مصائب قضاوت!

گروه ورزش: عادل فردوسی‌پور در ادامه نظرسنجی‌هایش برای تعیین ترکیب بهترین تیم تاریخ فوتبال ملی ایران در ۳۰ سال گذشته، این هفته انتخاب بهترین مدافع چپ را به همه‌پرسی گذاشت. کارشناسان نود برای این بخش، ۵ گزینه را انتخاب کرده بودند. اصغر حاجیلو، رضا شاهرودی، مجتبی محرمی، مهرداد میناوند و صادق ورمزیار، پنج نفری بودند که در این نظرسنجی شرکت داده شدند. در نهایت هم بعد از ۳ ساعت، حدود یک میلیون و ۳۰۰هزار نفر در این رقابت شرکت کردند و مجتبی محرمی را با بیش از ۴۲ درصد آرا به‌عنوان فرد منتخب به ترکیب اصلی رساندند. مهرداد میناوند و رضا شاهرودی با ۱۸ و ۱۷ درصد آرا دوم و سوم شدند و دو گزینه دیگر یعنی حاجیلو و ورمزیار با کسب ۱۱ و ۹ درصد آرا رتبه‌های چهارم و پنجم را به خودشان اختصاص دادند. در باب آنچه در مهم‌ترین برنامه فوتبالی رسانه ملی در حال رخ دادن است و به میانه‌های راه رسیده، نکات و ملاحظات مهمی وجود دارد.

داوری با چشمان بسته

راه افتادن نظرسنجی سریالی برای انتخاب بهترین ترکیب تیم ملی ایران، بار دیگر باعث اوج گرفتن بحث در مورد یک نقطه ضعف قدیمی برنامه نود شده است. خیلی‌ها می‌گویند آنچه عادل فردوسی‌پور هنگام طرح چنین نظرسنجی‌هایی از یاد می‌برد، میانگین سنی بخش بزرگی از مخاطبان است. به روایت روشن‌تر، بسیاری از بیننده‌های نود در حال حاضر بین ۱۵ تا ۲۵ سال دارند. بنابراین چنین جمعیتی هرگز نمی‌تواند هنرنمایی بازیکنان در دهه‌های ۵۰، ۶۰ یا حتی ۷۰ را دیده باشد. عادل اما بی‌اعتنا به این موضوع اساسی، کیفیت بازیکنان قدیمی را در معرض قضاوت قاضیانی قرار می‌دهد که هیچ شناختی نسبت به آنها ندارند. فردوسی‌پور برای پرکردن این حفره، بارها از مخاطبان مسن‌تر خواسته در مورد بازیکنان قدیمی اطلاعاتی را در اختیار نسل فعلی قرار بدهند. با این حال خود او خوب می‌داند که چنین اتفاقی شدنی نیست و تازه هیچکس نمی‌تواند صرفا بر اساس شنیده‌ها، داوری صحیح انجام بدهد. کافی است به نظرسنجی همین هفته نگاه کنیم و به یاد بیاوریم جوان‌ترین گزینه عادل یعنی مهرداد میناوند، دقیقا یک دهه پیش کفش‌هایش را آویخته است. در این شرایط شاید حکم دادن حتی در مورد توانایی‌های او هم سخت باشد، چه برسد به اصغر حاجیلو!

چاله 7 درصدی

این هم یک مشکل قدیمی دیگر است؛ اینکه قضاوت بسیاری از مخاطبان برنامه نود در نظرسنجی‌های کیفی، به سمت اکثریت میل می‌کند. به عبارت دیگر، خیلی از بیننده‌های این برنامه برای رای دادن منتظر آگاهی از نظرات سایرین می‌مانند و بعد به جبهه اکثریت می‌پیوندند؛ یک آفت جدی که صحت خیلی از نظرسنجی‌ها را مخدوش می‌کند. در سال‌های ابتدایی برگزاری نظرسنجی، وضع از این نظر بسیار بدتر بود و خیلی از مواقع اعلام زودهنگام نتایج باعث می‌شد کلیه معادلات به هم بخورد. فردوسی‌پور برای حل این مشکل تصمیم گرفت اولین نتایج نظرسنجی را ساعت ۱۲ شب اعلام کند. این ترفند اگرچه باعث کمرنگ‌تر شدن مشکلات شده، اما مساله را از ریشه حل نکرده است. به‌عنوان مثال در مسابقه همین هفته، وقتی نتایج ابتدایی اعلام شد محرمی تنها ۳۵ درصد رای‌ها را در اختیار داشت، اما دو ساعت بعد که نتیجه نهایی روی آنتن رفت، سهم آقا مجتبی به ۴۲ درصد رسیده بود! این چاله ۷ درصدی با هیچ منطقی در حوزه پژوهش‌های اجتماعی جور درنمی‌آید، اما به بخشی ثابت از برنامه نود تبدیل شده است.

یک مشکل تاکتیکی

اساسا انتخاب بهترین تیم تاریخ همیشه و در همه جای جهان یک امر به شدت سلیقه‌ای است که معمولا به وسیله رسانه‌های محدودتر مثل مطبوعات انجام می‌شود. در حقیقت انتخاب چنین ترکیبی توسط یک رسانه به بزرگی تلویزیون رسمی ایران، امری کم‌سابقه محسوب می‌شود. اگر بخواهیم چنین رقابتی را ترتیب بدهیم، ناچاریم دست به یک قضاوت ابتدایی بین خیلی از بازیکنان بزنیم و بعد در حالی که بسیاری از آنها در طول دوران فوتبال‌شان در چند پست بازی کرده‌اند، به میل و سلیقه خودمان آنها را فقط در یک پست محصور کنیم. مثلا مهدی مهدوی‌کیا در حالی در این نظرسنجی به پست هافبک راست منتقل شد که خیلی‌ها او را یک دفاع راست کلاسیک با پیستون سنتی می‌دانند که هر دو تای اینها با هم فرق دارد. مشکل دیگر به انتخاب سیستم پایه چنین تیمی مربوط می‌شود. مثلا کارشناسان برنامه نود برای این تیم منتخب، سیستم ۲-۴-۴ را انتخاب کرده‌اند، در حالی که تیم ملی کشورمان در بسیاری از سال‌های اخیر با ترکیب‌های چهار محوری مثل ۱-۳-۲-۴ بازی کرده است. این تفاوت مثلا در ادامه راه باعث خواهد شد از بین کریم باقری، جواد نکونام و آندرانیک تیموریان فقط یک نفر در ترکیب اصلی جا بگیرند، در حالی که می‌شد با سیستمی دیگر، دو نفر از این ستاره‌ها را در ارنج گنجاند. به هر حال چنان که در ابتدای این بند گفتیم، موضوع انتخاب تیم منتخب به شدت سلیقه‌ای است و جای بحث فراوان دارد.

پنج نفر مشخص شدند

در حال حاضر پنج بازیکن عقب زمین ترکیب تیم منتخب مشخص شده‌اند. بر اساس نظر مردم، احمدرضا عابدزاده گلر این تیم است، زرینچه و محرمی در دو سمت راست و چپ خط دفاعی قرار گرفته‌اند و دو مدافع میانی هم محمد پنجعلی و سید جلال حسینی هستند. نظرسنجی برای انتخاب نفرات میانی و هجومی در هفته‌های آتی ادامه خواهد داشت.

استقلالی‌ها تحریم کرده‌اند؟

یک نکته جالب در مورد نظرسنجی اخیر، مربوط به حضور کمرنگ استقلالی‌ها می‌شود. معمولا در نظرسنجی‌های برنامه نود بین سرخابی‌ها رقابت وجود دارد و آنها فارغ از جنبه‌های کیفی سوال، سعی می‌کنند گزینه منتسب به خودشان را بالا بکشند. با این وجود در جریان انتخاب بهترین مدافع چپ بعد از انقلاب، استقلالی‌ها حضور کمرنگی داشتند؛ طوری که تنها ۲۱ درصد آرا به سبد بازیکنان سابق آنها واریز شد و ۷۹ درصد بقیه را سه‌پیشکسوت پرسپولیس به دست آوردند. این موضوع به ویژه از آن جهت حائز اهمیت است که بدانیم دو هفته پیش صفحه اینستاگرام منتسب به باشگاه استقلال در پستی خواهان تحریم تماشای نود و شرکت در نظرسنجی این برنامه به وسیله هواداران شده بود!