سالمندی؛ نقطه کمال یا ورطه نومیدی
شیما رئیسی سالمندی یا لفظ عامیانه‌تر آن پیری، مرحله‌ای از مراحل رشدی است با اقتضائات و شرایط مخصوص به خود. اگر نوجوانی و جوانی سال‌های جوش و خروش، تحرک، پرسشگری و غلیان احساسات و هیجانات است، سالمندی زمان به آرامش رسیدن،پختگی، تامل و تفکر و رسیدن به‌خاطری مطمئن و آرام است. از این رو است که ورود به این دوره و تجربه موفق این دوران، مانند سایر مراحل رشدی نیازمند زمینه‌سازی‌ها و مهیا کردن بسترهای متناسب با نیازها و توانمندی‌های این دوره است. با این نگاه و رویکرد نه تنها سال‌های سالمندی، آن‌گونه که عامه مردم در مورد آن می‌اندیشند، صرفا توام با درد و رنج و بیماری نخواهد بود که می‌تواند دوره‌ای منحصر به فرد، همراه با شکوفایی و تجربه احساسات و هیجانات نابی باشد که تنها در این دوران امکان درک آنها فراهم می‌شود.
شیما رئیسی سالمندی یا لفظ عامیانه‌تر آن پیری، مرحله‌ای از مراحل رشدی است با اقتضائات و شرایط مخصوص به خود. اگر نوجوانی و جوانی سال‌های جوش و خروش، تحرک، پرسشگری و غلیان احساسات و هیجانات است، سالمندی زمان به آرامش رسیدن،پختگی، تامل و تفکر و رسیدن به‌خاطری مطمئن و آرام است. از این رو است که ورود به این دوره و تجربه موفق این دوران، مانند سایر مراحل رشدی نیازمند زمینه‌سازی‌ها و مهیا کردن بسترهای متناسب با نیازها و توانمندی‌های این دوره است. با این نگاه و رویکرد نه تنها سال‌های سالمندی، آن‌گونه که عامه مردم در مورد آن می‌اندیشند، صرفا توام با درد و رنج و بیماری نخواهد بود که می‌تواند دوره‌ای منحصر به فرد، همراه با شکوفایی و تجربه احساسات و هیجانات نابی باشد که تنها در این دوران امکان درک آنها فراهم می‌شود.
«اریک اریکسون»، روانشناسی که به‌خاطر ارائه نظریه شخصیتی خود در تبیین مراحل رشدی، نامش برای همیشه در کتاب‌های روانشناسی باقی ماند، سالمندی را مرحله کمال در برابر نومیدی می‌نامد و معتقد است که فرد در این سن با مرور گذشته و خاطرات خود به‌دنبال برآورد نتایج و دستاوردهای عمر خویش است و اگر حاصل این جست‌وجو و تجسس و مرور گذشته، احساس رضایت و خشنودی باشد فرد احساس پختگی، رشد‌یافتگی و کمال خواهد کرد. به عبارتی دیگر، داشتن این احساس در گرو پذیرش واقع‌بینانه و با حداقل احساس حسرت نسبت به گذشته است. در مقابل احساس نومیدی است که به‌دلیل کنار نیامدن و نارضایتی و نپذیرفتن گذشته است؛ بنابراین می‌توان گفت که کیفیت زندگی سالمندی، به شدت متاثر از زندگی فرد در دوران‌های دیگر رشدی پیش از سالمندی است که هراندازه با موفقیت بیشتر و سطح بالاتری از سلامت جسم و روان همراه بوده باشد، به همان نسبت تضمین‌کننده یک سالمندی موفق و پربار خواهد بود.
در سال‌های اخیر، با افزایش کیفیت و استانداردهای زندگی و پیشرفت علوم مختلف به‌ویژه علم پزشکی، میانگین سنی افزایش یافته و تعداد افرادی که وارد دوره سالمندی می‌شوند و این دوران را تجربه می‌کنند بیشتر شده است. به همین خاطر سازمان ملل روز یکم اکتبر (نهم مهرماه) را به نام روز جهانی سالمند نام‌گذاری کرده تا توجه جهانیان و خصوصا دولت‌ها را متوجه این تغییر جمعیتی کرده تا در سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های خود به این موضوع بیش از پیش توجه کنند.
پیر شدن جمعیت جهان قاعده‌ای است که ایران نیز از آن مستثنا نخواهد بود و از این رو چندسالی است که با طرح تشکیل شورای ملی سالمندان، موضوع توجه به سالمندان و برنامه‌ریزی جهت مهیا ساختن شرایط جامعه در استقبال از جمعیت رو به رشد سالمندان مورد توجه قرار گرفته است.
همچنین موضوع تهیه سند جامع سالمندی با تاکید بر تغییرات جمعیتی کشور و اثراتی که این تغییر بر ساختارهای اقتصادی و اجتماعی کشور خواهد گذاشت، به‌دنبال اندازه‌گیری این تحولات و همچنین مشخص کردن وظایف و تکالیف سازمان‌ها و نهادهای دولتی، تا دو ماه آینده، به‌صورت کامل تدوین و در تهیه برنامه ششم توسعه لحاظ خواهد شد. بدیهی است که با سیاستگذاری‌های صحیح جهت استقبال از جمعیت رو به رشد سالمندان در کشور، نه تنها اقتصاد کشور متحمل هزینه نخواهد شد که می‌شود با برخورداری از تجربه و خرد سالخوردگان در یک جامعه، فرصتی بی‌نظیر برای توسعه ایجاد کرد.
«اریک اریکسون»، روانشناسی که به‌خاطر ارائه نظریه شخصیتی خود در تبیین مراحل رشدی، نامش برای همیشه در کتاب‌های روانشناسی باقی ماند، سالمندی را مرحله کمال در برابر نومیدی می‌نامد و معتقد است که فرد در این سن با مرور گذشته و خاطرات خود به‌دنبال برآورد نتایج و دستاوردهای عمر خویش است و اگر حاصل این جست‌وجو و تجسس و مرور گذشته، احساس رضایت و خشنودی باشد فرد احساس پختگی، رشد‌یافتگی و کمال خواهد کرد. به عبارتی دیگر، داشتن این احساس در گرو پذیرش واقع‌بینانه و با حداقل احساس حسرت نسبت به گذشته است. در مقابل احساس نومیدی است که به‌دلیل کنار نیامدن و نارضایتی و نپذیرفتن گذشته است؛ بنابراین می‌توان گفت که کیفیت زندگی سالمندی، به شدت متاثر از زندگی فرد در دوران‌های دیگر رشدی پیش از سالمندی است که هراندازه با موفقیت بیشتر و سطح بالاتری از سلامت جسم و روان همراه بوده باشد، به همان نسبت تضمین‌کننده یک سالمندی موفق و پربار خواهد بود.
در سال‌های اخیر، با افزایش کیفیت و استانداردهای زندگی و پیشرفت علوم مختلف به‌ویژه علم پزشکی، میانگین سنی افزایش یافته و تعداد افرادی که وارد دوره سالمندی می‌شوند و این دوران را تجربه می‌کنند بیشتر شده است. به همین خاطر سازمان ملل روز یکم اکتبر (نهم مهرماه) را به نام روز جهانی سالمند نام‌گذاری کرده تا توجه جهانیان و خصوصا دولت‌ها را متوجه این تغییر جمعیتی کرده تا در سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های خود به این موضوع بیش از پیش توجه کنند.
پیر شدن جمعیت جهان قاعده‌ای است که ایران نیز از آن مستثنا نخواهد بود و از این رو چندسالی است که با طرح تشکیل شورای ملی سالمندان، موضوع توجه به سالمندان و برنامه‌ریزی جهت مهیا ساختن شرایط جامعه در استقبال از جمعیت رو به رشد سالمندان مورد توجه قرار گرفته است.
همچنین موضوع تهیه سند جامع سالمندی با تاکید بر تغییرات جمعیتی کشور و اثراتی که این تغییر بر ساختارهای اقتصادی و اجتماعی کشور خواهد گذاشت، به‌دنبال اندازه‌گیری این تحولات و همچنین مشخص کردن وظایف و تکالیف سازمان‌ها و نهادهای دولتی، تا دو ماه آینده، به‌صورت کامل تدوین و در تهیه برنامه ششم توسعه لحاظ خواهد شد. بدیهی است که با سیاستگذاری‌های صحیح جهت استقبال از جمعیت رو به رشد سالمندان در کشور، نه تنها اقتصاد کشور متحمل هزینه نخواهد شد که می‌شود با برخورداری از تجربه و خرد سالخوردگان در یک جامعه، فرصتی بی‌نظیر برای توسعه ایجاد کرد.
ارسال نظر