چرا نیمار؟

دنیای اقتصاد- نیما ماجدی*: ستاره برزیلی در سال ۲۰۰۰ به‌عنوان بهترین بازیکن جوان فوتبال انتخاب شد، ولی آیا واقعا ارزش امروز او ۲۲۲ میلیون یورو است؟ چهار فصل پیش باشگاه بارسلونا تمامی رقبا را شکست داد و توانست پسر طلایی فوتبال برزیل را که در آن زمان ۲۱ سال داشت به خدمت بگیرد. پس از گذشت اندک زمانی مشخص شد که مبلغ پرداخت شده، آن‌طور که در قرارداد ثبت شده، ۵۷ میلیون یورو نیست؛ بلکه رقم واقعی مبلغی برابر ۸۶میلیون یورو است. در پی این رسوایی مقامات اسپانیایی باشگاه را ۵/ ۵ میلیون یورو جریمه کرده و همچنین رئیس باشگاه ساندرو راسل را به سوءاستفاده از منابع مالی متهم کردند. علاوه بر آن نیمار و والدینش نیز دادگاهی شدند. با وجود تمامی این مشکلات، جذب نیمار به سرعت توجیه‌پذیر شد؛ جدا از اینکه مهارت‌های او تماشاگران را به وجد می‌آورد، او توانست با همکاری مسی و سوارز موفق‌ترین ترکیب هجومی سه‎گانه فوتبال معاصر را به وجود آورد که مجموعا توانستند ۳۶۴ گل را تنها در سه فصل به ثمر برسانند و دو عنوان قهرمانی لالیگا و یک عنوان قهرمانی لیگ قهرمانان را نیز از آن خود کنند.

اما پس از تحمل سختی‌های بسیاری که بارسلونا برا ی جذب نیمار متحمل شد، در سوم آگوست ۲۰۱۷ مسوولان تیم اسپانیایی متوجه شدند که باشگاه دیگری وجود دارد که حاضر است مصائب و هزینه‌های بسیار بیشتری را برای در اختیار گرفتن نیمار تقبل کند: پاری‌سن‌ژرمن! نهایتا وینگر برزیلی قراردادی با تیم پاریسی به امضا رساند که براساس آن دستمزد خالصی برابر با۵۰۰ هزار یورو در هفته دریافت خواهد داشت. همچنین مالکان قطری باشگاه مبلغ هنگفت ۲۲۲ میلیون را نیز به‌عنوان حق انتقال پرداختند که بیشتر از دو برابر رکورد قبلی بود. رفتن نیمار ویران‌کننده‌‎ترین اتفاقی بود که پس از انتقال سال ۲۰۰۰ لوییز فیگو به رئال‌مادرید برای بارسلونا رخ داده است. پی‌اس‌جی برای اقدام به چنین انتقال عجیبی یک فلسفه را دنبال می‌کرد و آن این بود هنگامی که میزان درآمدها در صنعت ورزش سر به فلک کشیده است و آینده بسیار امیدوار‌کننده‌ای برای شکوفایی اقتصادی ورزشی مانند فوتبال وجود دارد، هزینه کردن هر مبلغی برای جذب یک سوپراستار جوان توجیه‌پذیر است.

اما از دیدگاه تجاری این قرارداد فقط در صورتی برای باشگاه پاریسی سودآور خواهد بود که انتقال نیمار منجر به زنجیره‌ای از انتقالات بعدی بازیکنان با کیفیت شود و این انتقال‌ها به نوبه خود باعث تحریک حامیان مالی برای عقد قرارداد با این باشگاه به‌عنوان یک باشگاه منحصربه‌فرد شود. در حقیقت افق دید مالکان قطری پی‌اس‌جی تبدیل کردن این مجموعه به باشگاهی در اندازه‌های رئال‌مادرید و بارسلونا است. دلیل دیگری که برای این انتقال می‌توان در نظر گرفت عدم موفقیت پی‌اس‌جی در فصل گذشته است. سال ۲۰۱۶ نیمار و پدرش مذاکره‌ای با ناصرالخلیفی، رئیس پی‌اس‌جی انجام دادند که شاید علت اصلی این گفت‌وگو تحت فشار قرار دادن بارسا برای افزایش دستمزد بود. اما هنگامی که نیمار در بزرگ‌ترین بازگشت تاریخ فوتبال رهبری بارسلونا را در برد شش گله برابر پی‌اس‌جی بر عهده گرفت و در هفت دقیقه دو گل به ثمر رساند و یک پاس گل داد، موضوع برای مدیران تیم پاریسی تغییر کرد.

جالب است بدانید در حال حاضر براساس پیش‌بینی بازارهای شرط‌بندی احتمال قهرمانی پی‌اس‌جی در لیگ قهرمانان پس از انتقال نیمار از ۶ درصد به ۵/ ۹درصد افزایش یافته، درحالی که این مقدار برای بارسلونا از ۱۸ درصد به ۱۶درصد کاهش پیدا کرده است. موفقیت‌های بزرگ حرفه‌ای علاوه بر اینکه بر شکوه و عظمت باشگاه‌ها می‌افزاید، منافع مالی نیز در بر دارد. پاداش تیم اول لوشامپیونه (لیگ‌فرانسه) ۲ میلیون یورو بیشتر از تیم دوم است و در رابطه با لیگ قهرمانان نیز تفاوت پاداش مالی تیم قهرمان با تیمی که در مرحله یک‌چهارم حضور دارد مبلغی حدود ۲۵ میلیون یورو خواهد بود. به‌علاوه این امیدواری وجود دارد که نیمار تماشاگران بیشتری را به استادیوم‌ها بکشاند.

در فوتبال مدرن، آنچه مدل تجاری باشگاه‌های سودآور را از سایر باشگاه‌ها متمایز می‌کند حق پخش تلویریونی یا درآمدهای روز مسابقه نیست، بلکه این درآمدهای تبلیغاتی ناشی از حمایت مالی شرکت‌های تجاری با شهرت جهانی است که نقش اصلی را به عهده دارد. اوایل قرن جاری رئال‌مادرید به‌صورت موفقیت آمیزی برند خود را ارتقا داد و این مهم از طریق جذب ستارگان دنیای فوتبال میسر شد که نام‌شان به تنهایی برندی منحصر به فرد به حساب می‌آمد. آنها لقب کهکشانی‌ها را برای خود انتخاب کردند که به خوبی فلسفه باشگاه را بازتاب می‌داد و آنها را تبدیل به یک نماد ورزشی در سراسر دنیا می‌کرد. در حال حاضر، بخش اعظم درآمد پی‌اس‌جی از طریق قراردادهای تجاری تامین می‌شود که از این حیث رتبه اول را بین باشگاه‌های فوتبال در اختیار دارد. تیم پاریسی قصد دارد پا جای پای رئال‌مادرید بگذارد؛ چنانکه چهارم آگوست، الخلیفی در مصاحبه‌ای گفت هنگامی که شما به برند نیمار توجه می‌کنید، به این نتیجه می‌رسید که شاید ۲۲۲ میلیون یورو مبلغ زیادی نباشد.

تردیدی وجودی ندارد که نیمار بهترین انتخاب برای دنبال کردن این راهبرد از سوی پی‌اس‌جی است. احتمالا نیماربهترین آینده تجاری را بین فوتبالیست‌های حال حاضر دنیا دارد، او ۸۰ میلیون فالور در اینستاگرام دارد در حالی که شرکت بین‌المللی نایکی که یکی از حامیان مالی اوست ۷۳ میلیون فالور دارد. تعداد فالورهای پی‌اس‌جی نیز پس از عقد قرارداد با نیمار ۱۰ درصد افزایش یافت. براساس گزارش نشریه فوربس که قبل از آخرین افزایش دستمزد نیمار منتشر شد، او تنها بازیکن حال حاضر دنیاست که این توانایی را دارد که درآمد خارج از زمین بیشتری نسبت به داخل زمین داشته باشد.

سال آینده شرکت نایکی مبلغ ۱۵۵ میلیون یورو برای درج لوگوی خود روی پیراهن بارسا پرداخت خواهد کرد، در حالی که این قرارداد بین نایکی و پی‌اس‌جی ۲۴میلیون یورو خواهد بود. اگر حضور نیمار بتواند قدرت تیم فرانسوی را در چانه‌زنی برای عقد قرارداد بهتر برای سال‌های آتی افزایش دهد، بخش عمده‌ای از هزینه انتقال او جبران خواهد شد.نقطه مقابل تحلیل فوق که انتقال نیمار را نقطه عطفی در راستای تبدیل پی‌اس‌جی به رئال‌مادرید بعدی می‌داند، توجه به این حقیقت است که تیم‌های بسیاری این مسیر را طی کردند و مبالغ هنگفتی را برای ستارگان دنیای فوتبال هزینه کردند ولی استراتژی آنها به شکستی کامل مبدل شد. با این وجود، حتی اگر این قمار پی‌اس‌جی با ناکامی توام شود، شاید پشیمانی زیادی برای باشگاه به همراه نداشته باشد، چرا که مالک اصلی باشگاه شرکت سرمایه‌گذاری ورزش قطر است که یکی از متمول‌ترین شرکت‌های تابعه سازمان ملی سلامت این کشور به شمار می‌آید.

* استادیار دانشگاه آزاد اسلامی در رشته مدیریت ورزشی، ترجمه از مجله اکونومیست