گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: دیروز با اعلام توافق رسیدن ایران و غرب بر سر مساله هسته‌ای شاهد تداوم افت قیمت نفت بودیم. از زمان شروع این دور از مذاکرات هسته‌ای و خوش‌بینی به این مذاکرات، دور جدیدی از افت قیمت‌ها آغاز شد؛ به‌طوری‌که در این مدت قیمت نفت خام آمریکا از بالای ۶۰ دلار به محدوده ۵۱ دلار در بشکه نزدیک شد و افت ۱۶ درصدی قیمت نفت را رقم زد.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، روز گذشته نیز در پی انتشار خبر توافق، قیمت نفت بیش از ۲ درصد کاهش یافت. نفت خام آمریکا تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۴ به وقت تهران) با ۹۷ سنت کاهش به ۲۳/ ۵۱ دلار بر بشکه رسید. هر بشکه نفت برنت نیز در بازار لندن با افت یک دلاری نسبت به روز پیش ۸۵/ ۵۶ دلار معامله شد. در این بین بر اساس آخرین به‌روز رسانی سایت رسمی اوپک، بهای سبد نفتی این سازمان روز دوشنبه در اولین روز معاملاتی بازارهای بین‌المللی ۷۶ سنت کاهش یافت و به ۲۳/ ۵۵ دلار رسید.

در این مدت همزمان مذاکرات یونان و اتحادیه اروپا انجام شد و نگرانی از خروج این کشور از اتحادیه به تشدید کاهش قیمت نفت کمک کرد. هرچند روز دوشنبه اعلام شد یونان با اتحادیه بر سر چگونگی اجرای سیاست‌های اقتصادی و همچنین بازپرداخت بدهی‌های خود به توافق رسیده است اما بازار نفت همچنان تحت‌تاثیر مذاکرات ایران روند کاهشی داشت.

حدود ۱۰۷ سال پیش اولین چاه نفت خاورمیانه در ایران احداث شد. بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی شرکت بریتیش‌پترولیوم ایران با ذخایر نفتی بالغ بر ۸/ ۱۵۷ میلیارد بشکه چهارمین دارنده ذخایر نفتی جهان و دومین کشور بزرگ نفتی اوپک محسوب می‌شود. این مقدار نفت برای پاسخ به تقاضای چین طی مدت ۴۰ سال کافی است. وجود ذخایر عظیم نفت در ایران، کشورمان را به یکی از بازیگران اصلی بازار نفت تبدیل کرده است. حال باید دید بازگشت ایران چه تاثیری روی بازارهای جهانی نفت دارد.

به گزارش بلومبرگ، بازارهای جهانی نفت خام هم‌اکنون با مازاد عرضه روبه‌رو است، به‌طوری که آمار آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد مازاد عرضه نفت در بازارهای جهانی در نیمه دوم امسال حدود ٨٠٠ هزار بشکه خواهد بود. بر اساس بررسی‌های بلومبرگ با کاهش رشد تولید نفت خام آمریکا در ماه‌های باقیمانده سال ٢٠١٥ قیمت نفت خام برنت به میانگین حدود ٦٧ دلار برای هر بشکه می‌رسد.بانک مریل لینچ آمریکا نیز اعلام کرد، قیمت نفت خام این کشور به‌زودی به کمتر از ۵۰ دلار در هر بشکه کاهش خواهد یافت. هدف آمریکا این بود که در سه ماهه سوم سال ۲۰۱۵ قیمت نفت خام آمریکا در سطح ۵۰ دلار در هر بشکه باشد. بانک کامرز آلمان نیز اعلام کرد، احتمال کاهش قیمت نفت برنت دریای شمال به کمتر از ۵۵ دلار در هر بشکه و کاهش قیمت نفت وست تگزاس اینترمدیت به کمتر از ۵۰ دلار در هر بشکه وجود دارد.

زمانبندی افزایش تولید و صادرات ایران

زنگنه اعلام کرده است که ظرف ۶ ماه پس از رفع تحریم‌ها تولید ایران یک میلیون بشکه افزایش می‌یابد و به پیش از تحریم‌ها بازمی‌گردد. اما برخی منابع در توانایی ایران برای افزایش تولید در این بازه زمانی تردید دارند. به‌طور مثال بر اساس برآوردهای موسسه گلدمن ساکس ایران برای رشد روزانه ٥٠٠ هزار بشکه‌ای تولید نفت خام به حدود یک سال زمان نیاز دارد چراکه تهران باید اول دوره راستی‌آزمایی را پشت سر گذارد و سپس چاه‌های تعطیل شده نفت خام خود را احیا کند. یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده است که این آژانس تا پایان سال ٢٠١٥ گزارشی را درباره تعهد ایران به بندهای توافق هسته‌ای منتشر خواهد کرد. ایران انتظار دارد این دوره حداکثر ۲ تا ۳ ماه طول بکشد.

اما درخصوص افزایش صادرات ایران باید گفت که یکی از تحریم‌هایی که برداشته خواهد شد منع خرید نفت ایران از سوی کشورهای اروپایی است.

ایران در سال ۲۰۱۱ پیش از تحریم‌ها روزانه بیش از ۵۸۰ هزار بشکه به کشورهای اروپایی نفت صادر می‌کرد. سه کشور اروپایی ایتالیا، یونان و اسپانیا که در مجموع روزانه ۴۵۶ هزار بشکه نفت از ایران وارد می‌کردند(حدود ۷۸ درصد از کل صادرات نفت ایران به اروپا) به تازگی اعلام کرده‌اند که با رفع تحریم‌ها واردات خود از ایران را از سر خواهند گرفت. سیدمحسن قمصری، مدیر اموربین‌الملل شرکت ملی نفت روز گذشته در حاشیه نشست بررسی آینده نفت ایران در دوره پساتحریم درباره سهم ایران از بازار نفت اروپا بعد از تحریم‌ها گفت: سعی ما بر این است که بتوانیم با حداکثر ظرفیت صادرات نفت را انجام دهیم و به دوران قبل از تحریم برگردیم. اما در دوران تحریم‌ها عمده صادرات نفت ایران به کشورهای آسیایی انجام می‌شد.

کشورهای چین، ژاپن، کره جنوبی و هند در حال حاضر حدود یک میلیون بشکه در روز از ایران نفت وارد می‌کنند. در سال‌های اخیر با توجه به اینکه تقاضای نفت خام در این کشورها روند رو به رشدی یافته بازار نفت این کشورهای آسیایی برای صادرکنندگان نفت نسبت به کشورهای اروپایی از اهمیت بیشتری پیدا کرده است. قمصری نیز روز گذشته با بیان اینکه بازار نفت آسیا اولویت اول محسوب می‌شود، گفته است: بازار نفت آسیا به دلیل موقعیت جغرافیایی و نزدیکی به ایران اولویت نخست نفت ایران است.

مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران درباره‌ برنامه‌ریزی‌های نفتی کشور برای انعقاد قرار‌داد‌های بلند‌مدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت با شرکت‌های نفتی بین‌المللی افزود: پالایشگاه‌هایی هستند که علاقه دارند نفت خام ما را بخرند و باید با آنها به یک نقطه تفاهم برسیم. وی افزود: هم‌اکنون نمی‌توانم در مورد آینده سهم نفت ایران صحبت خاصی کنم اما قطعا انعقاد قرار‌داد‌های بلند‌مدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت در دستور کار قرار دارد.

معنای پیام بازگشت ایران برای اوپک

بیژن زنگنه در نشست اخیر اوپک به ۱۱ همتای خود در این سازمان اعلام کرد که برای نفت ایران جا باز کنند. بنابر برآورد اداره اطلاعات انرژی آمریکا، در دوران تحریم سهم از دست رفته ایران در بازارهای آسیایی از سوی عربستان و کویت که نفتی مشابه ایران دارند، جبران شد. همچنین سهم از دست رفته ایران در بازارهای اروپا به‌وسیله روسیه، عراق و عربستان سعودی جایگزین شد. حال ایران برای باز پس‌گیری سهم خود از دیگر اعضای اوپک با مشکلاتی رو به رو خواهد بود.

در حال حاضر عربستان بدون توجه به قیمت نفت و تنها برای تصاحب سهم بازار با همه توان در حال تولید نفت است و این پیام را به دیگر کشورهای اوپک می‌دهد که بدون توجه به قیمت نفت برای رقابت بر سر سهم بازار خود نفت تولید کنند.از طرفی سعودی‌ها طی یک سال اخیر برای مقابله با نفت‌های پر هزینه، از جمله نفت شیل آمریکا، تولید نفت خود را بالا برده‌اند تا با افزایش عرضه و در پی آن کاهش قیمت نفت تولید این نوع نفت‌ها صرفه اقتصادی نداشته باشد و از میزان تولید آنها کاسته شود. روز گذشته سایت خبری بلومبرگ با این استدلال که افزایش تولید نفت ایران منجر به افزایش رقابت بین اعضای اوپک در بازارهای آسیایی و افت قیمت نفت خواهد شد، اعلام کرد که افزایش تولید ایران به اجرای سیاست مقابله با نفت شیل کمک خواهد کرد.

افت15درصدی نفت در دور نهایی مذاکرات