فرش قرمز نفت برای سرمایه خارجی

گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: با به توافق رسیدن ایران و غرب بر سر مساله هسته‌ای کشورمان مذاکرات با علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز کشور فشرده‌تر و آشکارتر از پیش ادامه یافته است. ایران به دلیل وجود ذخایر عظیم نفتی و گازی و همچنین به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک جذابیت بسیاری برای سرمایه‌گذاران خارجی دارد.

اما با افزایش تحریم‌های غرب علیه ایران از سال ۲۰۱۱ به تدریج این سرمایه‌گذاران از کشور خارج شدند. حال با رسیدن به توافق و نزدیک شدن به زمان لغو تحریم‌ها جنب و جوش بیشتری برای بازگشت این شرکت‌ها به راه افتاده است. این در حالی است که ایران نیز هم از لحاظ تامین سرمایه و هم نیاز به تامین کالا و تجهیزات به این شرکت‌ها احتیاج دارد و طی چند سال اخیر با وجود تلاش برای رسیدن به خودکفایی از بسیاری از برنامه‌های طرح‌ توسعه خود عقب‌ مانده است. بر اساس برنامه چشم‌انداز ۱۴۰۰، ایران باید سالانه بیش از ۱۶ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کند که در سال‌های تحریم از این برنامه عقب مانده است. در این راستا وزیر نفت اعلام کرد با رفع تحریم‌ها ایران توان جذب ۷۰ میلیارد دلار سرمایه خارجی را دارد.

بعد از توافق موقت ژنو بسیاری از شرکت‌های بزرگ نفت و گاز مذاکره با مقامات کشورمان برای بازگشت به ایران را آغاز کردند و با افزایش خوش‌بینی به نتیجه مذاکرات این مذاکرات علنی‌تر شد. حال با گذشت کمتر از دو هفته بعداز توافق با وجود اینکه تحریم‌ها همچنان پا برجاست مذاکرات به شکل فشرده‌ای در ایران و خارج از کشور ادامه دارد.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، در این راستا هفته گذشته کنفرانس اقتصادی مشترک بین ایران و اروپا با حضور ۶۰ شرکت ایرانی و برخی شرکت‌های اروپایی برگزار شد. معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت که از حاضران در این کنفرانس دو روزه بود روز گذشته از مذاکره با حدود ۴۰ شرکت اروپایی برای حضور در صنعت نفت و گاز کشور خبر داد. وی گفت: پس از توافق ایران و ١+٥ شرکت‌های اروپایی بسیار علاقه‌مند به حضور در صنعت نفت ایران هستند اما ایران برای حضور اروپایی‌ها شرایطی در نظر گرفته است. به گفته امیر‌حسین زمانی‌نیا شرط ایران برای حضور شرکت‌های اروپایی علاوه بر تامین منافع اقتصادی ایران، استفاده از توانمندی شرکت‌های داخلی و انتقال تکنولوژی بوده است.

این در حالی است که مذاکرات با بسیاری از شرکت‎های سرمایه‌گذار در داخل ایران انجام شده و طی مدت کوتاهی که از توافق می‌گذرد تهران میزبان بسیاری از هیات‌های اقتصادی بوده است. در اولین دور از این حضور هیات‌ اقتصادی آلمان با حضور قائم مقام صدر‌اعظم این کشور وارد تهران شد؛ در هیات‌ آلمانی، مدیر‌عامل چند شرکت بزرگ پتروشیمی و سازنده کالاهای مورد نیاز این صنعت دیده می‌شد که نشان از دور جدید حضور آلمانی‌ها در صنعت پتروشیمی ایران در آینده نزدیک داشت. دو شرکت لینده و بی‌ای‌اس‌اف آلمان که از شرکت‌های معتبر صنعت پتروشیمی در اروپا هستند، در طول این سفر با عباس شعری‌مقدم، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی دیدار کردند، شعری‌مقدم انتقال فناوری و دانش را علاوه بر جذب سرمایه‌ از محورهای این مذاکره دانست.

بعد از آلمان‌ها ایران میزبان هندی‌ها بود. دو محور مهم مذاکره با هندی‌ها در مرحله اول بر سر مذاکره برای بازگشت مطالبات ایران و بعد از آن مذاکره برای صادرات گاز به این کشور بود، هند خواهان واردات گاز ایران از طریق خط لوله زیر آبی نیز شده است. این کشور همچنین خواهان حضور در طرح توسعه میدان نفتی «فرزادب» نیز هست. در حال حاضر هند بعد از چین دومین مشتری نفت خام ایران است و با توجه به اقتصاد رو به رشد این کشور و نیاز روز افزون هند به انرژی، می‌تواند یکی از شرکای مهم کشورمان در حوزه انرژی باشد. هند آماده است که با رفع تحریم‌ها واردات خود را از ایران افزایش دهد. اما افزایش مراودات با این کشور فقط به نفت و گاز خلاصه نمی‌شود. هند پیش از تحریم‌ها یکی از تامین‌کنندگان بنزین مورد نیاز ایران بوده است.

حال بعد از گذشت ۶ سال از قطع واردات بنزین از هند، روز گذشته خبرگزاری بلومبرگ خبرداد که صنایع ریلاینس، مجری بزرگ‌ترین مجموعه پالایشگاهی جهان اعلام کرده ازسرگیری مناسبات تجاری با ایران را به محض لغو تحریم‌ها مورد بررسی قرار خواهد داد.

مدیر مالی این شرکت گفته است: توافق هسته‌ای فرصت‌هایی را برای هر دو طرف چه به لحاظ منابع و چه به لحاظ محصولات ایجاد کرده است. ما همچنین در تلاش برای پیدا کردن راهی برای از سرگیری این روابط هستیم. لغو تحریم‌ها علیه ایران به شرکت ریلاینس این اجازه را خواهد داد که پس از شش سال وقفه، فروش بنزین به ایران را از سر بگیرد. دسترسی به ایران همچنین به این شرکت کمک خواهد کرد که هزینه‌های حمل و نقل را که در حال حاضر برای انتقال به بازارهایی همچون اروپا و آمریکا متحمل می‌شود کاهش دهد. پیش از تحریم‌ها شرکت صنایع ریلاینس یک عرضه‌کننده بزرگ بنزین به ایران بود بنابراین یکی از گزینه‌های مهم عرضه بنزین به ایران پس از لغو تحریم‌ها خواهد بود.

این در حالی است که به زودی مسوولان فرانسه نیز مسافر تهران می‌شوند. روزگذشته اعلام خبر سفر لوران فابیوس، وزیر امور خارجه این کشور به ایران احتمال بازگشت یکی از غول‌های بزرگ نفتی جهان را تقویت کرد. توتال شرکت نفتی فرانسوی یکی از بزرگترین شرکت‌های فعال در زمینه نفت و گاز است که پیش از تحریم‌ها نیز حضور فعالی در ایران داشت اما در پی فشار غرب طرح توسعه برخی از طرح‌های نفتی و گازی را نیمه کاره رها کرد و از ایران رفت. حضور این شرکت در ایران به مشارکت در طرح‌های توسعه میدان ۲، ۳ و ۱۱ پارس‌جنوبی، توسعه میدان نفتی دورود و چند طرح توسعه بالا و پایین‌دستی دیگر برمی‌گردد. پیش از این نیز مدیر‌عامل این شرکت با تاکید بر فعالیت دیرینه و تاریخی شرکت توتال در ایران و انجام پروژه‌های مشترک با ایران، نسبت به بازگشت به کشورمان بعد از رفع تحریم‌ها ابراز امیدواری کرد و گفت: توتال روابط دیرینه‌ای با ایران دارد و می‌دانم که در این کشور پذیرفته می‌شود.

علاوه بر هیات‌‌های یاد شده در بالا، بسیاری از کشورهای اروپایی برای افزایش روابط اقتصادی با کشورمان بعد از رفع تحریم‌ها ابراز امیدواری کرده‌اند. اروپا پیش از تحریم‌ها روزانه بیش از ۵۰۰ هزار بشکه از ایران نفت وارد می‌کرد. مهم‌ترین‌ مشتریان نفت ایران در اروپا ایتالیا، اسپانیا و یونان بودند. به تازگی این کشورها برای از‌سرگیری واردات نفت از کشورمان ابراز امیدواری کرده‌اند.

در واقع علاقه به حضور شرکت‌های خارجی در ایران علاقه‌ای است که هر دو طرف از آن منتفع می‌شوند. از سویی صنعت نفت ایران با هجوم سرمایه و تکنولوژی بعد از سال‌ها جان تازه‌ای می‌گیرد و از سوی دیگر ایران فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاران خارجی است چراکه به گفته معاون وزیر نفت سود حاصل از سرمایه‌‌گذاری در ایران بیش از ۲۰ درصد است که برای سرمایه‌گذاران رقم وسوسه انگیزی است. در این بین تنها برخی قوانین کشورمان از جمله برخی از بندهای قراردادهای نفتی و همچنین مشخص نبودن نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در بلند‌مدت برای جذب سرمایه‌گذار دست‌و‌پا گیر است که بهتر است مقامات نفتی کشورمان برای رفع این مشکلات هرچه زودتر اقدام کنند.