در گفتوگوی «دنیای اقتصاد» با کارشناسان مطرح شد؛
شمشیر دولبه سرمایهگذاری در اکوتوریسم
دنیای اقتصاد، فاطمه رافع- کارشناسان و صاحبنظران عرصه اقتصاد بارها و بارها در باب توسعه پایدار به ایراد سخن پرداختهاند و راهکارهای متعددی نیز برای تحقق این امر مطرح کردهاند؛ گسترش اکوتوریسم یکی از این راهکارهای ارائه شده است که از سال ۱۹۹۰ مورد توجه قرار گرفت.
به گواه آمار، بهشت چهار فصل ایران رتبه پنجم جهان را از نظر جاذبه‌های اکوتوریستی به خود اختصاص داده با این حال به اذعان صاحبنظران و متولیان این عرصه، اکوتوریسم در کشور ما مغفول مانده است و حتی هنوز در شناسایی و معرفی جاذبه‌های طبیعی کشور نیز چندان موفق نبودهایم.
به گواه آمار، بهشت چهار فصل ایران رتبه پنجم جهان را از نظر جاذبه‌های اکوتوریستی به خود اختصاص داده با این حال به اذعان صاحبنظران و متولیان این عرصه، اکوتوریسم در کشور ما مغفول مانده است و حتی هنوز در شناسایی و معرفی جاذبه‌های طبیعی کشور نیز چندان موفق نبودهایم.
دنیای اقتصاد، فاطمه رافع- کارشناسان و صاحبنظران عرصه اقتصاد بارها و بارها در باب توسعه پایدار به ایراد سخن پرداختهاند و راهکارهای متعددی نیز برای تحقق این امر مطرح کردهاند؛ گسترش اکوتوریسم یکی از این راهکارهای ارائه شده است که از سال 1990 مورد توجه قرار گرفت.
به گواه آمار، بهشت چهار فصل ایران رتبه پنجم جهان را از نظر جاذبه‌های اکوتوریستی به خود اختصاص داده با این حال به اذعان صاحبنظران و متولیان این عرصه، اکوتوریسم در کشور ما مغفول مانده است و حتی هنوز در شناسایی و معرفی جاذبه‌های طبیعی کشور نیز چندان موفق نبودهایم.
کارشناسان بر این باورند که توسعه اکوتوریسم یک توسعه پایدار است و برای تحقق آن باید بخش خصوصی به این عرصه وارد شود و در این زمینه سرمایهگذاری کند اما نباید از این واقعیت نیز غافل شد که سرمایهگذاری در اکوتوریسم همانند شمشیر دو لبهای است که از یک سو ممکن است توسعه طبیعتگردی را به دنبال داشته باشد اما از سوی دیگر اگر این توسعه، غیراصولی و بدون برنامه باشد، آثار مخرب و جبرانناپذیری بر محیط زیست خواهد داشت.
pic1
اگرچه در کشور رتبهبندی خاصی در زمینه جایگاه استانهای مختلف در زمینه اکوتوریسم وجود ندارد با این حال با توجه به اینکه بیشتر جاذبه‌های اکوتوریستی کشور، از عرصههای کویری و بیابانی گرفته تا جنگل و کوهستان، در خراسان رضوی وجود دارد، می‌توان ادعا کرد این استان جایگاه خوبی را در این زمینه به خود اختصاص داده است؛ اما دریغ و افسوس که با وجود چنین ظرفیتهایی هنوز شاهد هستیم که طبیعتگردیها لجامگسیخته و بدون برنامه است و در نتیجه نه تنها آثار چندان مثبتی برای افزایش رفاه، شکوفایی اقتصاد و بهبود وضع زندگی بومیان منطقه ندارد بلکه تبعات منفی و مخربی نیز بر محیط زیست دارد.
برنامه‌ریزی مدون، تأمین زیرساخت‌ها، ورود بخش خصوصی، مشارکت بومیان منطقه، توسعه اکوتوریسم همپای توسعه گردشگری مذهبی در خراسان رضوی، فرهنگ‌سازی، شناسایی و معرفی ظرفیتهای اکوتوریستی و ... از جمله راهکارهایی است که کارشناسان و صاحبنظران در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» برای توسعه صحیح اکوتوریسم مطرح کردهاند.
فراهم نشدن زمینه استفاده ازجاذبههای اکوتوریستی
pic2
مدیرگروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با بیان اینکه طبق تعریف انجمن جهانی اکوتوریسم، گردشگری طبیعت سفری مسئولانه به مناطق طبیعی است که باعث بهبود زندگی مردم منطقه می‌شود، اظهار می‌کند: در توسعه اکوتوریسم باید مسئولانه بودن سفر به طبیعت و پایداری محیط زیست مد نظر باشد و همچنین در این سفر جنبههای اقتصادی و رفاه و بهبود زندگی مردم منطقه نیز حائز اهمیت است.
دکتر هادی رفیعی به این نکته نیز اشاره می‌کند که ایران جایگاه پنجم تنوع زیستی را در بین کشورهای جهان به خود اختصاص داده است و خاطرنشان می‌کند: این امر یک موقعیت ویژه و یک موهبت است با این حال این جایگاه نباید باعث شود در اکوتوریسم سفر مسئولانه و بهبود وضع زندگی مردم محلی را نادیده بگیریم.
این عضو هیأت علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با اشاره به جنبههای اقتصادی توسعه اکوتوریسم میگوید: توسعه اکوتوریسم قطعا اشتغال منطقه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند منابع درآمدی به همراه داشته باشد؛ در یک نگاه کلانتر این صنعت برای دستاندرکاران ارزش افزوده ایجاد می‌کند؛ همچنین توسعه اکوتوریسم رفاه مردم منطقه را افزایش می‌دهد زیرا به واسطه وجود این جاذبه‌های طبیعی زیرساختهایی در این مناطق فراهم می‌شود که همین امر افزایش رفاه بومیان را به دنبال خواهد داشت و زنجیره خدمات را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
رفیعی با بیان اینکه حدود 30 تا 40 درصد جاذبه‌های استان جاذبه‌های اکوتوریستی هستند، عنوان می‌کند: زمینه استفاده از این جاذبهها به درستی فراهم نشده است؛ با وجود اینکه خراسان رضوی از جاذبه‌های کویری، دشت، کوهستان، جنگل و ... برخوردار است اما این بخش هنوز در استان مغفول مانده است.
گردشگری طبیعت،همپای گردشگری مذهبی
مدیرگروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد در خصوص علت مغفول ماندن اکوتوریسم در خراسان رضوی اینطور پاسخ می‌دهد: حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد سفرها به خراسان رضوی با هدف زیارت انجام می‌شود اما هنوز نتوانستهایم از حضور زائران در توسعه بخش‌های مختلف گردشگری استفاده کنیم؛ اگر گردشگری طبیعت همپای گردشگری مذهبی مطرح شود، نه تنها گردشگری توسعه همهجانبه مییابد بلکه به زیارت هم غنا میبخشد و باعث افزایش ماندگاری زائران نیز می‌شود.
رفیعی عدم شناخت جاذبه‌های اکوتوریستی استان را یکی از چالشهای گردشگری طبیعت میداند و خاطرنشان می‌کند: هنوز در استان نتوانستهایم چند منطقه اکوتوریستی را به عنوان برند و شاخص در این زمینه معرفی کنیم؛ برای برند شدن یک منطقه اکوتوریستی باید زیرساخت‌ها فراهم شود و با فراهم ساختن این زیرساخت‌ها می‌توان برای مباحث تورگردانی و ... برنامه‌ریزی کرد. وی با اشاره به اینکه خراسان رضوی به لحاظ ورود زائران رتبه نخست کشور را دارد، تأکید می‌کند: می‌توانیم از این ظرفیت برای گسترش اکوتوریسم استفاده کنیم؛ با توسعه اکوتوریسم تمرکززدایی از مشهد صورت می‌گیرد و زائران به سایر شهرهای استان نیز سفر میکنند و از این طریق وضع زندگی آنها نیز بهبود و اقتصاد این شهرها توسعه خواهد یافت.
این عضو هیأت علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با اعتقاد بر اینکه توسعه اکوتوریسم را باید با مشارکت مردم محلی در نظر گرفت، میگوید: یکی از پتانسیلها در زمینه استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در توسعه اکوتوریسم جوامع محلی و بومیان منطقه است که می‌توان از امکانات آنها بهرهبرداری کرد.
رفیعی با بیان اینکه دولت، بومیان منطقه و بخش خصوصی در توسعه اکوتوریسم همپای هم هستند، اظهار می‌کند: اگر دولت نخواهد برای توسعه زیرساخت‌ها سرمایهگذاری کند، جاذبهای نیز برای سرمایهگذاری بخش خصوصی وجود نخواهد داشت؛ پس از فراهم شدن زیرساخت‌ها توسط دولت، سرمایهگذاری بخش خصوصی و جامعه میزبان باید در بخشهایی که انتفاع دارد، صورت گیرد.
مدیرگروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد سرمایهگذاری در حوزه اکوتوریسم را تیغه دو لبهای میداند و میافزاید: از یک طرف میخواهیم اکوتوریسم را توسعه دهیم و از طرف دیگر باید به خاطر داشته باشیم برای حفظ محیط زیست مسئولیت داریم. وی با بیان اینکه گاهی میبینیم برخی جادهها در این مناطق اکوتوریستی برای دسترسی آسانتر آسفالت میشوند، خاطرنشان می‌کند: اگرچه تسهیل دسترسی به جاده خوب است اما این اقدام آسیب‌های زیادی به محیط زیست وارد می‌کند.
لزوم ورود بخش خصوصی به اکوتوریسم
pic3
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی اکوتوریسم را از ظرفیتهای خوب این استان برمی‌شمارد و تصریح می‌کند: طبیعت خراسان رضوی بسیار متنوع و پر جاذبه است و عرصههای کویری، جنگلها، کوهستانها و ... استان می‌تواند به توسعه اکوتوریسم کمک کند.
حمید صالحی معتقد است توسعه گردشگری طبیعت در استان خراسان رضوی نیازمند برنامه‌ریزی و حضور بخش خصوصی است و میگوید: از طرف دیگر زیرساختهایی نیز در این زمینه نیاز است که سازمان‌های مرتبط باید آنها را فراهم کنند. وی با بیان اینکه گردشگری به صورت عام در کشور ما جایگاه پایداری ندارد، خاطرنشان می‌کند: پتانسیلهای اکوتوریسم نیز مانند سایر بخش‌های گردشگری در کشور نیازمند توجه بیشتری است و با ورود بخش خصوصی و برنامه‌ریزی‌های مدون می‌توان در این زمینه به شکوفایی رسید.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بر ضرورت حضور بخش خصوصی در توسعه اکوتوریسم تأکید و اظهار می‌کند: بخش خصوصی در تمام زمینهها دست بازتری دارد و اقتصادی که بر پایه و محور بخش خصوصی باشد رونق و پایداری بیشتری خواهد داشت.
صالحی چالش اصلی در زمینه توسعه اکوتوریسم را فراهم نبودن زیرساخت میداند و با تأکید بر لزوم معرفی جاذبه‌های طبیعی گردشگری خراسان رضوی به گردشگران، میافزاید: آشنا نبودن طبیعت‌گردان با محیطهای طبیعی چالش دیگری است که باید در این زمینه اطلاعرسانی درستی صورت گیرد و اکوتوریستها در قالب برنامههای سازماندهی شده علمی جذب مناطق طبیعی شوند.
بومیان، راهنمایان گردشگران طبیعت
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان در خصوص اقتصاد اکوتوریسم ادامه می‌دهد: اقتصاد بر مبنای توریسم سراسر فرصت است؛ گردشگری در تمام بخش‌ها باعث شکوفایی منطقه می‌شود بدون اینکه هزینه زیادی را به مقصد تحمیل کند؛ مفهوم واقعی طبیعتگردی این است که هیچ چیزی جز رد پا در طبیعت باقی نماند و هیچ چیزی جز خاطره و یادگاری از طبیعت خارج نشود و در این صورت است که توسعه اکوتوریسم باعث توسعه اقتصادی منطقه می‌شود. وی اضافه می‌کند: توسعه اکوتوریسم می‌تواند باعث انتقال فرهنگ غنی و اصیل موجود در جوامع بومی منطقه به سایر مناطق شود.
صالحی به نقش بومیان به عنوان راهنمایان گردشگران طبیعت نیز اشاره و عنوان می‌کند: جوامع محلی باید روش برخورد با اکوتوریستها را بدانند و باید در این زمینه فرهنگ‌سازی شود. وی در خصوص تبعات منفی احتمالی توسعه اکوتوریسم اینطور پاسخ می‌دهد: چیزی که در حال حاضر اتفاق میافتد، طبیعتگردی واقعی نیست زیرا آسیب‌های بسیاری از آزار حیوانات گرفته تا آتشسوزی و تخریب محیط به همراه دارد و این افراد در واقع از طبیعت سوءاستفاده میکنند؛ باید در زمینه اکوتوریسم واقعی فرهنگ‌سازی شود تا از این طریق این تبعات منفی کاهش یابد و افرادی که برای استفاده از طبیعت میآیند، به طبیعتگرد واقعی تبدیل شوند.
آماری از ترنول مالی اکوتوریسم نداریم
pic4
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مشهد نیز در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به اینکه در اکوتوریسم تأکید ویژه‌ای بر حفظ محیط زیست و بهره مالی جامعه بومی منطقه شده است، میافزاید: اما شاهد این هستیم که در بسیاری از طبیعتگردیها این مسائل رعایت نمی‌شود و اکوتوریسم با مسائل و مشکلاتی از قبیل آلودگی محیط زیست و عدم انتفاع بومیان همراه است.
علی‌اکبر احمدزاده در پاسخ به سؤالی مبنی بر میزان ترنول مالی اکوتوریسم در خراسان رضوی اینطور پاسخ می‌دهد: در این زمینه هیچ آماری نداریم؛ این بخش تاکنون مغفول مانده است و به همین دلیل آمار دقیقی در دسترس نیست.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مشهد به اجرای برنامههایی از قبیل آموزش آژانس‌های مسافرتی و تورلیدرها اشاره و اظهار می‌کند: مباحث فرهنگ‌سازی چند سالی است که در اداره کل میراث فرهنگی آغاز شده اما سایر سازمانها از قبیل آموزش و پرورش و رسانهها نیز باید ورود پیدا کنند.
احمدزاده در خصوص جایگاه خراسان رضوی به لحاظ جاذبه‌های طبیعی و اکوتوریستی تصریح می‌کند: رتبهبندی خاصی در این زمینه در کشور وجود ندارد اما می‌توان گفت بیشتر جاذبه‌های طبیعی کشور از جنگل و کوهستان گرفته تا مناطق کویری و بیابانی در استان ما وجود دارد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مشهد در خصوص تأمین زیرساخت‌ها برای توسعه اکوتوریسم عنوان می‌کند: در یک سال اخیر برنامه‌ریزی‌های خوبی انجام شده و هماهنگی لازم بین ادارات مختلف ایجاد شده است؛ در استان خراسان رضوی جلساتی با اداره کل محیط زیست و منابع طبیعی داشتیم و یکی از مصوبات خوب ایجاد اقامتگاههای بومگردی بوده است؛ این اقامتگاهها منطبق با طبیعت منطقه خواهد بود و زمینه را برای حضور مردم و علاقمندان طبیعت و از طرف دیگر زمینه اشتغالزایی بومیان را نیز فراهم می‌کند.
احمدزاده به نقش بومیان منطقه در توسعه اکوتوریسم نیز اشاره و خاطرنشان می‌کند: باید آموزش‌هایی به دهیاران و اعضای شوراهای اسلامی این مناطق ارائه و از این طریق بومیان با گردشگری طبیعت و اهمیت آن در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... آشنا شوند. وی ادامه می‌دهد: تا زمانی که مردم بومی و محلی از حضور گردشگر بهره نبرند، اکوتوریسم گسترش نمییابد.رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مشهد در خصوص راهکارهای کاهش تبعات منفی گسترش اکوتوریسم بر محیط زیست اظهار می‌کند: آموزش در این زمینه نقش پررنگ و حیاتی دارد؛ همچنین باید از ظرفیت نهادها و سمنهای مردمی در این زمینه استفاده شود.
توسعه اکوتوریسم توسعه پایدار است
رئیس حفاظت محیط زیست طرقبه، شاندیز نیز در این زمینه به «دنیای اقتصاد» میگوید: بیش از ۱۰ درصد کل اراضی استان به عنوان مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست وجود دارد و اولویت اول ما معرفی این مناطق به طبیعت‌گردان است.
مرتضی شیرزور جنگلها، پارکهای ملی، مناطق کویری، گونه‌های خاص جانوری از قبیل قوچ اوریال، گونه‌های مختلف گربهسانان و ... را از جاذبه‌های اکوتوریستی خراسان رضوی برمی‌شمارد و خاطرنشان می‌کند: با وجود اینکه کشور ما به لحاظ غنای جاذبه‌های طبیعی رتبه پنجم دنیا را دارد اما متأسفانه نتوانستهایم از این ظرفیتها استفاده کنیم و خراسان رضوی هم از این مسأله مستثنا نیست.
pic5
این کارشناس محیط زیست با اشاره به اینکه خراسان رضوی توسعه اکوتوریسم را یک توسعه پایدار میداند تصریح می‌کند: در حال حاضر تمام تفکر سرمایهگذاری حول این محور میچرخد که باید توسعه پایدار مد نظر باشد. وی رشد متوسط انواع مختلف گردشگری را در دنیا ۱۴ درصد اعلام می‌کند و میافزاید: این رقم در خصوص اکوتوریسم ۳۰ درصد است و نباید از این غافله عقب بمانیم.
شیرزور با بیان اینکه افراد برای ورود به طبیعت تمایل دارند، عنوان می‌کند: آماری از میزان گردش مالی اکوتوریسم در دسترس نیست اما با در نظر گرفتن حداقل هزینههای یک گردشگر طبیعت از قبیل اسکان، تغذیه و ... مشخص می‌شود که عایدی فراوانی می‌توان از این طریق به دست آورد.
رئیس حفاظت محیط زیست طرقبه، شاندیز نبود برنامه مدون در زمینه گردشگری طبیعت چالش اصلی این حوزه میداند و معتقد است: تأمین امنیت گردشگران چالش دیگری در این حوزه محسوب می‌شود؛ منظور از امنیت، تأمین مالی و تأمین جانی گردشگران است. وی تأمین راهها و جاده‌های ارتباطی را از دیگر چالشها برمی‌شمارد و میافزاید: ایجاد این راههای ارتباطی هم مزیت محسوب می‌شود و هم ممکن است باعث آسیب به محیط زیست شود.
شیرزور با اعتقاد بر اینکه شناسایی و معرفی ظرفیتهای گردشگری اقدام مهمی در جهت توسعه اکوتوریسم است، در خصوص نقش بومیان منطقه در توسعه گردشگری طبیعت اظهار می‌کند: بومیان منطقه میتوانند به عنوان راهنما، گردشگران را به مناطق کمترشناخته شده هدایت و به صورت مستقیم خدماتی ارائه کنند و از این طریق برای خود درآمدزایی داشته باشند. وی با بیان اینکه مردم منطقه به صورت مستقیم میتوانند به حفظ طبیعت کمک کنند، تصریح می‌کند: زمانی که مردم بدانند آثار حفظ طبیعت به زندگی خود آنها برمیگردد، تمایل بیشتری به حفظ محیط زیست خواهند داشت.
این کارشناس محیط زیست با اشاره به اینکه زمانی که گردشگران وارد منطقهای شوند، دولت برخی زیرساخت‌ها را فراهم می‌کند و خدماتی را ارائه می‌دهد و این امر به بهبود وضع زندگی و اقتصاد جوامع بومی آن منطقه کمک خواهد کرد، خاطرنشان می‌کند: با این حال بخش خصوصی جزء ارکان اصلی سرمایهگذاری در توسعه اکوتوریسم محسوب می‌شود زیرا دولت سازوکار، نیرو و تجهیزات کافی را برای ارائه خدمات اکوتوریسم در اختیار ندارد.
شیرزور با تأکید بر اینکه اکوتوریسم اگر به صورت اصولی گسترش یابد، یک توسعه پایدار است، در خصوص تبعات منفی احتمالی توسعه اکوتوریسم تصریح می‌کند: گسترش اکوتوریسم آسیبی به طبیعت نمیزند؛ باید آموزش‌هایی برای گردشگران طبیعت داشته باشیم؛ از طرف دیگر باید آموزش‌هایی نیز به لیدرها و تورگردان‌ها ارائه شود. وی با بیان اینکه گردشگران طبیعت حق تخریب محیط زیست و برداشت خاک و گیاه و ... را ندارند، عنوان می‌کند: به طور اصولی طبیعتگردی آسیبی به منطقه نمیزند اما در صورت عدم رعایت ضوابط قانونی تبعاتی از قبیل انباشت زباله، تخریب محیط زیست، تخریب گونه‌های گیاهی و ... را به دنبال خواهد داشت.
اکوتوریسم مهجور مانده است
رئیس حفاظت محیط زیست تربت‌جام در توضیح اکوتوریسم میگوید: اکوتوریسم یا طبیعتگردی عبارت است از یکی از نوع گردشگری که در بستر طبیعت صورت می‌گیرد اما بین اکوتوریسم و طبعیتگردی تفاوت وجود دارد؛ به عبارت دیگر هر گونه طبیعتگردی اکوتوریسم تلقی نمی‌شود و اکوتوریسم زیر مجموعه طبیعتگردی است؛ اکوتوریسم یعنی تورهای گردشگری به منظور جذب انواع طبیعت‌دوستان، طبیعتشناسان، دانشمندان، هنرمندان و ماجراجویان که انگیزه اصلی آنها صرفا تفریح نیست بلکه به تماشای شگفتیهای طبیعت، گونه‌های کمیاب، پدیده‌های طبیعی و حتیالامکان در شرایط دست نخورده و بکر میروند.
اکوتوریسم؛ راهکاری برای توسعه پایدار
جواد دامنپاک با بیان اینکه از سال ۱۹۹۰ اکوتوریسم به عنوان راهکاری برای توسعه پایدار توسط سازمان‌های غیردولتی، کارشناسان توسعه و مراکز دانشگاهی مطرح شد و مورد مطالعه قرار گرفت، تصریح می‌کند: بنابراین اصطلاح اکوتوریسم هم به عنوان یک مفهوم و هم به صورت شاخهای از اقتصاد تعریف می‌شود.این کارشناس محیط زیست به این نکته نیز اشاره می‌کند که تاکنون تحقیقاتی در خصوص میزان درآمدزایی اکوتوریسم انجام نشده و آماری در این زمینه در دسترس نیست و میافزاید: با توجه به ظرفیتهای موجود در زمینه اکوتوریسم در استان، ضرورت سرمایهگذاری هم توسط بخش دولتی و هم بخش خصوصی احساس می‌شود؛ بخش دولتی باید زیرساخت‌ها را فراهم کند و بخش خصوصی نیز برای بهرهبرداری از آنها سرمایهگذاری کند.
pic۶
دامنپاک با بیان اینکه مشکلاتی در زمینه توسعه اکوتوریسم وجود دارد، خاطرنشان می‌کند: بهرهبرداری از جاذبه‌های اکوتوریستی اگر اصولی و طبق برنامه نباشد، آسیبهایی را از قبیل بحث آلودگی‌های زیست محیطی به دنبال خواهد داشت؛ توسعه اکوتوریسم بر اساس برنامه مدون و به دور از لجامگسیختگی میزان آثار تخریبی را به حداقل می رساند. رئیس حفاظت محیط زیست تربت‌جام با اشاره به اینکه گسترش اکوتوریسم می‌تواند باعث توسعه اقتصادی جوامع بومی شود، اظهار می‌کند: از طرف دیگر بومیان میتوانند از طریق اکوتوریسم، فرهنگ خود را نیز به سایر مناطق منتقل کنند.
دامنپاک معتقد است اکوتوریسم مهجور مانده و با وجود پتانسیلهای بسیار موجود، به آن پرداخته نشده است و میگوید: اگر متولیان امر بیشتر به این حوزه بپردازند زمینه مناسبی برای اشتغال فراهم می‌شود و از این طریق بخشی از مشکلات اقتصادی موجود برطرف خواهد شد. وی ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد تهیه طرح جامع گردشگری و احصاء تمامی توانمندیها در زمینه اکوتوریسم، معرفی و شناساندن این توانمندیها به مردم و سرمایه‌گذاران، ایجاد زیرساختهای مورد نیاز و فراهم کردن بستر لازم توسط دولت جهت ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی شهرستان، استان و کشور به این عرصه و نیز پشتیبانی و ارائه تسهیلات مختلف به بخش خصوصی، راه را برای توسعه فعالیت‌های گردشگری طبیعت فراهم می‌کند.
pic۷
این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه امروزه موضوع اشتغال یکی از اصلیترین و مهم‌ترین موضوعات و دغدغههای دولت است، میافزاید: فعالیت‌های گردشگری نیز در کنار سایر بخش‌ها و فعالیت‌های اقتصادی می‌تواند نقش مهمی در ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی به عنوان اولویت اصلی دولت بر عهده گیرد.
به گواه آمار، بهشت چهار فصل ایران رتبه پنجم جهان را از نظر جاذبه‌های اکوتوریستی به خود اختصاص داده با این حال به اذعان صاحبنظران و متولیان این عرصه، اکوتوریسم در کشور ما مغفول مانده است و حتی هنوز در شناسایی و معرفی جاذبه‌های طبیعی کشور نیز چندان موفق نبودهایم.
کارشناسان بر این باورند که توسعه اکوتوریسم یک توسعه پایدار است و برای تحقق آن باید بخش خصوصی به این عرصه وارد شود و در این زمینه سرمایهگذاری کند اما نباید از این واقعیت نیز غافل شد که سرمایهگذاری در اکوتوریسم همانند شمشیر دو لبهای است که از یک سو ممکن است توسعه طبیعتگردی را به دنبال داشته باشد اما از سوی دیگر اگر این توسعه، غیراصولی و بدون برنامه باشد، آثار مخرب و جبرانناپذیری بر محیط زیست خواهد داشت.
pic1
اگرچه در کشور رتبهبندی خاصی در زمینه جایگاه استانهای مختلف در زمینه اکوتوریسم وجود ندارد با این حال با توجه به اینکه بیشتر جاذبه‌های اکوتوریستی کشور، از عرصههای کویری و بیابانی گرفته تا جنگل و کوهستان، در خراسان رضوی وجود دارد، می‌توان ادعا کرد این استان جایگاه خوبی را در این زمینه به خود اختصاص داده است؛ اما دریغ و افسوس که با وجود چنین ظرفیتهایی هنوز شاهد هستیم که طبیعتگردیها لجامگسیخته و بدون برنامه است و در نتیجه نه تنها آثار چندان مثبتی برای افزایش رفاه، شکوفایی اقتصاد و بهبود وضع زندگی بومیان منطقه ندارد بلکه تبعات منفی و مخربی نیز بر محیط زیست دارد.
برنامه‌ریزی مدون، تأمین زیرساخت‌ها، ورود بخش خصوصی، مشارکت بومیان منطقه، توسعه اکوتوریسم همپای توسعه گردشگری مذهبی در خراسان رضوی، فرهنگ‌سازی، شناسایی و معرفی ظرفیتهای اکوتوریستی و ... از جمله راهکارهایی است که کارشناسان و صاحبنظران در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» برای توسعه صحیح اکوتوریسم مطرح کردهاند.
فراهم نشدن زمینه استفاده ازجاذبههای اکوتوریستی
pic2
مدیرگروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با بیان اینکه طبق تعریف انجمن جهانی اکوتوریسم، گردشگری طبیعت سفری مسئولانه به مناطق طبیعی است که باعث بهبود زندگی مردم منطقه می‌شود، اظهار می‌کند: در توسعه اکوتوریسم باید مسئولانه بودن سفر به طبیعت و پایداری محیط زیست مد نظر باشد و همچنین در این سفر جنبههای اقتصادی و رفاه و بهبود زندگی مردم منطقه نیز حائز اهمیت است.
دکتر هادی رفیعی به این نکته نیز اشاره می‌کند که ایران جایگاه پنجم تنوع زیستی را در بین کشورهای جهان به خود اختصاص داده است و خاطرنشان می‌کند: این امر یک موقعیت ویژه و یک موهبت است با این حال این جایگاه نباید باعث شود در اکوتوریسم سفر مسئولانه و بهبود وضع زندگی مردم محلی را نادیده بگیریم.
این عضو هیأت علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با اشاره به جنبههای اقتصادی توسعه اکوتوریسم میگوید: توسعه اکوتوریسم قطعا اشتغال منطقه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند منابع درآمدی به همراه داشته باشد؛ در یک نگاه کلانتر این صنعت برای دستاندرکاران ارزش افزوده ایجاد می‌کند؛ همچنین توسعه اکوتوریسم رفاه مردم منطقه را افزایش می‌دهد زیرا به واسطه وجود این جاذبه‌های طبیعی زیرساختهایی در این مناطق فراهم می‌شود که همین امر افزایش رفاه بومیان را به دنبال خواهد داشت و زنجیره خدمات را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
رفیعی با بیان اینکه حدود 30 تا 40 درصد جاذبه‌های استان جاذبه‌های اکوتوریستی هستند، عنوان می‌کند: زمینه استفاده از این جاذبهها به درستی فراهم نشده است؛ با وجود اینکه خراسان رضوی از جاذبه‌های کویری، دشت، کوهستان، جنگل و ... برخوردار است اما این بخش هنوز در استان مغفول مانده است.
گردشگری طبیعت،همپای گردشگری مذهبی
مدیرگروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد در خصوص علت مغفول ماندن اکوتوریسم در خراسان رضوی اینطور پاسخ می‌دهد: حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد سفرها به خراسان رضوی با هدف زیارت انجام می‌شود اما هنوز نتوانستهایم از حضور زائران در توسعه بخش‌های مختلف گردشگری استفاده کنیم؛ اگر گردشگری طبیعت همپای گردشگری مذهبی مطرح شود، نه تنها گردشگری توسعه همهجانبه مییابد بلکه به زیارت هم غنا میبخشد و باعث افزایش ماندگاری زائران نیز می‌شود.
رفیعی عدم شناخت جاذبه‌های اکوتوریستی استان را یکی از چالشهای گردشگری طبیعت میداند و خاطرنشان می‌کند: هنوز در استان نتوانستهایم چند منطقه اکوتوریستی را به عنوان برند و شاخص در این زمینه معرفی کنیم؛ برای برند شدن یک منطقه اکوتوریستی باید زیرساخت‌ها فراهم شود و با فراهم ساختن این زیرساخت‌ها می‌توان برای مباحث تورگردانی و ... برنامه‌ریزی کرد. وی با اشاره به اینکه خراسان رضوی به لحاظ ورود زائران رتبه نخست کشور را دارد، تأکید می‌کند: می‌توانیم از این ظرفیت برای گسترش اکوتوریسم استفاده کنیم؛ با توسعه اکوتوریسم تمرکززدایی از مشهد صورت می‌گیرد و زائران به سایر شهرهای استان نیز سفر میکنند و از این طریق وضع زندگی آنها نیز بهبود و اقتصاد این شهرها توسعه خواهد یافت.
این عضو هیأت علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با اعتقاد بر اینکه توسعه اکوتوریسم را باید با مشارکت مردم محلی در نظر گرفت، میگوید: یکی از پتانسیلها در زمینه استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در توسعه اکوتوریسم جوامع محلی و بومیان منطقه است که می‌توان از امکانات آنها بهرهبرداری کرد.
رفیعی با بیان اینکه دولت، بومیان منطقه و بخش خصوصی در توسعه اکوتوریسم همپای هم هستند، اظهار می‌کند: اگر دولت نخواهد برای توسعه زیرساخت‌ها سرمایهگذاری کند، جاذبهای نیز برای سرمایهگذاری بخش خصوصی وجود نخواهد داشت؛ پس از فراهم شدن زیرساخت‌ها توسط دولت، سرمایهگذاری بخش خصوصی و جامعه میزبان باید در بخشهایی که انتفاع دارد، صورت گیرد.
مدیرگروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد سرمایهگذاری در حوزه اکوتوریسم را تیغه دو لبهای میداند و میافزاید: از یک طرف میخواهیم اکوتوریسم را توسعه دهیم و از طرف دیگر باید به خاطر داشته باشیم برای حفظ محیط زیست مسئولیت داریم. وی با بیان اینکه گاهی میبینیم برخی جادهها در این مناطق اکوتوریستی برای دسترسی آسانتر آسفالت میشوند، خاطرنشان می‌کند: اگرچه تسهیل دسترسی به جاده خوب است اما این اقدام آسیب‌های زیادی به محیط زیست وارد می‌کند.
لزوم ورود بخش خصوصی به اکوتوریسم
pic3
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی اکوتوریسم را از ظرفیتهای خوب این استان برمی‌شمارد و تصریح می‌کند: طبیعت خراسان رضوی بسیار متنوع و پر جاذبه است و عرصههای کویری، جنگلها، کوهستانها و ... استان می‌تواند به توسعه اکوتوریسم کمک کند.
حمید صالحی معتقد است توسعه گردشگری طبیعت در استان خراسان رضوی نیازمند برنامه‌ریزی و حضور بخش خصوصی است و میگوید: از طرف دیگر زیرساختهایی نیز در این زمینه نیاز است که سازمان‌های مرتبط باید آنها را فراهم کنند. وی با بیان اینکه گردشگری به صورت عام در کشور ما جایگاه پایداری ندارد، خاطرنشان می‌کند: پتانسیلهای اکوتوریسم نیز مانند سایر بخش‌های گردشگری در کشور نیازمند توجه بیشتری است و با ورود بخش خصوصی و برنامه‌ریزی‌های مدون می‌توان در این زمینه به شکوفایی رسید.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بر ضرورت حضور بخش خصوصی در توسعه اکوتوریسم تأکید و اظهار می‌کند: بخش خصوصی در تمام زمینهها دست بازتری دارد و اقتصادی که بر پایه و محور بخش خصوصی باشد رونق و پایداری بیشتری خواهد داشت.
صالحی چالش اصلی در زمینه توسعه اکوتوریسم را فراهم نبودن زیرساخت میداند و با تأکید بر لزوم معرفی جاذبه‌های طبیعی گردشگری خراسان رضوی به گردشگران، میافزاید: آشنا نبودن طبیعت‌گردان با محیطهای طبیعی چالش دیگری است که باید در این زمینه اطلاعرسانی درستی صورت گیرد و اکوتوریستها در قالب برنامههای سازماندهی شده علمی جذب مناطق طبیعی شوند.
بومیان، راهنمایان گردشگران طبیعت
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان در خصوص اقتصاد اکوتوریسم ادامه می‌دهد: اقتصاد بر مبنای توریسم سراسر فرصت است؛ گردشگری در تمام بخش‌ها باعث شکوفایی منطقه می‌شود بدون اینکه هزینه زیادی را به مقصد تحمیل کند؛ مفهوم واقعی طبیعتگردی این است که هیچ چیزی جز رد پا در طبیعت باقی نماند و هیچ چیزی جز خاطره و یادگاری از طبیعت خارج نشود و در این صورت است که توسعه اکوتوریسم باعث توسعه اقتصادی منطقه می‌شود. وی اضافه می‌کند: توسعه اکوتوریسم می‌تواند باعث انتقال فرهنگ غنی و اصیل موجود در جوامع بومی منطقه به سایر مناطق شود.
صالحی به نقش بومیان به عنوان راهنمایان گردشگران طبیعت نیز اشاره و عنوان می‌کند: جوامع محلی باید روش برخورد با اکوتوریستها را بدانند و باید در این زمینه فرهنگ‌سازی شود. وی در خصوص تبعات منفی احتمالی توسعه اکوتوریسم اینطور پاسخ می‌دهد: چیزی که در حال حاضر اتفاق میافتد، طبیعتگردی واقعی نیست زیرا آسیب‌های بسیاری از آزار حیوانات گرفته تا آتشسوزی و تخریب محیط به همراه دارد و این افراد در واقع از طبیعت سوءاستفاده میکنند؛ باید در زمینه اکوتوریسم واقعی فرهنگ‌سازی شود تا از این طریق این تبعات منفی کاهش یابد و افرادی که برای استفاده از طبیعت میآیند، به طبیعتگرد واقعی تبدیل شوند.
آماری از ترنول مالی اکوتوریسم نداریم
pic4
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مشهد نیز در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به اینکه در اکوتوریسم تأکید ویژه‌ای بر حفظ محیط زیست و بهره مالی جامعه بومی منطقه شده است، میافزاید: اما شاهد این هستیم که در بسیاری از طبیعتگردیها این مسائل رعایت نمی‌شود و اکوتوریسم با مسائل و مشکلاتی از قبیل آلودگی محیط زیست و عدم انتفاع بومیان همراه است.
علی‌اکبر احمدزاده در پاسخ به سؤالی مبنی بر میزان ترنول مالی اکوتوریسم در خراسان رضوی اینطور پاسخ می‌دهد: در این زمینه هیچ آماری نداریم؛ این بخش تاکنون مغفول مانده است و به همین دلیل آمار دقیقی در دسترس نیست.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مشهد به اجرای برنامههایی از قبیل آموزش آژانس‌های مسافرتی و تورلیدرها اشاره و اظهار می‌کند: مباحث فرهنگ‌سازی چند سالی است که در اداره کل میراث فرهنگی آغاز شده اما سایر سازمانها از قبیل آموزش و پرورش و رسانهها نیز باید ورود پیدا کنند.
احمدزاده در خصوص جایگاه خراسان رضوی به لحاظ جاذبه‌های طبیعی و اکوتوریستی تصریح می‌کند: رتبهبندی خاصی در این زمینه در کشور وجود ندارد اما می‌توان گفت بیشتر جاذبه‌های طبیعی کشور از جنگل و کوهستان گرفته تا مناطق کویری و بیابانی در استان ما وجود دارد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مشهد در خصوص تأمین زیرساخت‌ها برای توسعه اکوتوریسم عنوان می‌کند: در یک سال اخیر برنامه‌ریزی‌های خوبی انجام شده و هماهنگی لازم بین ادارات مختلف ایجاد شده است؛ در استان خراسان رضوی جلساتی با اداره کل محیط زیست و منابع طبیعی داشتیم و یکی از مصوبات خوب ایجاد اقامتگاههای بومگردی بوده است؛ این اقامتگاهها منطبق با طبیعت منطقه خواهد بود و زمینه را برای حضور مردم و علاقمندان طبیعت و از طرف دیگر زمینه اشتغالزایی بومیان را نیز فراهم می‌کند.
احمدزاده به نقش بومیان منطقه در توسعه اکوتوریسم نیز اشاره و خاطرنشان می‌کند: باید آموزش‌هایی به دهیاران و اعضای شوراهای اسلامی این مناطق ارائه و از این طریق بومیان با گردشگری طبیعت و اهمیت آن در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... آشنا شوند. وی ادامه می‌دهد: تا زمانی که مردم بومی و محلی از حضور گردشگر بهره نبرند، اکوتوریسم گسترش نمییابد.رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مشهد در خصوص راهکارهای کاهش تبعات منفی گسترش اکوتوریسم بر محیط زیست اظهار می‌کند: آموزش در این زمینه نقش پررنگ و حیاتی دارد؛ همچنین باید از ظرفیت نهادها و سمنهای مردمی در این زمینه استفاده شود.
توسعه اکوتوریسم توسعه پایدار است
رئیس حفاظت محیط زیست طرقبه، شاندیز نیز در این زمینه به «دنیای اقتصاد» میگوید: بیش از ۱۰ درصد کل اراضی استان به عنوان مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست وجود دارد و اولویت اول ما معرفی این مناطق به طبیعت‌گردان است.
مرتضی شیرزور جنگلها، پارکهای ملی، مناطق کویری، گونه‌های خاص جانوری از قبیل قوچ اوریال، گونه‌های مختلف گربهسانان و ... را از جاذبه‌های اکوتوریستی خراسان رضوی برمی‌شمارد و خاطرنشان می‌کند: با وجود اینکه کشور ما به لحاظ غنای جاذبه‌های طبیعی رتبه پنجم دنیا را دارد اما متأسفانه نتوانستهایم از این ظرفیتها استفاده کنیم و خراسان رضوی هم از این مسأله مستثنا نیست.
pic5
این کارشناس محیط زیست با اشاره به اینکه خراسان رضوی توسعه اکوتوریسم را یک توسعه پایدار میداند تصریح می‌کند: در حال حاضر تمام تفکر سرمایهگذاری حول این محور میچرخد که باید توسعه پایدار مد نظر باشد. وی رشد متوسط انواع مختلف گردشگری را در دنیا ۱۴ درصد اعلام می‌کند و میافزاید: این رقم در خصوص اکوتوریسم ۳۰ درصد است و نباید از این غافله عقب بمانیم.
شیرزور با بیان اینکه افراد برای ورود به طبیعت تمایل دارند، عنوان می‌کند: آماری از میزان گردش مالی اکوتوریسم در دسترس نیست اما با در نظر گرفتن حداقل هزینههای یک گردشگر طبیعت از قبیل اسکان، تغذیه و ... مشخص می‌شود که عایدی فراوانی می‌توان از این طریق به دست آورد.
رئیس حفاظت محیط زیست طرقبه، شاندیز نبود برنامه مدون در زمینه گردشگری طبیعت چالش اصلی این حوزه میداند و معتقد است: تأمین امنیت گردشگران چالش دیگری در این حوزه محسوب می‌شود؛ منظور از امنیت، تأمین مالی و تأمین جانی گردشگران است. وی تأمین راهها و جاده‌های ارتباطی را از دیگر چالشها برمی‌شمارد و میافزاید: ایجاد این راههای ارتباطی هم مزیت محسوب می‌شود و هم ممکن است باعث آسیب به محیط زیست شود.
شیرزور با اعتقاد بر اینکه شناسایی و معرفی ظرفیتهای گردشگری اقدام مهمی در جهت توسعه اکوتوریسم است، در خصوص نقش بومیان منطقه در توسعه گردشگری طبیعت اظهار می‌کند: بومیان منطقه میتوانند به عنوان راهنما، گردشگران را به مناطق کمترشناخته شده هدایت و به صورت مستقیم خدماتی ارائه کنند و از این طریق برای خود درآمدزایی داشته باشند. وی با بیان اینکه مردم منطقه به صورت مستقیم میتوانند به حفظ طبیعت کمک کنند، تصریح می‌کند: زمانی که مردم بدانند آثار حفظ طبیعت به زندگی خود آنها برمیگردد، تمایل بیشتری به حفظ محیط زیست خواهند داشت.
این کارشناس محیط زیست با اشاره به اینکه زمانی که گردشگران وارد منطقهای شوند، دولت برخی زیرساخت‌ها را فراهم می‌کند و خدماتی را ارائه می‌دهد و این امر به بهبود وضع زندگی و اقتصاد جوامع بومی آن منطقه کمک خواهد کرد، خاطرنشان می‌کند: با این حال بخش خصوصی جزء ارکان اصلی سرمایهگذاری در توسعه اکوتوریسم محسوب می‌شود زیرا دولت سازوکار، نیرو و تجهیزات کافی را برای ارائه خدمات اکوتوریسم در اختیار ندارد.
شیرزور با تأکید بر اینکه اکوتوریسم اگر به صورت اصولی گسترش یابد، یک توسعه پایدار است، در خصوص تبعات منفی احتمالی توسعه اکوتوریسم تصریح می‌کند: گسترش اکوتوریسم آسیبی به طبیعت نمیزند؛ باید آموزش‌هایی برای گردشگران طبیعت داشته باشیم؛ از طرف دیگر باید آموزش‌هایی نیز به لیدرها و تورگردان‌ها ارائه شود. وی با بیان اینکه گردشگران طبیعت حق تخریب محیط زیست و برداشت خاک و گیاه و ... را ندارند، عنوان می‌کند: به طور اصولی طبیعتگردی آسیبی به منطقه نمیزند اما در صورت عدم رعایت ضوابط قانونی تبعاتی از قبیل انباشت زباله، تخریب محیط زیست، تخریب گونه‌های گیاهی و ... را به دنبال خواهد داشت.
اکوتوریسم مهجور مانده است
رئیس حفاظت محیط زیست تربت‌جام در توضیح اکوتوریسم میگوید: اکوتوریسم یا طبیعتگردی عبارت است از یکی از نوع گردشگری که در بستر طبیعت صورت می‌گیرد اما بین اکوتوریسم و طبعیتگردی تفاوت وجود دارد؛ به عبارت دیگر هر گونه طبیعتگردی اکوتوریسم تلقی نمی‌شود و اکوتوریسم زیر مجموعه طبیعتگردی است؛ اکوتوریسم یعنی تورهای گردشگری به منظور جذب انواع طبیعت‌دوستان، طبیعتشناسان، دانشمندان، هنرمندان و ماجراجویان که انگیزه اصلی آنها صرفا تفریح نیست بلکه به تماشای شگفتیهای طبیعت، گونه‌های کمیاب، پدیده‌های طبیعی و حتیالامکان در شرایط دست نخورده و بکر میروند.
اکوتوریسم؛ راهکاری برای توسعه پایدار
جواد دامنپاک با بیان اینکه از سال ۱۹۹۰ اکوتوریسم به عنوان راهکاری برای توسعه پایدار توسط سازمان‌های غیردولتی، کارشناسان توسعه و مراکز دانشگاهی مطرح شد و مورد مطالعه قرار گرفت، تصریح می‌کند: بنابراین اصطلاح اکوتوریسم هم به عنوان یک مفهوم و هم به صورت شاخهای از اقتصاد تعریف می‌شود.این کارشناس محیط زیست به این نکته نیز اشاره می‌کند که تاکنون تحقیقاتی در خصوص میزان درآمدزایی اکوتوریسم انجام نشده و آماری در این زمینه در دسترس نیست و میافزاید: با توجه به ظرفیتهای موجود در زمینه اکوتوریسم در استان، ضرورت سرمایهگذاری هم توسط بخش دولتی و هم بخش خصوصی احساس می‌شود؛ بخش دولتی باید زیرساخت‌ها را فراهم کند و بخش خصوصی نیز برای بهرهبرداری از آنها سرمایهگذاری کند.
pic۶
دامنپاک با بیان اینکه مشکلاتی در زمینه توسعه اکوتوریسم وجود دارد، خاطرنشان می‌کند: بهرهبرداری از جاذبه‌های اکوتوریستی اگر اصولی و طبق برنامه نباشد، آسیبهایی را از قبیل بحث آلودگی‌های زیست محیطی به دنبال خواهد داشت؛ توسعه اکوتوریسم بر اساس برنامه مدون و به دور از لجامگسیختگی میزان آثار تخریبی را به حداقل می رساند. رئیس حفاظت محیط زیست تربت‌جام با اشاره به اینکه گسترش اکوتوریسم می‌تواند باعث توسعه اقتصادی جوامع بومی شود، اظهار می‌کند: از طرف دیگر بومیان میتوانند از طریق اکوتوریسم، فرهنگ خود را نیز به سایر مناطق منتقل کنند.
دامنپاک معتقد است اکوتوریسم مهجور مانده و با وجود پتانسیلهای بسیار موجود، به آن پرداخته نشده است و میگوید: اگر متولیان امر بیشتر به این حوزه بپردازند زمینه مناسبی برای اشتغال فراهم می‌شود و از این طریق بخشی از مشکلات اقتصادی موجود برطرف خواهد شد. وی ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد تهیه طرح جامع گردشگری و احصاء تمامی توانمندیها در زمینه اکوتوریسم، معرفی و شناساندن این توانمندیها به مردم و سرمایه‌گذاران، ایجاد زیرساختهای مورد نیاز و فراهم کردن بستر لازم توسط دولت جهت ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی شهرستان، استان و کشور به این عرصه و نیز پشتیبانی و ارائه تسهیلات مختلف به بخش خصوصی، راه را برای توسعه فعالیت‌های گردشگری طبیعت فراهم می‌کند.
pic۷
این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه امروزه موضوع اشتغال یکی از اصلیترین و مهم‌ترین موضوعات و دغدغههای دولت است، میافزاید: فعالیت‌های گردشگری نیز در کنار سایر بخش‌ها و فعالیت‌های اقتصادی می‌تواند نقش مهمی در ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی به عنوان اولویت اصلی دولت بر عهده گیرد.
ارسال نظر