دنیای اقتصاد- رسول بهروش: استفاده از مربیان و بازیکنان خارجی در همه جای دنیا یک اتفاق رایج و متداول است. حتی انگلیسی‌ها که خودشان را مخترع فوتبال می‌دانند هم طی این سال‌ها ابایی از به کارگیری مربیان خارجی مثلا روی نیمکت تیم ملی کشورشان نداشته‌اند. در فوتبال جزیره، حتی بارها پیش آمده تیم‌هایی مثل چلسی و آرسنال در حالی راهی زمین مسابقه شده‌اند که هر 11 نفر ترکیب اصلی‌شان را بازیکنان خارجی تشکیل می‌داده‌اند. باید پذیرفت فوتبال هم مثل هر صنعت دیگری آمیزه‌ای از علم و مهارت است و بنابراین هیچ چیز عجیبی نیست اینکه تیم‌های مختلف نقاط ضعف‌شان را با استفاده از نیروهای وارداتی پوشش بدهند. در همین راستا فصل جدید فوتبال باشگاهی در ایران هم در حالی شروع شده که شاهد حضور پررنگ خارجی‌ها در لیگ برتر هستیم. بازیکن خارجی نگیرید
در ایران و با آغاز عصر حرفه‌ای شدن فوتبال، گرایش باشگاه‌ها هم به استفاده از مربیان و بازیکنان خارجی افزایش پیدا کرد. به‌ویژه از آنجا که در این دوره پول خوبی هم از سوی منابع عمدتا دولتی به فوتبال تزریق شده بود، خیلی از باشگاه‌ها رفتند دنبال اینکه از نیروهای خارجی استفاده کنند و به وضعیت خودشان سروسامان بدهند. این علاقه‌مندی در برهه‌ای چنان تشدید شد که فدراسیون فوتبال به صرافت وضع مقررات محدودکننده افتاد؛ موانعی که بعضا مثل ممنوعیت استفاده از دروازه‌بان خارجی در لیگ برتر از بین رفتند، اما در برخی موارد همچنان به قوت خودشان باقی ماندند؛ مثل منع جذب بازیکنان خارجی توسط باشگاه‌های لیگ یکی که کماکان ادامه دارد.


خوشبختی به زور قانون؟
طی این سال‌ها تلاش‌های زیادی برای محدود کردن بازار مربیان و بازیکنان خارجی در فوتبال باشگاهی ایران صورت گرفته، اما ظاهرا آنچه متولیان این حوزه متوجهش نبوده‌اند، این بوده که مشکلات فنی را نمی‌توان با شیوه‌های دستوری رفع کرد. اینکه فرمان بدهیم هیچ‌کس از دروازه‌بان خارجی استفاده نکند،‌ راه خوبی نیست برای آنکه گلر ایرانی تربیت کنیم. اگر ضعفی وجود دارد، ریشه آن را باید در حوزه «تولید» جست‌وجو کنیم، نه اینکه با مسدود کردن فضای رقابت و مبارزه، موجبات رونق بازار جنس ایرانی را فراهم بیاوریم. به هر تقدیر با به بن‌بست خوردن خیلی از تلاش‌های محدودکننده، حالا در لیگ برتر شاهد وفور استفاده از بازیکنان و مربیان خارجی توسط باشگاه‌ها هستیم؛ کسانی که برخی از آنها مثل نیلسون و ساموئل یا کرانچار و اسکوچیچ به خاطر توانایی و اثرگذاری‌شان بین ایرانی‌ها به شهرت و محبوبیت هم دست یافته‌اند.


ساق‌های 19 میلیاردی
درحال حاضر در لیگ چهاردهم حرفه‌ای، بازیکنان خارجی زیادی حضور دارند که برای تیم‌های مختلف به میدان می‌روند. در حقیقت غیر از سه باشگاه سایپا، ملوان و نفت مسجدسلیمان که بازیکن خارجی ندارند، بقیه تیم‌ها از حضور یک تا سه بازیکن غیرایرانی در ترکیب خودشان سود می‌برند. جمع رقم قراردادهای تمام بازیکنان خارجی شاغل در لیگ چهاردهم، عدد پنج میلیون و ۸۶۲ هزار دلار را نشان می‌دهد و این یعنی آنکه تیم‌های ما امسال حدود ۱۸ میلیارد و ۷۵۸ میلیون تومان پول خرج استخدام ساق‌های بین‌المللی کرده‌اند. جالب اینکه همچنان تلاش باشگاه‌ها برای جذب این قبیل بازیکنان ادامه دارد؛ به‌طوری که مثلا علی دایی بعد از ناکامی پرسپولیس در هفته‌های آغازین فصل مدعی شده بود تیمش به زودی با جذب یکی، دو بازیکن خارجی نقاط ضعف موجود را ترمیم خواهد کرد.


تفکرات سه میلیاردی
طی یکی، دو سال اخیر اگرچه خیلی از باشگاه‌ها به خاطر محدود شدن سقف بودجه‌شان سعی کرده‌اند از کادر فنی داخلی استفاده کنند، اما کماکان می‌شود روی نیمکت برخی تیم‌های لیگ برتری رد مربیان خارجی را پیدا کرد. در حال حاضر دو سرمربی و دو دستیار خارجی روی نیمکت سه باشگاه حضور دارند که در مجموع حدود ۸۹۲ هزار دلار دستمزد می‌گیرند. این یعنی نزدیک به سه میلیارد تومان خرج استفاده از تفکرات فنی خارجی برای بهبود شرایط کیفی فوتبال ایران می‌شود. نکته جالب اینکه مثلا در تیم پدیده، اگرچه سرمربی ایرانی است، اما دستیار آلمانی و سرشناس او ظاهرا دستمزد بیشتری می‌گیرد.


همه خارجی‌های ایران، ارزان‌تر از اشکان!
مجموع هزینه‌های انجام شده برای بازیکنان خارجی حاضر در ایران در حالی حدود 6 میلیون دلار می‌شود که گویا تنها اشکان دژاگه برای پیوستن به العربی قطر قراردادی پنج میلیون پوندی به امضا رسانده است! به این ترتیب روشن می‌شود تمام خارجی‌های لیگ ایران روی هم رفته، به اندازه اشکان دژاگه هم پول نمی‌گیرند.
با این وصف مقایسه فوتبال ایران با فوتبال لجام‌گسیخته اعراب کار چندان صحیحی به نظر نمی‌رسد. کشورهای حاشیه خلیج‌فارس هرگز نگران بازگشت هزینه‌ها نیستند و با اتکا به دلارهای نفتی، «جذابیت» را به هر قیمتی به استخدام درمی‌آورند، اما در جایی مثل اروپا که حساب و کتاب‌ها روشن است، سخت بتوان چنین خاصه‌خرجی‌هایی را پیدا کرد. همین حالا کریم انصاری‌فر در حالی به اوساسونا پیوسته که دستمزد او سالانه ۲۰۰ هزار یورو خواهد بود.این در حالی است که خیلی از بازیکنان داخلی در ایران به مراتب بیشتر از او پول می‌گیرند.


اتوبان یکطرفه ارز!
فوتبال کشورمان در حال حاضر لژیونرهای زیادی در اروپا و کشورهای عربی دارد، اما از رهگذر انتقال آنها غالبا هیچ پولی به باشگاه‌های ایرانی نرسیده است. اگر در دهه هفتاد پیوستن ستاره‌هایی مثل دایی، مهدوی‌کیا، خداداد عزیزی، کریم باقری و مهرداد میناوند به تیم‌های اروپایی سود سرشاری نصیب ایرانیان می‌کرد، حالا متداول شدن عقد قراردادهای یکساله به کلی معادلات را تغییر داده است. به این ترتیب بازیکنان ایرانی فقط حاضر به عقد قراردادهای کوتاه‌مدت داخلی می‌شوند تا در صورت کسب پیشنهاد خارجی، بدون پرداخت حتی یک ریال برای دریافت رضایت‌نامه راهی باشگاه جدید شوند. جالب اینکه خیلی از آنها حتی در همین قراردادهای یکساله هم بندی می‌گنجانند که بر اساس آن اگر درمیانه‌های فصل پیشنهادی از آن سوی آب رسید، به‌عنوان بازیکن آزاد حق انتقال داشته باشند! به این ترتیب حالا فوتبال ایران وارد اتوبان یکطرفه ارز شده است؛ جایی که دیگر خبری از وارد شدن پول‌های خارجی به کشور نیست و این فقط ریال است که به دلار تبدیل می‌شود و در جیب بازیکنان و مربیان غیرایرانی جا می‌گیرد!


لیست دستمزد بازیکنان و مربیان خارجی لیگ چهاردهم
لیست زیر، اسامی بازیکنان و مربیان خارجی را در کنار رقم قرارداد آنها نشان می‌دهد. اغلب ارقام از جدول‌های منتشر شده از سوی باشگاه‌ها یا سایت سازمان لیگ استخراج شده، اما در برخی موارد با توجه به عدم اعلام شفاف اعداد، به اخبار انتشار یافته در رسانه‌ها استناد شده است. ناگفته پیدا است که واقعی بودن این ارقام، بستگی به صداقت مسوولان باشگاه‌ها داشته است!
لیست بازیکنان خارجی لیگ چهاردهم
پرسپولیس
نیلسون:..................................... 205 هزار دلار
اومانیا: ........................................ ۳۹۰ هزار دلار
استقلال
کرار جاسم: .............................. ۳۱۲ هزار دلار
هرائر مگویان: ........................... 203 هزار دلار
رافائل داسیلوا: ......................... ۲۲۵ هزار دلار
استقلال صنعتی
موسی کولیبالی: ......................... ۵۰ هزار دلار
سومایلا دیاکیته: ......................... 50 هزار دلار
لامین دیاوارا: ............................... ۵۰ هزار دلار
پدیده خراسان
ایگور پراهیچ: ............................ ۱۹۲ هزار دلار
میلان یوانوویچ: ........................ 180 هزار دلار
زوران کنژوویچ: ........................ ۱۸۰ هزار دلار
پیکان
جی‌لوید ساموئل: ..................... ۴۰۰ هزار دلار
میت اتروویچ: ............................ 162 هزار دلار
راه‌آهن
ایگور ننزیچ: .............................. 120 هزار دلار
تراکتورسازی
لوسیانو ادینهو: ......................... 375 هزار دلار
دیتمار بیکای: ........................... ۲۵۰ هزار دلار
علا عبدالزهرا: ........................... 300 هزار دلار
صبای قم
مارکو آوریلو آیوبل: .................. 137 هزار دلار
آمبرنو آنگونو آشیل: ................... ۳۱ هزار دلار
ذوب‌آهن
کارلوس سانتوس: .................... ۲۲۶ هزار دلار
علی حمام: ................................ 118 هزار دلار
سپاهان
لوسیانو پریرا: ............................ 312 هزار دلار
جواهیرسوکای: ........................ ۲۸۱ هزار دلار
فولاد
ماتیاس چاگودنگو: .................. ۲۵۳ هزار دلار
بکلیس برایان: .......................... 312 هزار دلار
لئوناردو مساریچ: ...................... ۲۵۸ هزار دلار
نفت تهران
دیوید ویکروم: .......................... ۱۱۹ هزار دلار
لئوناردو پادوانی: ......................... 78 هزار دلار
گسترش فولاد
مگنو باتیستا: .............................. 93 هزار دلار
جمع: ..................... ۵ میلیون و ۸۶۲ هزار دلار
جمع ریالی: 18 میلیارد و 758 میلیون و 400 هزار تومان


لیست مربیان خارجی لیگ چهاردهم
زلاتکو کرانچار: ........................ 352 هزار دلار
تونچی مردولیاس: ..................... ۷۸ هزار دلار
دراگان اسکوچیچ:.....................312 هزار دلار
توماس هسلر: ........................... ۱۵۰ هزار دلار
جمع: ......................................... 892 هزار دلار
جمع ریالی: ۲ میلیارد و ۸۵۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان
جمع دستمزد مربیان و بازیکنان خارجی لیگ چهاردهم: 6 ................. میلیون و 754 هزار دلار
جمع ریالی دستمزد مربیان و بازیکنان خارجی لیگ چهاردهم: ۲۱ میلیارد و ۶۱۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان