شاهکار مدیریت دولتی

گروه ورزش: دوشنبه‌شب این هفته دومین قسمت از سری جدید برنامه نود مربوط به لیگ شانزدهم فوتبال ایران روی آنتن رفت؛ برنامه‌ای که یکی از بخش‌های ویژه‌اش به بررسی برخی از خریدهای خارجی بی‌کیفیت در فوتبال ایران مربوط می‌شد. اگرچه این بحث در کشور ما به هیچ‌وجه جدید نیست، اما بهانه‌ای که عادل فردوسی‌پور و همکارانش را وادار کرد دوباره به این داستان ورود کنند، ماجرای عجیب انتقال دو بازیکن اوکراینی به پرسپولیس بود.

پل یانسکی و ولادیمیر پریموف دو بازیکنی هستند که در ابتدای لیگ شانزدهم به شکلی عجیب به جمع سرخپوشان اضافه شدند. از همان اول، سرفصل‌هایی وجود داشت که باعث شبهه در روند این انتقال‌ها می‌شد. به‌طور مثال ملیت هر دو بازیکن اوکراینی بود و همین مساله باعث می‌شد اینطور به نظر برسد که بین برپایی اردوی خارجی سرخپوشان در اوکراین و جذب این دو نفر، ارتباط‌هایی وجود دارد. به علاوه شرایط نامناسب فیزیکی آنها و نیز کارنامه غیرقابل دفاع و بحث‌برانگیزشان موجب افزایش حساسیت‌ها می‌شد؛ به‌خصوص که این دو نفر، جایگزین دو تن از بهترین بازیکنان فصل گذشته پرسپولیس شده بودند. پارسال هواداران و کارشناسان از عملکرد ماریچ در خط دفاعی و بنگستون در خط حمله راضی بودند و این‌طور به نظر می‌رسید که یا آنها حفظ می‌شوند یا نفرات بهتر و با کیفیت‌تر به جای این دو بازیکن جذب خواهند شد. در نهایت اما هیچکدام از این دو اتفاق رخ نداد تا دو اوکراینی با کارنامه و شرایط مجهول به جمع شاگردان برانکو افزوده شوند. به هر تقدیر بررسی‌های این هفته برنامه نود نشان داد حساسیت‌ها در مورد این دو بازیکن چندان بیراه نبوده و آنها با شرایطی استثنایی به پرسپولیس آمده‌اند. از قرار معلوم رد پای یک رستوران‌دار در اوکراین، یک رستوران‌دار در ایران در جذب این دو بازیکن رؤیت شده و وضعیت مبهمی را به وجود آورده است.

مشکل همیشگی

سال‌ها است که بازیکنان خارجی با دستمزدهای بالا وارد فوتبال ایران می‌شوند و بدون آنکه نقش مهمی برای تیم‌های‌شان بازی کنند، بعد از مدتی به کشورشان برمی‌گردند. در بسیاری از موارد، حضور این بازیکنان به جز انبوهی از دردسرهای رنگارنگ و عجیب‌وغریب هیچ حاصل دیگری نداشته است. خیلی از این نفرات بعد از پایان قراردادشان به خاطر اینکه دستمزدشان را به‌طور کامل دریافت نکرده‌اند از دست باشگاه‌های ایرانی به فیفا شکایت می‌کنند و فوج فوج دلار به عنوان اصل و فرع طلب‌شان می‌گیرند. در برخی موارد پیش آمده که اهمال در تسویه‌حساب با بازیکنان خارجی، مجازات‌های سنگینی مثل کسر امتیاز از باشگاه‌های ایرانی را به دنبال آورده است. به‌طور کلی در سراسر جهان یک قانون ثابت و البته نانوشته وجود دارد مبنی بر اینکه فقط آن گروه از نیروهای خارجی حق کار در یک کشور را دارند که کیفیت بالاتری از نیروهای بومی داشته باشند یا با شرایط بهتر حاضر به کار شوند. چنین قاعده‌ای اما، در فوتبال ایران به‌ندرت رعایت شده است. در همین راستا علی دایی در برنامه نود به یک مصداق جالب اشاره کرد که به خوبی نشان می‌دهد جذب بسیاری از بازیکنان خارجی با چه پشت پرده‌های شگفت‌انگیزی رخ می‌دهد: «اصلا بعضی وقت‌ها مشخص نمی‌شود بازیکن خارجی از کجا آمده است؛ مثلا در باشگاه سایپا یک عضو هیات‌مدیره قصد داشت بازیکنی به تیم بیاورد که من گفتم رزومه او چیست و گفتند در لیگ لبنان ۹ گل زده است. قراردادی که می‌خواستند با او ببندند ۴۵۰ یا ۵۰۰ هزار دلار بود که بسیار عجیب به نظر می‌رسید. خیلی از پول قراردادهای بازیکنان خارجی در جیب واسطه‌ها می‌رود؛ بازیکن خارجی که به ایران می‌آید به ندرت تمام پول را خودش دریافت می‌کند؛ همین امسال هم برخی بازیکنان خارجی که به ایران آمدند از خیلی از نفرات ایرانی ضعیف‌تر هستند.» محسن خلیلی مهاجم سابق پرسپولیس هم در این مورد می‌گوید: «فوتبالیست‌های خارجی بی‌کیفیتی به ایران آمدند و رفتند. حتی شاهد بودم در یک تیم می‌گفتند فقط یک بازیکن خارجی بیاید و اطراف زمین بدود! متاسفانه با آمدن هر بازیکن خارجی یک یا دو بازیکن ایرانی از دور خارج می‌شود و آسیب جدی به فوتبال می‌زند.»

مشکل کجاست؟

سوءاستفاده‌های پرشماری که از حضور بازیکنان خارجی در فوتبال ایران به عمل می‌آید، یکی از بارزترین مصادیق فساد در سیستم مدیریت دولتی است. اینکه روند خصوصی‌سازی در فوتبال کشورمان شکل حقیقی و درستی ندارد، منجر به آفت‌های فراوانی می‌شود که یکی از گل‌درشت‌ترین آنها، همین ماجرای جذب نامتعارف بازیکنان خارجی است؛ کسانی که بعضا با کیفیت پایین و دستمزد بالا استخدام می‌شوند تا فقط حساب‌های مالی برخی واسطه‌ها را شارژ کنند. بدیهی است که اگر فوتبال ایران به معنای واقعی کلمه خصوصی شود، تراز مالی اهمیت حقیقی‌اش را پیدا کند و سرمایه‌گذار نگران ریال به ریال پولش باشد، کسی دنبال جذب بازیکن ناکارآمد چند صد هزاردلاری نخواهد رفت؛ فوتبالیست‌هایی که علاوه‌بر تنگ کردن عرصه بر استعدادهای جوان داخلی، کلی دردسر جانبی مثل نیاز به مترجم و محل اسکان و وسیله آمد و رفت را هم با خودشان به همراه می‌آورند.

اوکراینی‌ها بازی کنند، عادل عذرخواهی می‌کند؟

یکی از کسانی که در برنامه این هفته نود نامش به عنوان فرد موثر در جذب دو بازیکن اوکراینی به پرسپولیس مطرح شد، معاون اقتصادی باشگاه بود. ترکاشوند اما دیروز در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم در این مورد توضیح داد: «من مانده‌ام عوامل این برنامه تا چه حد بیکار هستند که همچنان به این موضوع می‌پردازند! در این خصوص همه آدم‌ها صحبت کردند و مشخص شد در پرسپولیس نکته پنهانی نداریم. مدیربرنامه‌های دو بازیکن اوکراینی، محمود خوردبین، برانکو و.... در مورد این مساله حرف زدند و بحث پنهان نماند. دیگر مشخص است برنامه ۹۰ دنبال مسائل دیگری است. نودی‌ها می‌خواهند پرسپولیس را به حاشیه ببرند. فقط می‌خواهم بدانم اگر این دو بازیکن بعد از تعطیلات در ترکیب قرار گرفتند، آن روز هم عادل فردوسی‌پور از مردم عذرخواهی می‌کند؟»