مسیر ایمن و بهینه «مصرف انرژی» در واحدهای مسکونی
حمیدرضا قارئی عضو کمیته تدوین استانداردهای وسایل گازسوز اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها و افزایش متوسط ۵۰درصدی قیمت‌حامل‌های انرژی در کنار تاکیدها و هشدارهای ایمنی که در خصوص انتخاب درست وسایل گرمایشی و سرمایشی به‌خصوص وسایل گاز سوز این روزها به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جامعه مهندسی تبدیل شده، ضرورت توجه به موضوع انرژی و نحوه تامین آن در واحدهای مسکونی را دوچندان کرده است. یکی از کلیدی‌ترین مواردی که در این زمینه باید به آن اشاره کرد این است که اصولا دو مقوله ایمنی سلامت و جان ساکنان یک ساختمان در ارتباط تنگاتنگی با مقوله مصرف انرژی است بنابراین، اولویت نخست در این زمینه، قبل از صرفه‌جویی در مصرف انرژی، حفظ سلامت مردم است.
حمیدرضا قارئی عضو کمیته تدوین استانداردهای وسایل گازسوز اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها و افزایش متوسط 50درصدی قیمت‌حامل‌های انرژی در کنار تاکیدها و هشدارهای ایمنی که در خصوص انتخاب درست وسایل گرمایشی و سرمایشی به‌خصوص وسایل گاز سوز این روزها به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جامعه مهندسی تبدیل شده، ضرورت توجه به موضوع انرژی و نحوه تامین آن در واحدهای مسکونی را دوچندان کرده است. یکی از کلیدی‌ترین مواردی که در این زمینه باید به آن اشاره کرد این است که اصولا دو مقوله ایمنی سلامت و جان ساکنان یک ساختمان در ارتباط تنگاتنگی با مقوله مصرف انرژی است بنابراین، اولویت نخست در این زمینه، قبل از صرفه‌جویی در مصرف انرژی، حفظ سلامت مردم است.
امروزه شاهد هستیم با کاهش روزافزون سطح زیربنای ساختمان‌ها و لزوم ارتقا یا حداقل حفظ کیفیت هوای فضاهای مسکونی، فناوری‌های نوین در ساختمان از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار شده است.
در حال حاضر با کاهش پهنای دیوارها و ارتفاع سقف‌ها، مشکل عبور دادن دودکش از جداره‌ها، افزایش تعداد لوازم خانگی احتراقی با راندمان‌های حرارتی بالاتر در منازل مسکونی و نیز درزبندی بیشتر درها و پنجره‌ها و جلوگیری از تعویض هوا مواجه هستیم. این در حالی است که حد مجازگاز آلاینده CO دریک محیط مسکونی 35 تا 50ppm و محدوده تعریف شده برای سطح اکسیژن مناسب نیز 18 تا 21 درصد است که به‌طور مثال یک وسیله گازسوز معمولی که ایزوله از محل نصب نبوده وتخلیه محصولات آن نیز به‌دلیل ضعف‌های اجرای دودکش به خوبی صورت نگیرد می‌تواند به‌طور خطرناکی این توازن را برهم بزند.
شروط کارکرد ایمن وسایل گازسوز
شروط کارکرد ایمن یک وسیله احتراقی عبارت است از:
تامین هوای لازم برای احتراق کامل (تهویه)
تعبیه سیستم اصولی خروج محصولات احتراق (دودکش)
طبقه‌بندی لوازم گازسوز را بدانید
در استانداردها، لوازم گازسوز براساس نحوه تامین هوای موردنیاز برای احتراق و روش تخلیه گازهای ناشی از احتراق گروه‌بندی می‌شوند. براین اساس تمام لوازم گازسوز اعم از فن‌دار یا بدون فن دریکی از سه گروه عمده زیر قرار می‌گیرد:
لوازم گازسوز گروه A
این گروه از لوازم گازسوز، هوای لازم را برای احتراق از فضای نصب تامین می‌کنند و برای تخلیه گازهای ناشی از احتراق به تجهیزات خاصی نیاز ندارند. ظرفیت حرارتی این لوازم کمتر از 7/11 کیلووات است.
مثال‌های این گروه عبارت است از: اجاق گاز و بخاری بدون دودکش.
لوازم گازسوز گروه B
لوازم گازسوز گروه B عمدتا به دو زیرگروه B۱ و B۲ تقسیم می‌شوند. درهردو گروه هوای لازم برای احتراق از فضای نصب تامین می‌شود و در هردو نیز برای تخلیه گازهای ناشی از احتراق به تجهیزات خاصی نیاز است.
تفاوت لوازم گازسوز B1 و B2 در نوع این تجهیزات است.لوازم گازسوز گروهB1 مجهز به کلاهک تعدیل است. در مقابل لوازم گازسوز گروه B2، نیازی به کلاهک تعدیل ندارد. لوازم گازسوز گروه B2 می‌تواند از نوع فن‌دار باشد.
مزیت لوازم گازسوز فن‌دار نسبت به بدون فن در تخلیه گازهای ناشی از احتراق آنها است که عبارتند از:
تخلیه اجباری و سریع گازهای ناشی از احتراق به وسیله فن
ایجاد فشار منفی در اتاق و کشیدن هوای بیشتر به داخل از منافذ درب‌ها و پنجره‌ها (غیرایزوله)
استفاده از دودکش‌های با قطر کمتر
طول کمتر دودکش و عدم نیاز به طول عمودی
سهولت نصب و انعطاف‌پذیری
به عبارت دیگر در وسایل گازسوز بدون فن با محفظه احتراق باز، هوای مورد نیاز برای احتراق از فضای نصب تامین شده و محصولات احتراق و گازهای سمی ناشی از آن نیز به‌صورت طبیعی و براساس اختلاف چگالی حاصل از اختلاف دمای این گازهای گرم با دمای هوای محیط بیرون و ارتفاع دودکش به فضای خارج ساختمان
تخلیه می‌شود.
به همین دلیل برای ایجاد این نیرو نیازمند طول عمودی برای دودکش با قطر و ترمینال مناسب و همچنین مجاری و کانال‌های مکفی برای انتقال هوای مورد نیاز برای احتراق به محل‌های نصب هستند. اما با به‌کارگیری فن در مسیر تخلیه محصولات احتراق علاوه‌بر کاهش چشمگیر قطر دودکش دیگر نیازی به طول عمودی نیز نخواهد بود.
لوازم گازسوز گروه C
در این گروه، هوای لازم برای احتراق از فضای نصب تامین نمی‌شود و برای تخلیه گازهای ناشی از احتراق به تجهیزات خاصی نیاز است.
مزیت این گروه از لوازم گازسوز نسبت به لوازم گازسوز گروه A و B در تامین هوای احتراق آنهاست. به این صورت که این گروه، هوای لازم را برای احتراق از فضای خارج ساختمان تامین می‌کنند و به هوای داخل فضای نصب نیازی ندارند و مشکل کاهش سطح اکسیژن فضای نصب پیش نخواهد آمد. این گروه از لوازم گازسوز از نوع فن‌دار هستند که مزیت تخلیه اجباری گازهای ناشی از احتراق را نیز دارند.
لوازم گازسوز گروه C
در لوازم گازسوز با محفظه احتراق بسته یا Room Sealed که گروه C را تشکیل می‌دهند، علاوه برآنکه گازهای سمی ناشی از احتراق به صورت اجباری (توسط فن) به خارج از فضای نصب هدایت می‌شوند، هوای موردنیاز برای احتراق نیز از خارج از فضای نصب تامین می‌شود. این مزیت سبب افزایش سطح ایمنی ساکنان می‌شود.
این مطالب زمانی اهمیت پیدا می‌کند مطابق مبحث ۱۷ مقررات ملی ساختمان برای ساختمان‌های عمومی (بالای ده واحد) و برای وسایل گازسوز با محفظه احتراق باز که مصرف گازی بیش از ۵/۱ مترمکعب در ساعت دارند و فضای نصب آنها کمتر از ۶۰ مترمربع است یا اصولا ساختمان با هر متراژی که درز درها و پنجره‌های آن مسدود شده باشد (مثل پنجره دو جداره)، لازم است هوای مورد نیاز برای احتراق از خارج فضای نصب تامین شود حال این عمل یا از طریق به‌کارگیری وسایل گازسوز فن‌دار محفظه احتراق بسته (نوع C) صورت می‌گیرد یا از طریق ایجاد دریچه‌هایی دائمی و بسته نشدنی که به هوای آزاد راه داشته و ابعاد آنها مطابق مبحث ۱۴ مقررات ملی ساختمان محاسبه و اجرا شده باشد.
امروزه شاهد هستیم با کاهش روزافزون سطح زیربنای ساختمان‌ها و لزوم ارتقا یا حداقل حفظ کیفیت هوای فضاهای مسکونی، فناوری‌های نوین در ساختمان از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار شده است.
در حال حاضر با کاهش پهنای دیوارها و ارتفاع سقف‌ها، مشکل عبور دادن دودکش از جداره‌ها، افزایش تعداد لوازم خانگی احتراقی با راندمان‌های حرارتی بالاتر در منازل مسکونی و نیز درزبندی بیشتر درها و پنجره‌ها و جلوگیری از تعویض هوا مواجه هستیم. این در حالی است که حد مجازگاز آلاینده CO دریک محیط مسکونی 35 تا 50ppm و محدوده تعریف شده برای سطح اکسیژن مناسب نیز 18 تا 21 درصد است که به‌طور مثال یک وسیله گازسوز معمولی که ایزوله از محل نصب نبوده وتخلیه محصولات آن نیز به‌دلیل ضعف‌های اجرای دودکش به خوبی صورت نگیرد می‌تواند به‌طور خطرناکی این توازن را برهم بزند.
شروط کارکرد ایمن وسایل گازسوز
شروط کارکرد ایمن یک وسیله احتراقی عبارت است از:
تامین هوای لازم برای احتراق کامل (تهویه)
تعبیه سیستم اصولی خروج محصولات احتراق (دودکش)
طبقه‌بندی لوازم گازسوز را بدانید
در استانداردها، لوازم گازسوز براساس نحوه تامین هوای موردنیاز برای احتراق و روش تخلیه گازهای ناشی از احتراق گروه‌بندی می‌شوند. براین اساس تمام لوازم گازسوز اعم از فن‌دار یا بدون فن دریکی از سه گروه عمده زیر قرار می‌گیرد:
لوازم گازسوز گروه A
این گروه از لوازم گازسوز، هوای لازم را برای احتراق از فضای نصب تامین می‌کنند و برای تخلیه گازهای ناشی از احتراق به تجهیزات خاصی نیاز ندارند. ظرفیت حرارتی این لوازم کمتر از 7/11 کیلووات است.
مثال‌های این گروه عبارت است از: اجاق گاز و بخاری بدون دودکش.
لوازم گازسوز گروه B
لوازم گازسوز گروه B عمدتا به دو زیرگروه B۱ و B۲ تقسیم می‌شوند. درهردو گروه هوای لازم برای احتراق از فضای نصب تامین می‌شود و در هردو نیز برای تخلیه گازهای ناشی از احتراق به تجهیزات خاصی نیاز است.
تفاوت لوازم گازسوز B1 و B2 در نوع این تجهیزات است.لوازم گازسوز گروهB1 مجهز به کلاهک تعدیل است. در مقابل لوازم گازسوز گروه B2، نیازی به کلاهک تعدیل ندارد. لوازم گازسوز گروه B2 می‌تواند از نوع فن‌دار باشد.
مزیت لوازم گازسوز فن‌دار نسبت به بدون فن در تخلیه گازهای ناشی از احتراق آنها است که عبارتند از:
تخلیه اجباری و سریع گازهای ناشی از احتراق به وسیله فن
ایجاد فشار منفی در اتاق و کشیدن هوای بیشتر به داخل از منافذ درب‌ها و پنجره‌ها (غیرایزوله)
استفاده از دودکش‌های با قطر کمتر
طول کمتر دودکش و عدم نیاز به طول عمودی
سهولت نصب و انعطاف‌پذیری
به عبارت دیگر در وسایل گازسوز بدون فن با محفظه احتراق باز، هوای مورد نیاز برای احتراق از فضای نصب تامین شده و محصولات احتراق و گازهای سمی ناشی از آن نیز به‌صورت طبیعی و براساس اختلاف چگالی حاصل از اختلاف دمای این گازهای گرم با دمای هوای محیط بیرون و ارتفاع دودکش به فضای خارج ساختمان
تخلیه می‌شود.
به همین دلیل برای ایجاد این نیرو نیازمند طول عمودی برای دودکش با قطر و ترمینال مناسب و همچنین مجاری و کانال‌های مکفی برای انتقال هوای مورد نیاز برای احتراق به محل‌های نصب هستند. اما با به‌کارگیری فن در مسیر تخلیه محصولات احتراق علاوه‌بر کاهش چشمگیر قطر دودکش دیگر نیازی به طول عمودی نیز نخواهد بود.
لوازم گازسوز گروه C
در این گروه، هوای لازم برای احتراق از فضای نصب تامین نمی‌شود و برای تخلیه گازهای ناشی از احتراق به تجهیزات خاصی نیاز است.
مزیت این گروه از لوازم گازسوز نسبت به لوازم گازسوز گروه A و B در تامین هوای احتراق آنهاست. به این صورت که این گروه، هوای لازم را برای احتراق از فضای خارج ساختمان تامین می‌کنند و به هوای داخل فضای نصب نیازی ندارند و مشکل کاهش سطح اکسیژن فضای نصب پیش نخواهد آمد. این گروه از لوازم گازسوز از نوع فن‌دار هستند که مزیت تخلیه اجباری گازهای ناشی از احتراق را نیز دارند.
لوازم گازسوز گروه C
در لوازم گازسوز با محفظه احتراق بسته یا Room Sealed که گروه C را تشکیل می‌دهند، علاوه برآنکه گازهای سمی ناشی از احتراق به صورت اجباری (توسط فن) به خارج از فضای نصب هدایت می‌شوند، هوای موردنیاز برای احتراق نیز از خارج از فضای نصب تامین می‌شود. این مزیت سبب افزایش سطح ایمنی ساکنان می‌شود.
این مطالب زمانی اهمیت پیدا می‌کند مطابق مبحث ۱۷ مقررات ملی ساختمان برای ساختمان‌های عمومی (بالای ده واحد) و برای وسایل گازسوز با محفظه احتراق باز که مصرف گازی بیش از ۵/۱ مترمکعب در ساعت دارند و فضای نصب آنها کمتر از ۶۰ مترمربع است یا اصولا ساختمان با هر متراژی که درز درها و پنجره‌های آن مسدود شده باشد (مثل پنجره دو جداره)، لازم است هوای مورد نیاز برای احتراق از خارج فضای نصب تامین شود حال این عمل یا از طریق به‌کارگیری وسایل گازسوز فن‌دار محفظه احتراق بسته (نوع C) صورت می‌گیرد یا از طریق ایجاد دریچه‌هایی دائمی و بسته نشدنی که به هوای آزاد راه داشته و ابعاد آنها مطابق مبحث ۱۴ مقررات ملی ساختمان محاسبه و اجرا شده باشد.
ارسال نظر