آخرین سال آبی قرن چهاردهم به خط پایان رسید
بارندگی‌ها آب رفت
به گزارش «دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت مدیریت منابع آب ایران»، میزان بارش‌های کل کشور در آخرین سال آبی قرن چهاردهم که از ابتدای مهرماه ۹۸ تا پایان شهریور ۹۹ تداوم دارد، روز سی و یکم شهریور به رقم ۶/ ۳۱۷ میلی‌متر رسید.میزان بارندگی‌ها در سال آبی ۹۹-۹۸ نسبت به مدت مشابه سال آبی قبل (مهرماه ۹۷ تا پایان شهریور ۹۸) کاهش ۷درصدی را تجربه کرده است. میزان بارش‌های سال آبی ۹۸-۹۷ که به نسبت پرآب و پربارش هم بود، ۳/ ۳۴۱ میلی‌متر ثبت شده است که بیانگر وضعیت بارش‌های بهتر از پارسال نبود. وضعیت بارش‌ها در سال آبی سپری شده در عین حال نسبت به میانگین دوره ۱۱ساله با بارش ۳/ ۲۳۱ میلی‌متر از رشد ۳۷ درصدی حکایت دارد که نشان‌دهنده آن است که میزان بارش‌ها در این دوره زمانی افزایش را به ثبت رسانده است.
همچنین میزان بارش‌ها در ۶ حوضه اصلی آبریز کشور شامل دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان، دریاچه ارومیه، فلات مرکزی، مرزی شرق و قره‌قوم نسبت به متوسط دوره بلندمدت ۵۱ ساله با رشد ۲۷ درصدی همراه شده و نویددهنده سالی پرآب در قیاس با سال‌های خشک چند ساله اخیر است. طبق ارزیابی‌ها سال آبی آخر قرن چهاردهم دارای دو ویژگی خاص است، به گونه‌ای که میزان بارش‌های آن در دو حوضه آبریز به‌طورکامل متفاوت است، افزایش بارش در حوضه مرزی شرق که بیشتر کم بارش بود و کاهش در حوضه دریاچه ارومیه که تهدید این دریاچه را گوشزد می‌کند.
میزان بارش در حوضه دریاچه ارومیه از ابتدای سال آبی جاری (مهرماه ۹۸) تا ۳۱ شهریورماه به رقم ۱/ ۳۶۶ میلی‌متر رسید و این در حالی است که سال پیش از آن، بارش‌های این حوضه ۴۹۴ میلی‌متر بود که کاهش ۲۶ درصدی را نشان می‌دهد. در عین حال رقم بارش‌های حوضه آبریز مرزی شرق از ابتدای سال آبی جاری (مهرماه ۹۸) تا ۳۱ شهریور به ۶/ ۱۴۸ میلی‌متر رسید، در حالی که پارسال ۳/ ۱۲۰ میلی‌متر بارش را تجربه کرده بود که نشان از رشد مثبت ۲۴ درصدی دارد. میزان بارش‌های امسال حوضه آبریز مرزی شرق نسبت به دوره متوسط بلندمدت ۵۱ ساله نیز با رشد مثبت ۳۸ درصدی همراه شده که نشان از وضعیت خوب بارش در این حوضه کم بارش است.
استان‌های پربارش و کم بارش
اما پربارش‌ترین و کم‌بارش‌ترین استان‌های کشور در سال آبی ۹۹-۹۸ کدام‌ها بوده‌اند؟ طبق داده‌های جداول آماری منتشر شده پنج استان پیشتاز در رشد بارندگی‌ها نسبت به سال آبی ۹۷-۹۸ «سیستان و بلوچستان»، «هرمزگان»، «کرمان»، «تهران» و «فارس» بوده‌اند. بر این اساس این استان‌ها به ترتیب رشد ۷/ ۶۱، ۶/ ۴۷، ۴/ ۴۲، ۷/ ۱۹ و ۲/ ۱۸ درصدی را تجربه کرده‌اند.
در این میان پنج استان «ایلام»، «خوزستان»، «لرستان»، «کرمانشاه» و «چهارمحال و بختیاری» به ترتیب با افت ۲/ ۴۳، ۲/ ۴۰، ۸/ ۳۹، ۶/ ۳۸ و ۵/ ۳۷ مواجه شده‌اند. افت بارندگی‌ها در حالی در ۲۱ استان کشور نسبت به سال آبی گذشته به وقوع پیوسته است که آمارها نشان می‌دهد میزان بارش‌ها در مقایسه با دوره بلندمدت در شرایط مناسبی به سر می‌برد. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد تنها سه استان «چهارمحال و بختیاری با افت ۴/ ۷ درصد، اردبیل با افت ۲/ ۵ درصدی و خوزستان با افت۷/ ۲ درصدی روبه‌رو بوده‌اند. «هرمزگان»، «سیستان و بلوچستان» و «کرمان» نیز در مقایسه با متوسط درازمدت توانسته‌اند عنوان استان‌های پربارش را کسب کنند.
جبران بیلان منفی سفره‌ها
کارنامه سال آبی ۱۳۹۹-۱۳۹۸ در حالی رصد شد که روز گذشته وزیر نیرو از جبران یک میلیارد مترمکعب بیلان‌های منفی سفره‌های زیرزمینی خبر داد. وزیر نیرو با تاکید بر اینکه طرح‌های تعادل بخشی منابع آب‌های زیرزمینی در دستور کار وزارت نیرو است، گفت: بحث فروچاله‌ها موضوع مهمی بوده و مهم‌تر این است که ما آسیب‌شناسی کنیم که چرا امروز این دغدغه مطرح است و بر اثر چه رفتاری امروز ما به این شرایط رسیده‌ایم و اگر ریشه آن را در استفاده بی‌محابا از منابع زیرزمینی می‌دانیم به‌طور جدی به این قضیه بپردازیم. وی افزود: طرح‌های تعادل بخشی منابع آب‌های زیرزمینی در دستور کار وزارت نیرو است و توفیقاتی هم داشتیم به‌طوری‌که در این یکی دو سالی که وضعیت بارش‌ها خوب بوده، حدود یک میلیارد مترمکعب از بیلان منفی سفره‌های زیرزمینی جبران شده اما فقط به امید بارش‌ها نیستیم و طرح‌های سازگاری با کم آبی استان‌ها را تدارک می‌بینیم. اردکانیان با تاکید بر تدارک طرح‌های سازگاری با کم آبی استان‌ها، خاطرنشان کرد: اساس این طرح‌ها این است که مصرف آب به ویژه در بخش پرمصرف کشاورزی با حساب و کتاب بیشتری صورت بگیرد و انتخاب الگوی کشت مناسب، روش مناسب آبیاری و استفاده از آب در مصارف غیرشرب هم با دقت باشد. وزیر نیرو ادامه داد: طرحی به‌عنوان احداث سد مجازی در تهران را در دستور کار داریم که امیدواریم این طرح در تهران خوب جلو برود و در شهرهای بزرگ ما که مصرف آب قابل شرب در فضای سبز رقم قابل ملاحظه‌ای است، این طرح را تاسیس کنند. اردکانیان با بیان اینکه در تهران سالانه ۱۸۰ میلیون مترمکعب به اندازه سد امیرکبیر کرج آب قابل شرب صرف آبیاری چمن و فضای سبز می‌شود، اظهار کرد: با موافقتی که با شهرداری تهران کردیم با احداث تصفیه خانه‌های کوچک در نقاط مختلف شهر تهران درصدد هستیم یکی بعد از دیگری چاه‌هایی که شهرداری تهران برای فضای سبز استفاده می‌کند را ببندیم و معادل آن از پساب تصفیه شده تامین کنیم.
این مقام مسوول تاکید کرد: اصل موضوع به کشاورزی برمی‌گردد، جاهایی که امکان دارد الگوی کشت اصلاح شود و جاهایی که امکان ندارد ضمن حفظ معیشت کشاورزان باید به فکر معیشت جایگزین برای کشاورزان باشیم تا هم تثبیت جمعیت برقرار شود و هم کوچ‌های اجباری صورت نگیرد و امیدواریم در استان همدان در قالب طرح سازگاری با کم آبی بتوانیم چاره موثری برای این دغدغه مردم پیدا کنیم.
