بیش از ۶۵ درصد بازار خودرو چین در اختیار شرکت‌های خارجی است
بازار چین در دست خودروسازان خارجی
آمار سازمان بین‌المللی تولیدکنندگان خودرو می‌گوید که چین در سال گذشته میلادی با تولید بیش از ۲۴ میلیون انواع خودرو سبک و سنگین، بزرگ‌ترین کشور خودروساز جهان بوده است. بعد از آنها، آمریکا با ۶/ ۱۱ میلیون، ژاپن با ۸/ ۹ میلیون، آلمان با ۹/ ۵ و کره جنوبی با ۵/ ۴ میلیون خودرو در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند. این یعنی چین به تنهایی به اندازه کل کشورهای اتحادیه اروپا، خودرو تولید می‌کند و تقریبا یک‌چهارم خودروهای جهان در اختیار شرکت‌های چینی است. بر اساس یک اصطلاح عامیانه، لیست خودروسازان چینی هر ۶ ماه آپدیت می‌شود. شاید عجیب باشد ولی در فاصله سفر از نیویورک به پکن، یک شرکت خودروسازی در این کشور تاسیس می‌شود. در سال‌های اخیر فقط تعداد خودروسازان بین ۲۰ تا ۳۰ شرکت در نوسان بوده که هر یک به چند شرکت زیرمجموعه تبدیل می‌شوند. چینی‌ها برای ایجاد کارخانه‌های مشترک با خودروسازان معتبر جهان، با یکدیگر رقابت تنگاتنگی دارند. به‌عنوان‌مثال محصولات جنرال‌موتورز غول خودروسازی آمریکا یا تویوتای ژاپن به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت خودروسازی دنیا، از طریق چند شرکت مختلف در چین تولید می‌شود و در مجموع، تعداد شرکت‌های ریزودرشت فعال در زمینه خودروسازی در چین در پایان سال گذشته بیش از ۱۵۰ کارخانه گزارش شده است.
وقتی چین، چین می‌شود
تاریخ را که خوب نگاه می‌کنیم، درمی‌یابیم که چین از سال 1978 میلادی، همکاری با شرکت‌های خودروسازی خارجی از جمله فولکس‌واگن آلمان را آغاز کرد و گامی در راستای توسعه خودروسازی و ایجاد سامانه خودروسازی بر داشت. در پایان دهه هفتاد، به دنبال بهبود وضعیت اقتصادی، درخواست چینی‌ها در زمینه خودرو افزایش یافت و این باعث شد تا دولت مجبور شود با هزینه‌ای فراوان از دیگر کشورها اقدام به واردات خودرو کند. در چنین شرایطی چین درصدد بود با واردات قطعات خودرو از کشورهای خارجی، خط مونتاژ خودرو ایجاد کند تا یک‌سوم میزان واردات خودرو به تولیدات داخلی واگذار شود و مازاد تولید آن هم صادر شود؛ اما با توجه به پایه ضعیف خودروسازی آن زمان این برنامه چندان عملی نبود. عجیب آنکه، آن زمان هم برخی از چینی‌ها بر این باور بودند که نیازی به واردات وجود ندارد و می‌توانند هر آنچه که لازم دارند را خودشان در داخل تولید کنند. تا سال 1978 میلادی، در چین تنها یک کارخانه آن هم در شهر شانگهای می‌توانست خودروی سواری تولید کند و میزان تولید سالانه آن کمتر از 3000 دستگاه بود. کمتر از 10 سال بعد در اکتبر 1984 شرکت فولکس‌واگن شانگهای با سرمایه مشترک آلمان و چین تاسیس شد. از آن پس شرکت‌های جیپ پکن و پژو گوانگژو نیز راه‌اندازی شد. شرکت‌های چندملیتی خودروسازی فناوری و الگوی مدیریت و سرمایه را به چین وارد کردند. این باعث شد تا در پی آن چند شرکت خودروسازی با نشان تجاری خود چین هم راه‌اندازی شد. به این‌ترتیب شالوده صنعت خودرو چین از آن زمان به‌تدریج شکل گرفت.
یک دهه قبل یعنی سال 2005 میلادی چین حتی در میان 10 خودروساز بزرگ جهان هم حضور نداشت. در سال 2005 میلادی در چین 5 میلیون و 700 هزار دستگاه خودرو تولید شده است که تنها کمی بیش از 3 میلیون دستگاه آن خودروهای سواری و شخصی بوده‌اند. بقیه را خودروهای کار و تجاری تشکیل می‌دادند. این یعنی سهم خودروهای سواری از تولیدات چین نزدیک به 54 درصد بوده است و البته این را هم باید در نظر گرفت که از این میزان 5 میلیون و 700 هزار دستگاه 47 درصد سهم شرکت‌های خارجی بوده که در چین سرمایه‌گذاری کرده‌اند. چهار سال بعد یعنی در سال 2009 اما دیگر چین یک کشور ناشناخته در صنعت خودرو نیست. به یمن بازارهای صادراتی برای اولین بار تولید خودروهای سواری در این کشور از مرز 10 میلیون دستگاه عبور می‌کند.
عادتی به اسم یکه‌تازی
تا پایان نوامبر ۲۰۰۶ در چین ۶ هزار و ۳۲۲ شرکت فعال در حوزه خودرو مشغول به کار بوده و درآمد این صنعت در ۹ ماه این سال به ۱۴۳ میلیارد دلار رسید. میزان صادرات خودرو چینی‌ها تا سال ۲۰۱۲ معادل یک میلیون دستگاه در سال بوده است. بازار خودروهای سبک چین، برای نامدارانی مانند آئودی و جنرال موتور همچنان بزرگ‌ترین بازار به شمار می‌روند و بسیار بزرگ‌تر از بازارهای داخلی این شرکت‌ها در آلمان و آمریکا است. جالب‌تر آنکه چینی‌ها در نظر دارند با ادغام ۱۵۶ کارخانه خودرو خود ظرف سه سال آینده، نام سه برند بزرگ خود را در کنار فولکس‌واگن، تویوتا و جنرال‌موتورز قرار دهند. در حال حاضر این تعداد خودروساز نزدیک به ۲۴ میلیون دستگاه خودرو در سال به تولید می‌رساند که چین را ظرف ۱۵ سال گذشته به بزرگ‌ترین خودروساز دنیا تبدیل کرده است.
سال ۲۰۱۵ چینی‌ها جهان را شگفت‌زده کردند. آنها توانستند تیراژ تولید خودروهای سواری خود را از مرز ۲۰ میلیون دستگاه عبور دهند. در این سال چین بر اساس آمارهای ارائه‌شده بیش از ۲۴ میلیون و ۵۰۳ هزار دستگاه انواع خودرو تولید کردند که از این تعداد ۲۱ میلیون و ۸۰ هزار دستگاه آن خودروهای سواری بوده است. این یعنی سهم خودروهای سواری از تولید صنعت خودرو چین به ۸۶ هزار دستگاه رسیده است. با قرار دادن آمار تولید چین در آمار کل، متوجه می‌شویم که در حال حاضر سهم خودروسازی چین از تولید جهانی خودرو ۴/ ۲۶ درصد است. این در حالی است که در سال ۲۰۰۵ میلادی سهم این کشور از تولید جهانی خودرو به کمتر از ۵ درصد می‌رسیده است. به‌این‌ترتیب کشوری که در تولید خودرو حرفی برای گفتن نداشت، ظرف کمتر از یک دهه بیش از یک‌چهارم تولید خودرو جهان را به خود اختصاص داده است.
چینی‌ها در چین
خودروهای چینی به خاطر قیمت پایینی که دارند ممکن است روزی رقابت شدیدی با این خودروسازان غربی داشته باشند اما قطعا نه امروز. خریداران چینی به طرز فزاینده‌ای، برندهای آمریکایی را می‌پسندند. اولین دلیل آنها برای خرید این محصولات، ایمنی و سپس کلاس بین‌المللی و طراحی جوان‌پسندانه است. این‌گونه به نظر می‌رسد که خریداران چینی این ویژگی‌ها را در خودروهای وطنی خودشان نمی‌بینند. جدای از این ویژگی‌ها، وقتی صحبت از عمر و دوام طولانی‌مدت می‌شود، خودروهای چینی نقص زیادی نشان می‌دهند. بااین‌حال شتاب تقاضای داخلی در این کشور در طول ۱۰ سال اخیر به حدی سرعت گرفته که بر اساس آمار رسمی دولت و شرکت‌های خودروساز چین، در سال ۲۰۱۴ فروش خودرو در سرزمین اصلی این کشور به ۲۳ میلیون دستگاه افزایش پیدا کرده و به عبارتی، فروش داخلی خودروهای چینی در یک دهه منتهی به پایان سال گذشته میلادی حدود ۵ برابر شده است.
در مقابل خبر بد آنکه، فروش وسایل نقلیه سواری در چین با اجرای برنامه محرک تقاضا در سال ۲۰۰۹ رشد ۵۳درصدی و در سال ۲۰۱۰ رشد ۳۳ درصدی را تجربه کرد اما پیامدهای این جریان سیل‌مانند خرید خودرو از سوی مردم چین، به‌صورت شکل‌گیری بن‌بست‌های ترافیکی گسترده و آلودگی شدید هوا در بسیاری از شهرهای این کشور، به‌ویژه شهرهای بزرگ‌تر بروز کرد تا جایی که باعث شد محدودیت‌هایی برای ثبت‌نام خرید خودرو در شهرهای بزرگ نظیر پکن و شانگهای اعمال شود. بدتر از آن، ادغام بسیاری از شرکت‌های خودروساز نوپا با یکدیگر و کاهش تقاضا موجب پایین آمدن شاخص میانگین نرخ کارآیی و بازدهی در این صنعت شد.
خارجی‌ها در چین
به طرزی اعجاب‌آور، حدود ۴۴ درصد از آمار فروش خودرو در چین مربوط به برندهای چینی و بقیه مربوط به برندهای خارجی است. بر اساس سیاست‌های دولت چین برای حمایت از تولید داخلی، تعرفه‌های گمرکی بسیار بالایی برای ورود خودروهای کامل به این کشور وجود دارد و خودروسازان خارجی نمی‌توانند به‌راحتی محصولات خود را به‌صورت کاملا مونتاژ شده به این کشور وارد کنند و باید با همکاری کمپانی‌های چینی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری مشترک (جوینت ونچر) تشکیل دهند و محصولات خود را از طریق شریک چینی خود مونتاژ کرده و به فروش برسانند. مثلا جنرال‌موتورز آمریکا برای عرضه محصولات خود در چین قرارداد سرمایه‌گذاری مشترکی با سایک موتور چین به امضا رسانده که درنتیجه آن شرکتی با نام شانگهای-جی‌ام تشکیل شده که ۵۱ درصد از سهام آن متعلق به سایک موتور و الباقی متعلق به جنرال‌موتورز است.
بسیاری دیگر از این شرکت‌های سرمایه‌گذاری مشترک در چین را می‌توان نام برد که وظیفه تولید قطعات، مونتاژ و فروش محصولات کمپانی‌های خارجی در چین را به عهده دارند. درنتیجه ایجاد این شرکت‌های سرمایه‌گذاری مشترک، بخش زیادی از سود فروش خودروهای خارجی در چین به جیب خودروسازان چینی می‌رود و علاوه بر این، مونتاژ و تولید قطعات خودروهای مدرن باعث انتقال دانش و فناوری شرکت‌های بزرگ به کمپانی‌های چینی می‌شود. رقابت خودروسازان خارجی در چین باعث تسریع رشد صنعت خودروی چین نیز شده است. در پی اجرای سیاست‌های دولت چین برای تشویق مردم به خرید خودروی شخصی، خودروسازان چینی نیز به‌تدریج از همکاری با خودروسازان خارجی دست برداشته و به طراحی و تولید خودکفایانه و نوآورانه روی آورده‌اند.
در سال ۲۰۱۴، سه شرکت بزرگ خودروسازی آلمان ۵/ ۲۲ درصد کل بازار خودروی چین را تصاحب کردند که از میان آنها تنها شرکت فولکس‌واگن ۷/ ۱۸ درصد سهام بازار کل چین را در اختیار دارد. آلمان در سال ۲۰۱۴ میلادی ۴ میلیون و ۶۶۰ هزار دستگاه خودرو در اتحادیه اروپا و ۴ میلیون و ۴۴۰ هزار خودرو در چین به فروش رساند. پیش‌بینی می‌شود که میزان فروش خودرو آلمانی در چین در سال ۲۰۱۵ میلادی رشد ۱۰ درصدی خواهد داشت. این در حالی است که این رقم در اتحادیه اروپا ۳ درصد خواهد بود. به گفته دیگر تا پایان سال ۲۰۱۵ میلادی، یک‌سوم خودروهای تولید آلمان به بازار چین صادر خواهد شد. چین نیز به مهم‌ترین بازار برای خودروی تولید آلمان تبدیل خواهد شد. بر اساس داده‌های منتشرشده، باوجود کاهش رشد فروش خودرو در بازار چین، میزان فروش خودروهای آلمانی در چین در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ افزایش ۱۶ و ۱۴ درصدی داشت.
ارسال نظر