دغدغه مشترک خودروسازان ایرانی و آمریکایی

هرچند به اعتقاد برخی از کارشناسان سیاسی قضاوت در مورد شعارهای تبلیغاتی رئیس‌جمهور آینده آمریکا و اینکه این شعارها تا چه حد جامه عمل می‌پوشند، کمی زود به‌نظر می‌رسد اما این شعارها تاثیر خود را داشته و نگرانی هم اینک بر فعالیت بسیاری از خودروسازان داخلی و خارجی سایه افکنده است.بدین ترتیب خودروسازان خارجی بخصوص تولیدکنندگان آمریکایی زمانی از انتخاب دونالدترامپ به وحشت افتادند که وی صراحتا اعلام کرد که توافق تجارت آزاد آمریکای شمالی و همچنین توافق هسته‌ای ایران را لغو خواهد کرد؛ چراکه این دو توافق از بدترین توافق‌هایی هستند که تاکنون انجام گرفته است.

اما چرا ترامپ با توافق تجارت آزاد آمریکای شمالی مخالف است ؟ به اعتقاد وی این توافق تهدیدکننده مشاغل آمریکایی است؛ بنابراین باید برای خودروهایی که از مکزیک وارد آمریکا می‌شود تعرفه‌ای در نظر گرفته شود.هرچند این پیام رئیس‌جمهور آینده آمریکا مورد اقبال بسیاری از ایالت‌ها قرار گرفت، اما وحشت را به جان بسیاری از خودروسازان این کشور از جمله فورد انداخت چراکه این خودروسازان زمان معینی را برای انتقال تولید خودروهای کوچک به مکزیک اعلام کرده بود، هرچند که ترامپ وعده داد این خودروساز را برای تغییر تصمیمش تحت‌فشار قرار خواهد داد. اما این تنها خودروسازان این کشور نبودند که از شعارهای ترامپ ابراز نارضایتی کردند؛ بلکه خودروسازان اروپایی نیز به نوعی تحت فشار بودند به‌عنوان مثال خودروسازان آلمانی هم از هر گونه محدودیتهای تجاری جدید آمریکا با مکزیک آسیب خواهند دید. بر این اساس غولهای خودروسازی آلمان نسبت به پیامدهای پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بر فعالیت تجاری و کسب‌و‌کار آنها ابراز نگرانی کرده‌اند. انجمن VDA که نماینده فولکس واگن، دایملر و سایر خودروسازان است، در بیانیه‌ای اعلام کرد این واهمه وجود دارد که آمریکا با رئیس‌جمهور جدیدش تنها بر اقتصاد داخلی متمرکز شود که به جریان تجارت بین‌المللی آسیب خواهد زد.همچنین پیروزی ترامپ بر گروه‌های خودروسازی مانند ب ام و که سرمایه‌گذاری سنگینی در تولید مکزیک برای صادرات به بازار آمریکا داشته‌اند، لطمه خواهد زد و همچنین تهدیدی برای سرمایه‌گذاری رنو و پژو سیتروئن در ایران خواهد بود.

هرچند بسیاری از کارشناسان سیاسی کشور اعتقادی به نقض برجام توسط ترامپ ندارند اما آنها نمی‌توانند نگرانی خود را از این بابت پنهان کنند. نقض برجام اگر چه سرمایه‌گذاری خارجی در بسیاری از حوزه‌های تجاری و مالی را تهدید می‌کند، اما به‌نظر می‌رسد که بیش از همه صنعت خودروی کشور را با آسیب‌های جدی همراه کند. بعد از توافق هسته‌ای و به‌دنبال آن لغو تحریم‌ها، خودروسازان فرانسوی بار دیگر به بازار خودروی کشور ورود کردند و با امضای قراردادهایی تمایل خود را برای فعالیت دوباره در بازار ایران ابراز کردند. اگرچه تنها فرانسوی‌ها پاپیش گذاشتند، اما برخی دیگر از خودروسازان مطرح دنیا در انتظار اعلام نتایج ریاست‌جمهوری آمریکا بودند تا ریسک حضور در ایران را به حداقل برسانند. در هر صورت آنچه پیداست رنو و پژوسیتروئن که خودروهای برند پژو، سیتروئن و دی اس را تولید می‌کند، سرمایه‌گذاری و تولید در ایران را که زمانی بازار آن را در اختیار داشتند، در قراردادی جدید افزایش داده‌اند. پژوسیتروئن که دو سرمایه‌گذاری مشترک با شرکای ایرانی را اعلام کرده، برای ۱۵ درصد از فروش جهانی خود به ایران متکی است؛ درحالی‌که رنو نیز برنامه‌های بلندپروازانه‌ای در مورد بازار ایران برای خود ترسیم کرده است.

در هر صورت انتخاب ترامپ در شرایطی نگرانی‌هایی را برای خودروسازان آمریکایی، اروپایی و حتی ایرانی ایجاد کرده که به‌نظر می‌رسد جایگزینی یک تاجر و سرمایه‌گذار به جای یک حقوقدان تا اندازه‌ای در این زمینه رفع نگرانی کند. در هر صورت اما ترس خودروسازان از برنامه‌ها و شعارهای تبلیغاتی ترامپ همچنان پابرجاست، این در شرایطی است که طی هفته جاری خزانه دارایی آمریکا بنابر نگرانی سرمایه‌گذاران برای حضور در ایران شیوه‌نامه‌ای را برای رفع این نگرانی‌ها تدوین کرد. این شیوه‌نامه که به نوعی منجر به رفع دغدغه سرمایه‌گذاران خارجی در ایران می‌شود تکلیفی را برای آنها در صورت نقض برجام و همچنین بازگشت تحریم‌ها می‌گذارد. یکی از بندهای این شیوه‌نامه به بازگشت تحریم‌ها و چگونگی ادامه فعالیت شرکت‌های خارجی در ایران می‌پردازد؛ به‌طوری‌که در این بند اشاره شده که در صورت بازگشت تحریم‌ها، تجارت‌هایی که پیش از بازگشت تحریم‌ها انجام شده‌اند و مطالق با برجام بوده‌اند مشمول مجازات قرار نخواهد گرفت، اما فرصتی شش ماهه برای خروج آنها از بازار ایران در نظر گرفته شده است.

شیوه‌نامه یاد شده اگر چه به نوعی تعیین تکلیفی است برای خودروسازان حاضر در ایران اما به تعبیری دیگر تولیدکنندگانی که در انتظار سیاست‌های ترامپ در مقابل ایران بودند را نیز بیش از گذشته برای حضور در بازار ایران مردد می‌کند. پیش از این مدیرعامل شرکت پژو سیتروئن عنوان کرده بود که برای حضور مستمر در ایران توافقات زیادی صورت گرفته حال آنکه به‌نظر می‌رسد این شیوه‌نامه در صورت نقض برجام مانعی بزرگ بر سر راه فعالیت شرکت‌های خودروساز فرانسوی در ایران ایجاد کند. در هر صورت اگر چه تولیدکنندگان فرانسوی با امضای قراردادهای جوینت‌ونچر عملا حضور خود را برای تولید خودرو در ایران اعلام کرده‌اند اما به گفته یک کارشناس صنعت خودرو، این تولیدکنندگان با توجه به بلاتکلیفی برجام و همچنین شیوه‌نامه خزانه‌داری آمریکا باید هرچه زودتر فعالیت خود در ایران را آغاز کنند.