منافع ایران مفت بر باد رفت

مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی گفت: دولت گذشته با تصمیم‌های اشتباه سبب شد نفت ایران از بازارهای بین‌المللی دور شود. دکتر مهدی عسلی در گفت‌وگو با «شانا» درباره هجمه اخیر مخالفان دولت به دلیل کاهش قیمت نفت تصریح کرد: حرف‌هایی که در این زمینه مطرح است، وارد نیست و با انگیزه‌های سیاسی مطرح می‌شود. همان‌طور که سقوط قیمت نفت در سال‌های ٢٠٠٨ و ٢٠٠٩ میلادی (١٣٨٧ و ١٣٨٨) که در دولت نهم اتفاق افتاد، ناشی از بحران بین‌المللی اقتصاد بود و ارتباطی با دیپلماسی انرژی آن دولت نداشت، اکنون نیز دلیل کاهش قیمت نفت ربطی به دیپلماسی انرژی ایران ندارد.

وی با یادآوری اینکه افزایش قیمت نفت در سال‌های ٢٠١٠ تا ٢٠١٣ (١٣٨٩ تا ١٣٩٢) نیز ناشی از بازیابی فعالیت‌های اقتصاد جهانی و افزایش رشد اقتصادی کشورهای بزرگ بود، افزود: افزایش رشد اقتصادی کشورهای بزرگی مانند آمریکا، چین و هند از یک‌سو و از بازار خارج شدن نفت خام لیبی به دلیل تحولات سیاسی در آن کشور و حذف بخشی از صادرات نفت ایران از بازارهای جهانی از جمله مهم‌ترین‌ دلایل افزایش قیمت‌ها در آن مقطع زمانی بود.

عسلی با بازخوانی و تشریح دیپلماسی انرژی در دولت‌های نهم و دهم، با بیان اینکه اگر دولت‌های نهم و دهم دیپلماسی انرژی نافذی داشتند، باید می‌توانستند جلوی تحریم‌های نفتی را بگیرند، افزود: آن تحریم‌ها سبب شد که صادرات نفت ایران به یک‌سوم قبل از اعمال تحریم‌ها برسد. مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی ادامه داد: واقعیت آن است که دولت دهم نه‌تنها در عرصه دیپلماسی انرژی بلکه حتی در حفظ سطح تولید نفت کشور هم توفیق نداشت. توجه به آمار تولید نفت ایران نشان می‌دهد که کاهش تولید نفت ایران ماه‌ها قبل از اعمال تحریم‌های جهانی بر فروش نفت ایران شروع شده بود و دولت گذشته قادر به جلوگیری از کاهش تولید نفت نبود و تحریم‌ها در واقع آن را تشدید کرد.

وی با اشاره به اینکه اصولا هر کارشناس اقتصادی نفت و انرژی می‌داند که با اندازه نسبی اقتصاد ایران در مقایسه با اقتصاد جهانی و با ظرفیت تولید نفت و حجم صادرات ایران در مقایسه با تولید و تجارت جهانی نفت، ایران به تنهایی قادر به تاثیرگذاری بر اقتصاد جهانی و بر بازارهای بین‌المللی نفت نیست، تصریح کرد: همانطور که مشاهده کردیم، دیگر کشورهای اوپک و غیر‌اوپک به راحتی می‌توانند بازارهای ایران را با افزایش تولید خود اشغال و تاثیر خروج نفت ایران را از بازار به حداقل برسانند.

عسلی افزود: در واقع ایران تنها از طریق اوپک می‌تواند بر بازارهای نفت اثر بگذارد که البته این کار هم به‌طور غیرمستقیم و از طریق رسیدن به اجماع در اوپک امکانپذیر است.

اشتباه غیرقابل چشم‌پوشی دولت دهم

وی با یادآوری اینکه سال قبل با شروع کاهش قیمت، وزیر نفت دیپلماسی پویایی را از طریق گفت‌وگو با وزیران نفت کشورهای عضو اوپک در منطقه شامل عراق، کویت، قطر و امارات و دیگر کشورهای عضو مانند ونزوئلا و الجزایر برای مدیریت عرضه و متوقف کردن روند کاهش قیمت نفت انجام داد، تصریح کرد: از آنجا که مدیریت عرضه نفت اوپک بدون همکاری کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس (عربستان، کویت، امارات و قطر) که به اتفاق یکدیگر بیش از نیمی از تولید نفت اوپک را در اختیار دارند، امکان‌پذیر نیست و این کشورها هم همانطور که بارها اعلام کرده‌اند برای حفظ سهم بازار حاضر به کاهش تولید خود نیستند، بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که ایران با کمتر از یک میلیون بشکه صادرات نفت خام به تنهایی بتواند قیمت‌های نفت را در شرایطی که مازاد عرضه نفت بیش از صادرات آن است، بالا نگه دارد. مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی با اشاره به اینکه نمی‌توان از اشتباه بزرگی که در دولت دهم در کنفرانس دسامبر ٢٠١١ (آذرماه ١٣٩٠) درخصوص پذیرش طرح عربستان در اوپک برای کنار گذاشتن سیستم سهمیه‌بندی تولید اعضا و تعیین یک سقف کلی ٣٠ میلیون بشکه‌ای تولید کل اوپک که به بهانه آوردن عراق به درون سیستم سهمیه‌بندی صورت گرفت یاد نکرد، افزود: این طرح ضمن آنکه نتوانست عراق را داخل سهمیه‌بندی آورده و تولید این کشور را محدود کند عملا دست عربستان، کویت و دیگر همپیمانان آنها را باز گذاشت تا با افزایش تولید، سهم بازار نفت ایران را که گرفتار تحریم شده بود بدون آنکه ظاهرا تخلفی از مصوبات اوپک کرده باشند، باز بگذارد.

به گفته وی، در واقع مشکلات کنونی اوپک تا حد زیادی به دلیل همان اشتباه تاریخی است که در کنفرانس دسامبر ٢٠١١ صورت گرفت زیرا با وجود سیستم سهمیه‌بندی اوپک دست کم در ظاهر از کشورهای عضو از جمله عربستان درخواست می‌کرد به سهمیه‌های تولید خود در چارچوب اوپک (عربستان حدود ٨ میلیون بشکه در روز) پایبند باشند اما اکنون این امکان وجود ندارد. جالب آن است کسانی که در آن زمان در دیپلماسی نفت کشور مسوولیت داشتند مسوولیت خود را در به وجود آمدن وضع موجود فراموش کرده و به اصطلاح نعل وارونه زده و از منتقدان سیاست‌های نفتی دولت یازدهم شده‌اند.

منافع نفت را مفت از دست دادند

عسلی در این باره که از نگاه شما دولت قبل چه کرد که هر بشکه نفت در آن سال‌ها بیش از ١٠٠ دلار معامله شد، تصریح کرد: همانطور که گفته شد قیمت‌های بالای نفت در سال‌های ٢٠١٠ تا ٢٠١٣ میلادی اصولا به دلیل افزایش رشد اقتصادی جهان به‌خصوص آمریکا، چین و هندوستان و تقاضا برای نفت و کاهش عرضه نفت با توجه به بیرون رفتن نفت لیبی و ایران از بازارها بود و ارتباطی به سیاست و دیپلماسی دولت قبل نداشت.

وی افزود: سیاست‌های ناصواب دولت سبب شد تحریم‌های اقتصادی علیه کشور تشدید شود و نفت ایران از بازارهای بین‌المللی بیرون برود و این امر به رقبای ایران اجازه داد نفت خود را در بازارهای ما با قیمت‌های بالا بفروشند در حالی که ما حتی نمی‌توانستم پول نفت فروخته شده را به کشور بازگردانیم. مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت گفت: دیپلماسی نفتی دولت دهم همچنین سبب شد بخش بزرگی از ارز ناشی از فروش نفت در صندوق کشورهای دیگر که خود تحریم‌های ایران را تایید کرده بودند، قرار گیرد تا در چارچوب قراردادهایی که به قول رئیس اسبق بانک مرکزی بی شباهت به قراردادهای ترکمانچای نبود هر طور خواستند با پول نفت ایران رفتار کنند.