کالبدشکافی انحراف سرمایه‌ها در کلان‌شهرمشهد
سید حسن حسینی* عرضه عمومی سهام به مردم باید تحت نظارت بورس باشد، آنچه که در سال‌های اخیر در رشد دلالی سهام موثر بوده، معلول نبود بازار سرمایه مناسب و از سوی دیگر سودای کسب سود بی‌زحمت در برخی از شهرهای کشورمان از جمله مشهد بوده است. در سال‌های اخیر شاهد ایجاد و آغاز به‌کار بنگاه‌های متعدد واسطه‌ای در این شهر بوده‌ایم که بدون نظارت خاصی به شهروندان سهام می‌فروختند. این موضوع که با جو روانی ایجاد شده از سوی واسطه‌ها همراه بود، باعث شد تا بخش عمده‌ای از سرمایه‌ها به‌جای به‌کارگیری دربخش‌های مفید جامعه سر از بخش‌های دلالی درآورد و خیلی زود سودای ثروت بادآورده خرید و فروش سهام را به تبی فراگیر تبدیل کرد، تبی که برای خیلی‌ها یادآور ماجرای ماهیگیری عده‌ای در آب گل‌آلود بازار ارز، طلا و سکه در سال‌های قبل بود.
نکته جالب در این ماجرا افزایش مداوم قیمت سهام بدون مکانیزم‌های اقتصادی آن‌ هم در شرایط رکود بود که البته با اقدام به موقع قضایی علاوه بر توقف این روند که در آینده نزدیک برای خریداران خود مخاطرات زیادی را به‌همراه می‌آورد، از ادامه فعالیت این مراکز معاملات سهام نیز جلوگیری به‌عمل آمد. به دلیل ضعف بازار سرمایه در شهری با شاخص‌های اقتصادی کلان‌شهر مشهد و نیز عدم‌اتخاذ تدابیر مناسب برای جذب نقدینگی سرگردان موجود درجامعه، شاهد حرکت مخرب نقدینگی سرگردان از بازاری به بازار دیگر بوده‌ایم؛ سیل ویرانگری که هر بار یک بازار را هدف قرار می‌دهد.بررسی‌های انجام شده توسط کارشناسان خانه صنعت ، معدن و تجارت خراسان رضوی نشان می‌دهد در سال‌های اخیر هیچ فکری برای جذب نقدینگی سرگردان در این کلان‌شهر نشده و به همین دلیل شاهدیم که این سرمایه‌ها گاه از بازار طلا و سکه سردرمی‌آورد و گاه از بازار ارز و مسکن و درسال‌های اخیر در مراکزخرید و فروش سهام! هر چندکه این روزها فروکش تب سهام خیلی‌ها را به «کما» برده است؛ اما همانطورکه کارشناسان اقتصادی بارها تاکید کرده‌اند، بورس اوراق بهادار به دلیل و جود شفافیت مالی بهترین مکان برای سرمایه‌گذاری معاملات سهام است. پژوهش‌های کارشناسان خانه صنعت بر این نکته تاکید دارد که برای هدایت نقدینگی، بورس اوراق بهادار درکشور به‌ویژه در کلان‌شهرها نیازمند توسعه است. چنانچه این اتفاق به نحو مطلوبی محقق شود، علاوه بر جایگزینی و رشد فرهنگ سهام‌داری به‌جای دلال‌بازی سهام ، شاهد چند رویداد مهم و مبارک خواهیم بود:نخست این که مردم با علاقه بیشتری سرمایه‌های خود را به‌جای فعالیت‌های کاذب و واسطه‌ای به بورس تزریق می‌کنند. دوم این که با تقویت شرکت‌های بورسی، بازار سرمایه اقدام به تجهیز منابع مورد نیاز فعالان اقتصادی و بخش‌های تولیدی خواهد نمود، این اقدام رونق تولید ، توسعه بازار کار و جذب نیروی‌های جدید و کاهش صف بیکاران را به همراه خواهد داشت . البته در صورت توسعه بورس اتفاقات دیگری هم روی می‌دهد و آن این که با تجهیز منابع توسط بورس از فشار بخش‌های تولیدی بر نظام بانکی کاسته شده و در گام بعدی شاهد انحراف سیل مخرب نقدینگی سرگردان نخواهیم بود.
با توسعه بورس و حرکت سرمایه‌های مردمی به این بخش ضمن حذف بداخلاقی‌های اقتصادی ، شاهد تلاش بیشتر شرکت‌ها برای کسب شرایط عضویت درتالارشیشه‌ای و درنتیجه حذف معاملات سهام خارج از بورس خواهیم بود، لذا این فرصت اکنون پیش‌روی دولتمردان است تا با ایجاد نهادهای سرمایه‌گذاری واقعی و بهبود بستر جریان نقدینگی سیال بتواند از ورود تورم‌زای نقدینگی به حوزه‌های غیر مولد مانند بازار خریدوفروش سهام ، سکه، ارز و دلالی املاک جلوگیری کند. در این شرایط می‌توان این جریان سهمگین نقدینگی را با تزریق به بازار سرمایه به حوزه‌های مولد در بخش‌های صنعتی، ساختمانی، کشاورزی، خدماتی و مالی هدایت کرد.چنانچه نقدینگی کنترل و هدایت نشود ، توسط دلالان و سود جویان به مسیرهای انحرافی هدایت خواهد شد؛ موضوعی که در چندسال گذشته به وضوح شاهد آن درشهری چون کلان‌شهر مشهدبوده‌ایم. باید نحوه سرمایه‌گذاری در بورس را به مردم آموزش و اطلاعات عمومی را نسبت به بازار بورس و نقش آن را در توسعه کارآفرینی افزایش داد .نبایدفراموش کنیم که تولید ثروت مستلزم ایجاد فضای مناسب کسب وکار است، به فعلیت رساندن کارآمدی و فراهم کردن زمینه‌های تولید ثروت مستلزم ایجاد فضای کسب‌وکاری مناسب است.
*رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی