گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: به نظر می‌رسد اوپک به طور مقطعی به‌هدف خود رسیده است چراکه اداره اطلاعات انرژی آمریکا در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد که تولید نفت این کشور از ماه ژوئن(ماه جاری میلادی) رو به کاهش می‌رود و افت تولید تا سه ماهه اول سال ۲۰۱۶ میلادی ادامه خواهد داشت. در پی انتشار این خبر شاهد رشد بیش از ۵/ ۵ درصدی بهای نفت در دو روز بودیم. این سازمان با توجه به روند کاهشی تولید نفت آمریکا و بازگشت تولیدات شیل در نیمه دوم سال ۲۰۱۶، برآورد قیمتی ماه پیش خود برای سال ۲۰۱۶ میلادی را ۳ دلار کاهش داده و به ۶۷ دلار بر بشکه رسانده است، این گزارش در ادامه اضافه کرده است که در تمام برآوردها احتمال افزایش تولید نفت ایران لحاظ نشده است و در صورت رسیدن به توافق جامع بین ایران و گروه ۱+۵ پیش‌بینی می‌شود قیمت نفت ۵ تا ۱۵ دلار کمتر از مقدار برآورد شده باشد.


انتشار گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا موجب شد قیمت نفت در بازارهای جهانی رشد قابل توجهی داشته باشد. به گزارش «دنیای اقتصاد» روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت 14 به وقت تهران)، قیمت نفت برنت برای تحویل در 15 جولای در بازار آیس لندن 4/ 1 دلار رشد داشت و به 28/ 66 دلار در هر بشکه رسید. اما نفت خام آمریکا رشد قیمتی بیشتری را تجربه کرد و با 59/ 1 دلار افزایش 73/ 61 دلار به فروش رسید.


علاوه بر گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، کاهش ارزش دلار در برابر یورو و پیش‌بینی کاهش غیر منتظره موجودی نفت آمریکا رشد قیمت نفت را تسریع کرد. براساس آمار API، حجم ذخایر نفتی آمریکا در هفته گذشته با کاهش چشمگیر ۷/ ۶میلیون بشکه‌ای مواجه شده است. آمار دقیق هفتگی حجم ذخایر این کشور توسط اداره اطلاعات انرژی عصر امروز منتشر می‌شود.


افزایش تولید نفت ایران برهم زننده معادلات جهانی


اداره انرژی آمریکا بخشی از گزارش خود را به برآورد قیمت نفت در سال جاری و سال آینده میلادی اختصاص داده و با اعلام برآوردهای قیمتی خود افزوده است که در این پیش‌بینی‌ها احتمال افزایش تولید نفت ایران لحاظ نشده است و در صورت توافق جامع بین ایران و غرب شاهد افت شدیدی در بازار نفت خواهیم بود.


بر اساس برآوردهای EIA، میانگین قیمت نفت برنت در سال جاری و سال 2016 میلادی به ترتیب 61 و 67 دلار درهر بشکه خواهد بود. این سازمان برآورد خود از میانگین قیمت نفت در سال 2016 را نسبت به‌برآورد پیشین خود سه دلار کاهش داده که به دلیل احتمال افزایش زودهنگام تولید نفت شیل در این سال بوده است. قیمت نفت خام آمریکا نیز در هر دو سال یاد شده 5 دلار کمتر از نفت برنت برآورد شده است.


درعین‌حال قیمت نفت برنت در ماه مه نسبت به ماه آوریل ۵ دلار افزایش یافت و به ۶۴ دلار در هر بشکه رسید که بیشترین میانگین قیمت از ابتدای سال ۲۰۱۵ تا کنون بوده است. میانگین ماهانه قیمت نفت خام آمریکا نیز در این ماه افزایش قیمت ۵ دلاری را تجربه کرد و به ۵۹ دلار در هر بشکه رسید. افزایش قیمت نفت در پی سیگنال افزایش رشد تقاضا، انتظار برای افت تولید نفت سبک آمریکا در ماه‌های آینده و خطر کاهش عرضه نفت خاورمیانه و شمال آفریقا به دلیل مسائل ژئوپلیتیک رخ داد.


اداره اطلاعات انرژی آمریکا در ادامه گزارش خود اضافه کرده است که برآوردهای کنونی بدون درنظر گرفتن احتمال افزایش تولید نفت ایران است. این گزارش با اشاره به مذاکرات هسته‌ای اعلام کرده است: ایران و گروه 1+5 در 2 آوریل سال جاری در یک چارچوب سیاسی به توافقی دست یافتند و مقرر کرده‌اند تا پایان ماه ژوئن به توافق جامع برسند. درصورت رسیدن به توافق جامع ایران قادر است در صورت لغو تحریم‌ها تولید و صادرات نفت خود را افزایش دهد. اما چگونگی لغو تحریم‌ها و زمان آن چندان مشخص نیست و بر همین اساس برآورد خود از میزان تولید نفت ایران را تغییر نداده‌ایم.


اداره اطلاعات انرژی آمریکا می‌افزاید: ایران اواخر سال ۲۰۱۱ پیش از تشدید تحریم‌ها روزانه ۶/ ۳ میلیون بشکه نفت تولید می‌کرد و با تشدید تحریم‌ها این‌کشور مجبور شد بخش قابل توجهی از تولید نفت خود را کاهش دهد. در حال حاضر توانایی ایران برای بازگشت به بازارهای جهانی نفت به عوامل مختلفی از جمله شرایط کنونی میادین نفتی و زیر‌‌ساخت‌های تولید، سرعت لغو تحریم‌ها و توانایی ایران در بازاریابی بستگی دارد.


به گفته این سازمان در صورت لغو تحریم‌های ایران و دستیابی به توافق جامع، قیمت نفت در سال 2016 بین 5 تا 15 دلار در هر بشکه افت خواهد کرد. این در حالی است که مقامات نفتی کشورمان بارها اعلام کرده‌اند که بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی موجب کاهش قیمت‌های نفت نخواهد شد.


شروع کاهش تولید نفت آمریکا


به نظر می‌رسد بالاخره انتظار سعودی‌ها برای کاهش تولید نفت شیل به پایان رسیده است چراکه بر اساس آمار منتشر شده توسط اداره اطلاعات انرژی آمریکا با وجود اینکه در حال حاضر تولید نفت این کشور در سطح بالایی قرار دارد اما کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در میادین نفتی شیل در اثر افت یک سال اخیر قیمت نفت تاثیر خود را بر میزان تولیدات نفت این کشور گذاشته است و از این پس شاهد روند کاهشی تولید نفت آمریکا خواهیم بود.


به گزارش «دنیای اقتصاد»، با افزایش تولید نفت شیل طی سال‌های اخیر و کاهش هزینه تولید این نفت پرهزینه قیمت نفت از ژوئن سال پیش شروع به ریزش کرد به‌طوری‌که در ژانویه سال 2015 قیمت‌ها به کف شش ساله خود رسید. در این بین سعودی‌ها که خود را در خطر افزایش تولید نفت شیل دیدند با کاهش سطح تولید اوپک در آذر ماه سال پیش مخالفت و اعلام کردند با افت قیمت نفت بخشی از تولیدات شیل از دایره رقابت خارج خواهد شد.


حال بعد از گذشت شش ماه از نشست ۱۶۶ اوپک، به نظر می‌رسد عربستان توانسته تولید‌کنندگان نفت شیل‌ را شکست دهد و آنها را وادار به کاهش تولید کند. اما بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا، این ماه عسل سعودی‌ها کوتاه مدت خواهد بود؛ چرا‌که با افزایش قیمت نفت بخشی از دکل‌های نیمه کاره در میادین نفتی شیل دوباره به دور رقابت بازخواهند گشت و افت دوباره قیمت نفت را رقم خواهند زد. بر این اساس است که این سازمان برآورد قبلی خود از قیمت نفت در سال ۲۰۱۶ را سه دلار کاهش داده است.


بر اساس آمار منتشر شده توسط اداره اطلاعات انرژی آمریکا، به‌طور میانگین ایالات متحده در ماه مه ‌روزانه 6/ 9 میلیون بشکه نفت تولید کرده و به رکورد تازه‌ای در میزان تولید دست یافته است؛ اما به دلیل کاهش 60 درصدی در تعداد دکل‌های حفاری فعال در میادین نفتی شیل تولید این‌کشور از ماه جاری رو به کاهش گذاشته و این مسیر کاهشی تا ماه‌های اول سال 2016 ادامه خواهد داشت؛ به‌طوری‌که در سه ماهه اول سال به 2/ 9میلیون بشکه در روز برسد.


بر اساس آمار منتشر شده توسط شرکت بیکر هیوز، تعداد دکل‌های حفاری در فعال در میادین نفتی شیل در هفته منتهی به ۲۹ مه ‌برای بیست‌و پنجمین هفته پیاپی کاهشی بود و این تعداد در حال حاضر ۶۰درصد کمتر از بیشترین تعداد خود در ماه اکتبر ۲۰۱۴ هستند.


برآورد می‌شود میانگین تولید در سال جاری و سال 2016 به ترتیب به 4/ 9 و 3/ 9 میلیون بشکه برسد که نسبت به پیش‌بینی قبلی این سازمان به ترتیب 200 هزار و 100 هزار بشکه در روز بیشتر است.


در واقع در حالی که کاهش قیمت نفت بر میزان سرمایه‌گذاری‌ها در میادین نفتی شیل اثر گذاشته است؛ اما با افزایش قیمت‌ها و رسیدن به محدوده ۶۰ دلار برآورد می‌شود تولید نفت آمریکا نسبت به پیش‌بینی‌های قبلی با سرعت بیشتری افزایش یابد و بر همین اساس این سازمان برآورد خود از میزان تولید نفت آمریکا را افزایش داده است. بر اساس برآوردهای ‌EIA، تولید نفت آمریکا در سه ماه دوم سال ۲۰۱۶ افزایش خواهد یافت؛ به‌طوری‌که در ماه دسامبر این سال به میانگین ۶/ ۹ میلیون بشکه‌ای می‌رسد.


میزان تولید اوپک در مسیری متفاوت از شیل


اداره اطلاعات انرژی آمریکا اما برآوردی متفاوت برای میزان تولید نفت اوپک داشته است. بر این اساس، میانگین تولید اوپک در سال گذشته میلادی ۱/ ۳۰ میلیون بشکه در روز برآورد شده است و تولید نفت این سازمان در سال جاری رشد قابل توجهی خواهد داشت و به میانگین ۷۱/ ۳۰ میلیون بشکه خواهد رسید که نشان از افزایش ۶۰۰ هزار بشکه‌ای تولید اوپک در سال ۲۰۱۵ دارد؛ اما برخلاف نفت شیل، تولید روزانه اوپک سال بعد ۲۰۰ هزار بشکه کاهش می‌یابد و به ۵۵/ ۳۰ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. در سال ۲۰۱۴ تولید اوپک از سوی کشورهای لیبی، آنگولا و کویت کاهش یافته است، این در حالی است که تولید ایران و عراق افزایشی بوده است.


بر اساس این گزارش، مازاد ظرفیت تولید اوپک که عمدتا در عربستان متمرکز شده است در سال 2015 نسبت به سال پیش کاهش یافته است و برآورد می‌شود به 8/ 1 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. این در حالی است که مازاد ظرفیت تولید در سال 2014 حدود 2 میلیون بشکه در روز بوده و در سال 2016 دوباره این میزان افزایش خواهد یافت و به 1/ 2 میلیون بشکه در روز خواهد رسید.


به نظر می‌رسد کاهش مازاد ظرفیت تولید اوپک در سال جاری به دلیل افزایش تولید این سازمان رخ داده؛ چراکه بخشی از این ظرفیت به تولید رسیده است.


بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، همچنان مازاد عرضه موجود در بازار به شکل ذخیره‌سازی جذب می‌شود که موجب شده است حجم موجودی جهانی نفت به شکل قابل توجهی افزایش یابد. در نیمه اول سال به‌طور میانگین حجم موجودی جهانی نفت روزانه 2/ 2 میلیون بشکه افزایش خواهد یافت؛ اما در نیمه دوم سال به دلیل افزایش تقاضای جهانی نفت و کاهش تولید کشورهای غیر‌اوپکی به خصوص آمریکا این مقدار کاهش خواهد یافت و به 6/ 1 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. در این بین پیش‌بینی شده است که تقاضای جهانی نفت در سال جاری رشد 3/ 1 میلیون بشکه خواهد یافت و این رشد تقاضا در سال آینده نیز ادامه خواهد داشت. سال پیش، تقاضای جهانی با رشد 800 هزار بشکه‌ای به 92 میلیون بشکه در روز رسید؛ بیشترین میزان رشد از سوی کشورهای OECD رخ خواهد داد.

آغاز افت تولید نفت شیل