داروی التیام نیروگاه‌های فرسوده
صنعت برق در ایران قدمتی بیش از صد و بیست سال دارد. ظرفیت نصب شده نیروگاه‌های ایران از ۸۴ هزار مگاوات فراتر رفته است. این امر بیانگر این است که سرانه تولید انرژی برق در ایران به ازای هر نفر بیش از هزار وات شده است. با این وجود میانگین رشد سالانه مصرف برق در ایران به دلیل رشد صنایع و مصارف خانگی بیش از ۵ درصد برآورد می‌شود که بیانگر نیاز به احداث نیروگاه‌های جدید است. از دیگر سو عمر تعدادی از نیروگاه‌های حرارتی بیش از ۳۰ سال است که با افزایش سن نیروگاه‌ها، توان تولیدی و راندمان آنها کاهش و زمان خروج به علت مشکلات افزایش می‌یابد. بنابراین علاوه بر ساخت نیروگاه‌های جدید، باید جایگزینی نیروگاه‌های قدیمی نیز در دستور کار قرار گیرد.
نیروگاه‌های موجود در کشور ترکیبی از نیروگاه‌های حرارتی شامل نیروگاه‌های بخاری، گازی و سیکل ترکیبی، نیروگاه‌های برقابی، انرژی‌های تجدیدپذیر، دیزلی، مقیاس کوچک و اتمی است.
به‌رغم سهم ۸۰ درصدی نیروگاه‌های حرارتی از ظرفیت منصوبه نیروگاه‌های کشور، این نیروگاه‌ها با تولید بیش از ۸۵ درصد انرژی برق مورد نیاز کشور، سهم عمده‌ای در تامین انرژی مورد نیاز شبکه دارند. نیروگاه‌های حرارتی موجود در کشور دارای عمر بهره‌برداری متفاوتی هستند. قدیمی‌ترین نیروگاه که در حال حاضر نیز بهره‌برداری می‌شود، بیش از ۶۰ سال قدمت دارد. گستره سنی نیروگاه‌های حرارتی بر حسب ظرفیت آنها نشان می‌دهد بیش از ۷ درصد نیروگاه‌های حرارتی عمر بیش از ۴۰ سال و ۱۸ درصد نیروگاه‌ها عمر بیش از ۳۰ سال دارند که بیش از ۱۰۵۰۰ مگاوات از ظرفیت نیروگاه‌ها را شامل می‌شود. از این مقدار ۷۳۰۰ مگاوات نیروگاه‌های بخاری هستند و ۳۲۰۰ مگاوات مربوط به نیروگاه‌های گازی است.
معمولا در مطالعات اقتصادی عمر مفید بهره‌برداری نیروگاه‌های بخاری حداکثر ۳۰ سال و نیروگاه‌های گازی را حداکثر ۲۰ سال در نظر می‌گیرند. این امر ناشی از این نکته است که با افزایش سن نیروگاه‌ها، توان تولیدی و راندمان آنها کاهش می‌یابد و از طرفی تعداد دفعات و مدت زمان خروج واحدها به علت مشکلات فنی افزایش می‌یابد. کاهش راندمان منجر به افزایش سوخت مصرفی خواهد شد. از سوی دیگر با پیر شدن نیروگاه‌ها مشکلات فنی در اثر استهلاک تجهیزات بیشتر می‌شود که نیازمند خارج شدن واحد نیروگاهی جهت تعمیر و رفع مشکلات است. این امر از نظر اقتصادی به معنای در آمد کمتر و هزینه بیشتر است.
در اغلب کشورها با افزایش مدت زمان بهره‌برداری از واحدها و به منظور استفاده بهینه از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده، واحدهای نیروگاهی تحت فعالیت‌های بازسازی یا نوسازی قرار می‌گیرند. بازسازی نیروگاه به معنای جایگزینی قطعات و تجهیزات فرسوده با تجهیزات نو و با تکنولوژی پیشرفته است به نحوی که باعث افزایش راندمان و ظرفیت نیروگاه شود و نوسازی یک نیروگاه به معنی استفاده از زیرساخت‌های موجود شامل زمین، تاسیسات سوخت‌رسانی، تاسیسات انتقال برق و... و جایگزینی واحدهای قدیمی با واحدهای نو و با راندمان بالا است.
هر یک از این روش‌ها با توجه به شرایط و ویژگی‌های نیروگاه‌های فرسوده کشور قابل استفاده است. یکی از نکات مهم در زمینه بازسازی یا نوسازی نیروگاه‌های فرسوده، توجیه اقتصادی این طرح‌ها است. به‌طور میانگین هزینه احداث هر واحد گازی حدود ۴۰۰، بخار ۱۰۰۰ و سیکل ترکیبی ۷۰۰دلار بر کیلووات برآورد می‌شود. همچنین احداث هر نیروگاه گازی به حداقل ۲، نیروگاه سیکل ترکیبی به ۴ و نیروگاه بخار به ۵سال زمان نیاز دارد. با این تفاصیل توسعه شبکه برق و احداث نیروگاه‌های جدید به مقادیر معتنابهی سرمایه و زمان نیاز خواهد داشت. این در حالی است که طبق برآوردهای انجام شده، با هزینه‌ای کمتر از ۳۰ درصد هزینه سرمایه‌گذاری لازم برای احداث نیروگاه جدید می‌توان نیروگاه‌های مورد نظر را بازسازی کرد و علاوه بر افزایش راندمان، ظرفیت نیروگاه‌ها را افزایش داد. از دیگر مزایای نوسازی و بازسازی نیروگاه‌های فرسوده کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلاینده‌های زیست محیطی و کاهش مصرف آب را می‌توان بیان کرد.
در صورت عدم بازسازی یا نوسازی نیروگاه‌های فرسوده و ادامه روند بهره‌برداری از این نیروگاه‌ها، باید هزینه‌های هنگفت سوخت مصرفی به دلیل راندمان پایین و هزینه‌های سنگین تعمیرات را پرداخت کرد. به‌عنوان نمونه سوخت مصرفی ۲۰۰۰ مگاوات نیروگاه گازی فرسوده راندمان پایین، با سوخت مصرفی ۶۰۰۰ مگاوات نیروگاه سیکل ترکیبی با راندمان حدود ۶۰ درصد برابر است و طبیعتا در صورت نوسازی واحدهای فرسوده، صرفه‌جویی ۶۷ درصدی در هزینه سوخت مصرفی حاصل خواهد شد. به این ترتیب دوره بازگشت سرمایه این طرح‌ها، کمتر از ۵سال است.
نکته دیگری که اجرای این طرح‌ها در نیروگاه‌های قدیمی را توجیه میکند عدم امکان یا دشواری‌های موجود در تامین قطعات یدکی و تجهیزات مورد نیاز این واحدها به دلیل قدمت بالا و از رده خارج شدن این واحدها است. این امر باعث افزایش زمان و هزینه تامین قطعات می‌شود.
شرکت مادرتخصصی تولید برق حرارتی نیز به‌عنوان متولی بخش تولید برق، در راستای استفاده بهینه از ظرفیت نیروگاه‌های منصوبه، کاهش هزینه‌های تولید، افزایش راندمان و تولید انرژی پاک نوسازی و بازسازی نیروگاه‌های فرسوده را در دستور کار قرار داده است. طرح‌های بازسازی نیروگاه رامین، جایگزینی و بازنشستگی نیروگاه‌های بعثت و ری از جمله این طرح‌ها هستند. با توجه به حجم بالای نیروگاه‌های فرسوده در کشور و از طرفی نیاز به سرمایه‌گذاری عظیم در این بخش، ادامه این روند نیازمند حمایت همه‌جانبه و قوانین و اسناد بالادستی است.
