نفس کشیدن سخت بود

کنفدراسیون فوتبال آسیا به مناسبت در پیش بودن روز مربیان سال آسیا هر روز اقدام به گفت‌وگو با یکی از مربیان آسیایی می‌کند و دیروز نوبت به جلال طالبی، سرمربی تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه رسیده تا پاسخگوی سوال سایت فوتبال آسیا باشد. در ابتدای این گفت‌وگوی متفاوت و جذاب آمده است: «آقای رییس لااقل چند دقیقه به من وقت بدهید فکر کنم. من نمی‌توانم پشت گوشی چنین تصمیمی ‌بگیرم». این جملات جلال طالبی در لحظات تعیین کننده‌ای بود که نه تنها گذشته‌اش را بلکه همه آینده او را یک جا زیر سایه برد.

جلال طالبی در توصیف احساسات خود در آن لحظات گفت: «با خودم فکر کردم که بعد از ۴۰ سال زحمتی که در این فوتبال کشیدم، چرا باید به این فرصت پشت کنم. اگر الان نه پس کی؟»

همین هم شد که در تماس بعدی صفایی فراهانی، رییس وقت فدراسیون فوتبال، طالبی گوشی موبایل را برداشت و گفت: «بله هستم، اما شما حمایت می‌کنید؟»

طالبی جواب دلگرم کننده‌ای گرفت و البته بعدها متوجه شد که انتخاب او با نظر مثبت رییس‌جمهور وقت هم همراه بوده است.

طالبی بعد از آن اتفاق و حتی بعد از پیروزی در بازی با آمریکا همیشه با چند سوال کلیشه‌ای روبه‌رو بوده است. حتی اگر چیزی هم نپرسی خودش ناخودآگاه همان موضوعات را مطرح می‌کند و البته همان جواب‌های کلیشه‌ای را می‌دهد.

«کودتا! (با لبخند) بله من کودتاچی بودم، اما چه جوری خودم نمی‌دانم! ... من از ابتدا قرار بود گزارش فنی تیم ملی را برای فدراسیون تهیه کنم. بعد ایویچ که زیر فشار زیادی بود با شکست ۷ بریک رم روبه‌رو شد. چیز عجیبی نبود. بازی دوستانه بود اما فضا به خصوص بعد از وعده‌های ایویچ که تیم در اردوی ایتالیا به آمادگی می‌رسد، فدراسیون را زیر فشار شدیدی قرار داد».

طالبی ادامه داد: «بعد از بازی با رم آقای صفایی به من زنگ زد. گفت که تو انتخاب کنونی هستی. فرصتی برای سراغ گرفتن از دیگران نبود. من چند دقیقه با خودم فکر کردم. به خدا توکل کردم و البته می‌دانستم لیاقت تیم این نیست و در تماس بعدی جواب مثبت دادم».

طالبی هر چه درباره جام جهانی ۱۹۹۸ بگوید تکراری است. او هر چه گفت‌وگو بعد از این تاریخ داشته با چند سوال محدود روبه‌رو بوده است. سوال‌هایی مانند اینکه دوروبر تیم ملی در بازی با آمریکا چه می‌گذشت؟ برخورد شما با آن چند ستاره جنجالی چه بود؟ فضای سیاسی، پیغام سیاستمداران، واکنش رسانه‌ها یا واکنش مردم چه اثری داشته؟ و ...

او همیشه به پیام‌های کلینتون یا آلبرایت اشاره می‌کند. تاکید دارد که کسی از مقامات سیاسی ایران با او تماسی نگرفته یا نمی‌خواسته قبل از بازی ریسک دخالت در این بازی را بر عهده بگیرد، از تبلیغات رسانه‌ها می‌گوید و البته خودش که چاره‌ای نداشته جز آنکه به عنوان مربی به همه بگوید این یک فوتبال معمولی است تا بازیکنان را آرام کند. حرفی که خودش هم اعتراف می‌کند کسی آن را باور نمی‌کرده است!

طالبی با یادآوری آن روزها گفت: «وقتی نام ایران مقابل آمریکا قرار می‌گیرد، چه توقعی باید داشت. من مربی فوتبالم و در حوزه خودم باید کار می‌کردم. سعی می‌کردم بگویم این یک بازی فوتبال است و ما به بقیه مسائل کاری نداریم، اما چه کسی بود که این حرف‌ها را قبول کند؟ به هر حال وظیفه‌ام این بود که تلاش کنم تمرکز بازیکنان روی بازی باشد».

وی از لحظات بین دو نیمه بازی که ایران با یک گل زده جلو افتاده بود، گفت: «فضای رختکن اینقدر متشنج بود که کاری نمی‌شد کرد. بچه‌ها، هم خوشحال بودند و هم نگرانی در چهره‌هایشان موج می‌زد. از داخل همه با خوشان درگیر بودند. درگیر افکار و احتمالاتی که ممکن بود به وجود آید».

سرمربی تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه ادامه داد: «نفس کشیدن سخت شده بود. شش ماه تمام رسانه‌ها روی این موضوع کار کرده بودند. حرف فنی زدن می‌توانست اثر معکوس داشته باشد و من به همه گفتم که خوب بازی کردید و مشکل خاصی نداریم. فقط تمرکز خود را از دست ندهید».

درنهایت هم ایران با دو گل مهدوی‌کیا و استیلی برنده شد و گل دقیقه آخر آمریکا بازی را ۲ بریک به نفع این تیم کرد. ایران با همین سه امتیاز بعد از بازی گروهی با آلمان به ایران برگشت. اما بعدها خیلی‌ها یادشان افتاد که چرا تیم ملی به مرحله بعد صعود نکرده است. مانند بازیکنانی که گفتند بلیت برگشت را از قبل دست‌مان داده بودند.

طالبی در این خصوص گفت: «واقعیت این بود که صعود بعد از ۲۰ سال و تمرکز بیش از حد روی بازی با آمریکا هر چیزی را تحت تاثیر قرار می‌داد. هر چند در همان بازی‌ها یکی از تیم‌ها با همان سه امتیاز گروهی به مرحله بعد رفت. بعد از برد برابر آمریکا غرق دیدن شادی مردم، خبرهایی که از ایران می‌آمد و واکنش رسانه‌های جهان شده بودیم. ما با لحظاتی باور نکردنی روبه‌رو بودیم».

طالبی بعد از آن رقابت‌ها دوباره از مربیگری تیم ملی کنار رفت. تا آستانه بازی‌های جام ملت‌های آسیا ۲۰۰۰ لبنان که منصور پورحیدری مربی وقت این تیم به باشگاه استقلال رفت تا مشاور فنی یکبار دیگر روی نیمکت بنشیند.

جلال طالبی بعد از کسب قهرمانی بازی‌های غرب آسیا با تیم نسبتا جوانی که وحید‌هاشمیان و علی کریمی‌ را داشت، تیم ملی را برای پرواز به بیروت آماده کرد.

سرمربی تیم ملی در جام ملت‌های ۲۰۰۰ لبنان گفت: «داستان لبنان هم پایان زودهنگام و غم‌انگیزی داشت. همان داستان بازی با کره‌جنوبی در مرحله یک چهارم نهایی، گل زیبای کریم باقری، تساوی لحظه آخر و بعد یک لحظه به هم ریختگی دفاع و خوردن گل طلایی».

طالبی بعد از آن به همانجایی رفت که سال‌ها در آنجا کار مربیگری کرده بود، خارج از کشور.

مصدومیت زانو عامل خداحافظی زودهنگام بازیکن جادویی سال‌های دور دارایی و تاج بود که هم آقای گل شد، هم قهرمان فوتبال ایران و هم بازیکن سال کشور تا او روزهای رنگی تیم ملی در اوج را نبیند. بازیکن قد بلند دارایی و تاج که متولد سوم فروردین ۱۳۴۲ در شهر تهران است با مشکل مینیسک زانو در ۲۷ سالگی از فوتبال خداحافظی کرد.

این تغییر مسیر طالبی را به مربیگری کشاند و طالبی به دوره‌های فوتبال در باشگاه‌های انگلستان رفت. هفت ماه حضور در چلسی و سه ماه

کار آموزی در تاتنهام نتوانست به دلیل انگلیسی ضعیف به نتیجه درخشانی برسد، اما او دست‌بردار نبود و در مقطع بعدی به برزیل رفت.

تا اینکه توانست مربیگری تیم جوانان ایران را برای دو سال قبل از انقلاب برعهده بگیرد. او در سال ۱۹۸۰ مربیگری در باشگاه الخلیج را آغاز کرد و حدود ۶ سال ناپیوسته در این باشگاه بود.

او در سال ۱۹۹۶ در اولین فصل لیگ حرفه‌ای فوتبال سنگاپور با داشتن حمید استیلی و محمد خاکپور روی سکوی اول رفت و در همان سال تیم را به قهرمانی جام حذفی سنگاپور هم رساند.

شهرت و موفقیت او در شرق آسیا نام طالبی را به فوتبال اندونزی کشاند تا تیم المپیک این کشور را به دستش بسپارند، اما اتفاقات سیاسی ۱۹۹۷ فضا را تنگ کرد تا خداحافظی زودهنگام دیگری داشته باشد. بدون اینکه حتی یکبار با بازیکنان جوانش مسابقه‌ای دوستانه بدهد.

طالبی بعد از آن به تیم بهمن ایران آمد که بازیکنان سرشناسی گرفته بود و به مدعی جدی تبدیل شده بود، هر چند تیم ملی بعد از شش ماه کار باشگاهی بالاخره نام طالبی را تاریخی کرد.

طالبی بعد از لبنان پایش به سوریه هم کشیده شد. سال ۲۰۰۱ او به باشگاه الجیش رفت و بعد تیم ملی سوریه را به دست گرفت، اما بعد از چند بازی دوستانه دمشق را هم ترک کرد. او در خصوص دلایل خداحافظی از فوتبال سوریه نیز گفت: «فضای معمولی نبود. همه جا امنیتی بود، هر جا که با تیم می‌رفتیم حتی داخل رختکن».

طالبی این روزها در فکر شروع دوباره کار است. مربیگری در تیمی‌تازه یا در داخل یا جایی دیگر در آسیا. او در حال رفت و آمد به ایران و آمریکا است تا نه از خانواده‌اش دور باشد و نه از فوتبال کشورش. مردی که در پایان همه حرف‌ها وقتی می‌خواهد بازی ایران - آمریکا را جمع‌بندی کند، می‌گوید‌: «خب ... نتیجه آن بازی کار خدا بود».