید، نمک را در آخرین مرحله پخت، به مقدار خیلی کم اضافه کنید.
۵. ورزش کنید.
* هرچند که به اصطلاح غذای بی‌نمک مزه ندارد اما با استفاده نادرست به دست خودمان، مزه سلامتی را زهر نکنیم.
همه ما کم و بیش از مضرات مصرف نمک شنیده‌ایم، چاشنی خوراکی محبوبی که با وجود تمام تبلیغات منفی، در اکثر وعده‌های غذایی نقش اصلی را برای طعم‌دهندگی برعهده دارد، آنچه مسلم است نمک یکی از عناصر ضروری برای بدن و یکی از مواد مورد نیاز برای متابولیسم در بدن، انتقال پیام‌های عصبی و کارکرد صحیح عضلات است اما حضور فعال نمکدان در سفره خانوار ایرانی به‌طوری‌که مصرف آن را در ایران سه برابر میانگین جهانی برآورد می‌کنند، زنگ خطر بلندی است که ضرورت پرداختن به این بحث را بیش از پیش حیاتی ساخته است. طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی، حداکثر مقدار مصرف روزانه نمک حدود پنج گرم است، این میزان اثرات مفیدی در عملکرد بدن دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت، اما مصرف زیاد نمک می‌تواند خطرات بی‌شماری را برای بدن داشته باشد. این ماده موجب افزایش فشارخون و بیماری‌های قلبی و عروقی به ویژه در افرادی که دارای سابقه این قبیل بیماری‌ها هستند، می‌شود.
اثرات مفید نمک برای بدن:
ثابت کردن ضربان غیرعادی قلب و تنظیم فشار خون- خارج کردن اسیدیته زیادی که در بدن به‌وجود آمده است.- حفظ تعادل مقدار قندخون- فراهم ساختن انرژی لازم برای بدن- کمک به عملکرد صحیح سلول‌های عصبی- جذب مواد مغذی- صاف و نرم کردن حنجره و جلوگیری از چسبناک شدن مخاط که معمولا در تنگی نفس دیده می‌شود.- برای بیماری زکام و سینوزیت بسیار مفید است.- جلوگیری از کرامپ یا گرفتگی عضلانی- جلوگیری از ریزش بزاق در حین خوابیدن- برای ساخت استخوان مهم است. یکی از مهم‌ترین دلایل پوکی استخوان، کمبود نمک و آب می‌باشد. - برای تنظیم خواب مهم است و به عنوان یک هیپنوتیسم طبیعی عمل می‌کند.- نمک قسمتی از درمان بیماران دیابتی می‌باشد.- استفاده از نمک بر روی زبان، موجب توقف سرفه‌های خشک می‌شود.
با این همه خواص مفید، چرا نمک زیاد، برای بدن مضر است؟
نمک از املاح سدیم و کلر تشکیل شده است. در بزرگسالان، هنگامی که مقدار سدیم دریافتی زیاد باشد، بدن آب زیادی را نگه می‌دارد و مقدار مایعات جمع شده در بدن بسیار زیاد می‌شود.بسیاری از دانشمندان بر این باورند که همین عامل باعث پرفشاری خون می‌شود و این خود عاملی است برای بیماری قلبی و سکته، زیرا این مقدار زیاد مایعات در حین عبور از قلب به اعضای بدن می‌روند و باعث خستگی و درد در اندام‌ها می‌شوند و این خود عاملی است برای ظاهر شدن بیماری کرونری (انسداد رگ‌های قلب). در بدن بزرگسالان، مقداری از نمک دریافتی از طریق کلیه‌ها و به‌وسیله ادرار کردن از بدن خارج می‌شود. اما در بدن نوزادان، کلیه‌ها هنوز توانایی کافی برای خارج کردن نمک از بدن را ندارند.اگر شما فشار خون ۱۲ بر روی ۸ یا بالاتر دارید، احتمالا پزشک‌تان رژیم کم سدیم را به شما توصیه کرده است.
ارتباط مصرف زیاد نمک و پوکی استخوان:
نمک زیاد، کلسیم را از استخوان‌ها جدا می‌کند و باعث دفع آن می‌شود، در نتیجه با افزایش سن، استخوان‌ها به راحتی می‌شکنند. برای کاهش خطر پوکی استخوان، مصرف نمک باید کاهش یابد.
نمک و سرطان معده
کاهش مصرف نمک، خطر شیوع سرطان معده را کاهش می‌دهد. در مطالعه کشورهای مختلف در جهان، ارتباط نزدیکی بین مقدار مصرف نمک و تعداد افراد مبتلا به سرطان معده آشکار شده است. در مناطقی که مردم نمک کم مصرف می‌کنند، شیوع سرطان معده کمتر است.
مصرف زیاد نمک و آسم
مصرف نمک زیاد، شرایط آسم را تشدید می‌کند، یعنی اگر مستعد ابتلا به آسم هستید، به طور غیرمستقیم، بیماری شما را وخیم‌تر می‌کند. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که کاهش مصرف نمک، همراه با سایر عوامل درمانی آسم، در بهبود این بیماری موثر و مفید است.
نگهداری مایعات بدن
مصرف نمک زیاد، باعث افزایش احتباس مایعات در بدن می‌شود. کاهش مصرف نمک در این شرایط، حدود ۲ لیتر از مایعات بدن (۲کیلوگرم از وزن بدن) را کاهش می‌دهد. در بسیاری از زنان که دچار ورم قوزک پا و تنگ شدن انگشتر در دست‌شان هستند، با کاهش مصرف نمک در غذای خود، ورم بسیار کاهش می‌یابد.
نمک و چاقی
فقط غذاهای قنددار و چربی‌دار نیستند که قطر دور شکمتان را اضافه می‌کنند، مولکول‌های سدیم موجب می‌شوند که آب، دور سلول‌های چربی ذخیره در بدن را احاطه کرده و از این طریق آن‌ها را مستحکم‌تر و البته متورم‌تر کند. این انباشتگی آب حالت بادکردگی به بدن داده و به سایز کلی بدن اضافه می‌کند. امروزه خطرات استفاده از رژیم غذایی پر نمک به اثبات رسیده است، از این رو لازم است:
۱. استفاده از نمکدان را در سفره‌های غذایی محدود کنید.
2. به هنگام خرید، برچسب‌های مواد غذایی را حتما بخوانید تا از میزان نمک موجود در آن‌ها مطلع شوید.
۳. مقدار زیادی سبزیجات و میوه‌جات تازه مصرف کنید. غیر از اثرات مفید مصرف میوه‌ها و سبزیجات، پتاسیم موجود در آن‌ها باعث تعادل نمک می‌شود.
4. بهتر است نمک را کم مصرف کنید، اما اگر می‌خواهید آن را در غذا بریزید، نمک را در آخرین مرحله پخت، به مقدار خیلی کم اضافه کنید.
۵. ورزش کنید.
* هرچند که به اصطلاح غذای بی‌نمک مزه ندارد اما با استفاده نادرست به دست خودمان، مزه سلامتی را زهر نکنیم.
ارسال نظر