مسعود سلیمانی *

بازاریابی از پیچیده‌ترین و مهم‌ترین وظایف فدراسیون‌های ورزشی است، شرکت‌ها از طریق بازاریابی محصولات خود را توسعه می‌دهند و به فروش می‌رسانند که این موضوع در برخی از رشته‌های ورزشی در داخل کشورمان مثل فوتبال، والیبال، بسکتبال، تکواندو و کشتی جاافتاده است؛ ولی جالب است که بدانید در دیگر رشته‌های ورزشی، این فدراسیون‌ها هستند که باید تلاش کنند تا نظر شرکتی را جلب کنند تا فلان شرکت در رویدادهای فدراسیون سرمایه‌گذاری کند. بازاریابی اغلب به غلط از سوی عموم مورد استفاده قرار می‌گیرد، بازاریابی ورزشی چیزی بیش از فروش کالا است، چیزی بیش از روابط اجتماعی است و چیزی بیش از تهیه آگهی و روابط عمومی است.

بازاریابی ورزشی فرآیند طرح و اجرای فعالیت‌هایی برای تولید، قیمت‌گذاری، توسعه و توزیع محصول ورزشی برای برطرف ساختن نیازها با خواسته‌های مشتریان و دستیابی به اهداف شرکت‌ها است.

چهار عنصر مهم بازاریابی را ترکیب بازاریابی Marketing Mix می‌نامند، ترکیب بازاریابی در بر دارنده محصول (Product)، قیمت (Price)، مکان (Place) و توسعه (Distribution Channels) است.

این چهار عنصر در بازاریابی جای پای محکمی دارند که باید مدنظر قرار گیرد. ارتباطات موثر یک مسوول بازاریابی نقش مهمی در جذب حامیان مالی دارد. باید با مردم ارتباطی روشن و صادقانه داشته باشد، مطمئن شود که پیام‌ها از لحاظ اجتماعی مسوولانه هستند، از روی تعاون با مردم کار کند و به علایق آنها پاسخ دهد، روابط سالم و خوبی با مدیران بازاریابی شرکت‌ها ایجاد کند. محصولات ورزشی جنبه بسیار مهمی در طرح بازاریابی است. یک بازاری ورزشی باید بفهمد تا از منافعی که شرکت‌ها به دنبال آن هستند، آگاه باشد. این اطلاعات کلیدی قبل از اینکه به شرکتی بابت جلب حمایت مالی مراجعه کند، باید کسب کند. باید در حین باید آن‌قدر انعطاف‌پذیر باشد که بتوانید بسته‌بندی را طوری تغییر دهید تا علایق و نیازهای شرکت‌های حمایت‌کننده را برآورده سازید.

برای مثال در مسابقات بین‌المللی جوانان اسکواش مردان و زنان آسیا که شهریورماه سال‌جاری در تهران برگزار شد، بابت حق اسپانسرینگ و تبلیغی در مسابقات با شرکت‌های مختلف مذاکره شد و پس از قطعی شدن یکی از شرکت‌ها اصرار بر تبلیغ در جایی از زمین داشت که براساس قوانین بین‌المللی غیرقانونی بود؛ ولی به دلیل جلب نظر شرکت حامی با مذاکره با نماینده کنفدراسیون آسیا از حق میزبانی استفاده و مقرر شد در دیواره روبه‌روی کورت اسکواش تبلیغ اجرا شود.

با این انعطاف که به نفع شرکت تبلیغ‌کننده بود، سود آن به فدراسیون هم رسید و طرفین رضایت حاصل کردند. البته انعطاف‌پذیری به این معنا نیست که محصول ورزشی به غلط معرفی شود یا ادعای اغراق‌آمیز در مورد فواید آن مطرح شود؛ ولی نیک می‌دانیم در کشورمان حامی مالی مهم است و فدراسیون‌های نوپا و فدراسیون‌هایی که رشته آنها جذابیت و یا پخش تلویزیونی کمتری دارد، دیگر به کیفیت کالای تبلیغی کاری ندارند و فقط در انتظار دریافت مبلغ قرارداد هستند. امروز در کشورمان دلالانی وجود دارند که خورجین فدراسیون و شرکت‌ها را پر می‌کنند و به مثابه یک پل ارتباطی عمل می‌کنند و بعضا سود خوبی نصیب دلال می‌شود تا دو دستگاه صاحب قرارداد فدراسیون‌های ورزشی هم چون که بابت کالای خود که همانا رویدادهای فدراسیون است، مبالغی را دریافت می‌کنند به اینکه به چه میزان در این معاملات به دلال تعلق می‌گیرد کار زیادی ندارند، به تازگی صندوق حمایت از قهرمانان به دو منظور ساماندهی و بریدن دست دلالان و با هدف جذب مشارکت‌ها نقش رابط را بین دو طرف قرارداد ایفا می‌کند و زمانی این عمل بهترین نتیجه را خواهد داد که دریافت پخش مستقیم تلویزیونی هم توسط صندوق حمایت از قهرمانان صورت پذیرد تا هزینه‌های عوامل دست‌اندرکار که مبلغ اندکی هم محسوب نمی‌شود، بر عهده صندوق باشد و فدراسیون‌ها به شدت استقبال خواهند کرد و از این راه نقش دلالان کم رنگ خواهد شد و فدراسیون‌ها هم نیاز به فردی تحت عنوان مسوول بازاریابی نخواهند داشت. روابط رسانه‌ای بسیار بسیار مهم است؛ چون اسپانسرها زمانی به صحنه وارد می‌‌شوند که نامه پخش مستقیم نزد فدراسیون باشد و این ابتدای راه است؛ چون چنانچه عوامل دست‌اندرکار سیما کوچک‌ترین مشکلی با عوامل فدراسیون داشته باشند، کوچک‌ترین عضو گروه می‌تواند در پخش اختلال ایجاد کند و به دلیل نقص فنی رویداد روی آنتن نرود که متاسفانه در کشورمان به شدت مرسوم است.

بنابراین توصیه می‌شود در طول مدت پخش رویداد ورزشی فردی کمر بسته فقط نیازهای عوامل رسانه‌ را برطرف و پاسخگو باشد و این کفایت می‌کند.

بنابراین یک طرح بازاریابی زمانی به موفقیت خواهد انجامید که بازاریابی وسیله ارتباط قلمداد شود، راهکارهای بازاریابی باید تصویری متمایز، مثبت و صادرانه از یک محصول را ارائه دهد و باید محصول را به عنوان الگویی خاص در بازار عرضه کند. فروش محصول نیازمند استفاده از راهکارهای موثر در قیمت‌گذاری، تبلیغات و توزیع است تا محصول به دست جمعیت هدف برسد.

در نهایت یک طرح بازاریابی ورزشی، زمانی به وعده خود جامه عمل خواهد پوشاند که ارتباطات و فروش یک محصول ورزشی به روش‌های صادقانه و از لحاظ اجتماعی مسوولانه، هدایت شده باشد. در عین حال این روش‌ها با رسالت و ارزش‌های اصلی سازمان هماهنگی داشته باشد.

* نایب رییس فدراسیون اسکواش

منبع: جامع‌نیوز