ظلم مضاعف به خصوصی‌ها

دنیای اقتصاد- بهروز رسایلی: مساله اعزام فوتبالیست‌ها به خدمت سربازی یکی از آن دست معماهای پرپیچ‌وخم ورزش ایران است که به‌نظر می‌رسد به این سادگی‌ها هم قابل حل نباشد. این موضوع از چند جهت زیرسوال است که شاید مهم‌ترین آنها مربوط به تضاد قوانین فعلی کشور با اصول فوتبال حرفه‌ای باشد. اگر قرار باشد باشگاهی به‌صورت حرفه‌ای و جدی با سازوکارهای مدرن و بین‌المللی به فعالیت بپردازد، یکی از کلیدی‌ترین گزینه‌های پیش روی آن سرمایه‌گذاری روی فوتبال پایه و استفاده از استعدادهای کودک و نوجوان است.

این مساله باعث می‌شود باشگاه در میان‌مدت صاحب تعدادی زیادی بازیکن خوب، ارزان و آموزش‌دیده شود که علاوه بر استفاده از آنها در سطح مسابقات، تیم مورد نظر با ترانسفر این بازیکنان می‌تواند درآمدزایی هم داشته باشد. با این وجود قانون فعلی خدمت سربازی در ایران باعث می‌شود بازیکنان درست در دوران اوج شکوفایی‌شان ناچار به ترک باشگاه شوند و دو فصل را به‌طور تقریبا رایگان در تیمی بگذرانند که ممکن است قادر به حفظ کیفیت این نفرات نباشد. بنابراین واضح است که مانع به این بزرگی، باشگاه‌های ایرانی را از سرمایه‌گذاری روی فوتبال پایه دلسرد می‌کند و به کلیت منافع فوتبال ایران لطمه وارد می‌آورد. این تازه بخشی از اشکال داستان است و وقتی به‌طور جزئی‌تر وارد این حوزه می‌شویم، به انبوه مصائب دیگر مثل نحوه توزیع بازیکنان سرباز یا زمان اعزام مشمولان بر می‎‌خوریم که کار را بغرنج‌تر هم می‌کند. خب هیچ‌کدام اینها کشف جدیدی نیستند و همه این حرف‌ها قبلا به دفعات گفته شده؛ اما آنچه انگیزه نگارش این گزارش است، به اظهارات اخیر یک مقام نظامی در مورد احتمال تغییر مقررات فعلی مربوط می‌شود.

سرخابی‌ها سرباز می‌گیرند؟

روز دوشنبه اظهاراتی منتسب به سردار موسی کمالی به‌طور گسترده در سطح رسانه‌های رسمی کشور منتشر شد که حاکی از احتمال تغییر قوانین مربوط به خدمت سربازی فوتبالیست‌ها بود. در این بخش از سخنان رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز نیروهای مسلح می‌خوانیم: «طرحی از سوی وزیر محترم ورزش داده شده که در حال بررسی است که اگر بشود ما بتوانیم راه‌حلی پیدا کنیم تا باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس و بقیه باشگاه‌های دولتی بتوانند از خدمت ورزشکاران استفاده کنند. این طرح فعلا درحال بررسی است و به نتیجه قطعی نرسیده.» آن‌طور که سردار می‌گوید از قرار معلوم وزارت ورزش در جست‌وجوی راهی است که فوتبالیست‌های سرباز بتوانند خدمت‌شان را به‌جای باشگاه‌های نظامی، در هر نوع باشگاه دولتی پشت سر بگذارند؛ ایده‌ای که اگر نهایی شود، مثلا لازم نیست پرسپولیس و استقلال یا سپاهان و ذوب‌آهن بازیکنان سربازشان را از دست بدهند، بلکه می‌توانند حین همکاری و با قراردادی جداگانه دو سال آنها را به‌عنوان سرباز در اختیار بگیرند و در ادامه با هماهنگی باشگاه کارت پایان خدمت برای این بازیکنان صادر شود. این طرح -که البته هنوز تصویب نشده- دست‌کم از این جهت که انحصار باشگاه‌های نظامی در جذب بازیکن را از بین می‌برد و توزیع نسبتا عادلانه‌تری را در استفاده باشگاه‌ها از فوتبالیست‌های مشمول حاکم می‌کند، قابل توجه و مفید به نظر می‌رسد، اما همه داستان همین نیست و این قانون هم باعث رقم خوردن تبعیضی دیگر خواهد شد.

تشویق به گریز از خصوصی‌سازی

شاید بزرگ‌ترین غفلتی که در این طرح به وجود آمده، نادیده گرفتن باشگاه‌های کاملا خصوصی باشد. مطابق آنچه وزارت ورزش قصد اجرایش را دارد، از این به بعد به همه باشگاه‌های دولتی اجازه داده خواهد شد که از بازیکنان سرباز استفاده کنند؛ خب سوال این است که تکلیف یک باشگاه خصوصی که هیچ سیم اتصالی به دولت ندارد چه می‌شود؟ آیا این ظلمی مضاعف به باشگاه‌های خصوصی نیست؟ ابتدای همین فصل جاری باشگاه استقلال چیزی بیش از یک‌ونیم میلیارد تومان بابت دریافت رضایتنامه داریوش شجاعیان به گسترش‌فولاد پرداخت کرد. خب اگر مقررات جدید سربازی تدوین شود و به اجرا در آید، بازیکنانی مثل شجاعیان که ساخته و پرداخته باشگاه‌های خصوصی هستند (البته اگر مشمول باشند) باید به‌طور رایگان به پرسپولیس، استقلال، سپاهان یا سایر باشگاه‌های دولتی نقل مکان کنند تا به اصطلاح خدمت سربازی‌شان را پشت سر بگذارند. آیا واقعا این عادلانه است؟ هدف غایی و نهایی فوتبال ایران مثل همه کشورهای مترقی باید این باشد که از یک لیگ فوتبال کاملا خصوصی با باشگاه‌های صددرصد غیردولتی و البته سودآفرین برخوردار شود، اما آیا با این موانعی که برای خصوصی‌ها تراشیده می‌شود، می‌توانیم فوتبال کشور را در چنین مسیری حرکت بدهیم؟ به‌نظر می‌رسد طرح جدید اگرچه بهتر از مقررات قبلی است، اما کماکان کاستی‌های زیادی دارد و در این زمینه به ایده جامع‌تری نیاز است.