انرژی هسته‌ای؛ پاسخ به نیازی راهبردی
دکتر علی مروی
رئیس کمیسیون انرژی

ﻳﻜﻲ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻫﺎی ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺎی ﻓﺴﻴﻠﻲ، بهره‌گیری از اﻧﺮژی ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺷﺪه در ﻫﺴﺘﻪ اﺗﻢ اﺳﺖ. انرژی هسته‌ای در حال حاضر ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه از ﺑﺮق ﺟﻬﺎن را تامین ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ 40 ﺳﺎل ﭘﻴﺶ به وسیله ﺗﻤﺎم ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺮژی ﺗاﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﺪ. بر اساس آمار آژانس بین‌المللی انرژی، تا پایان سال2014، حدود20درصد انرژی مورد نیاز جهان از انرژی هسته‌ای تولید شده است. در این میان بر‌اساس آمارها تا پایان سال 2014، کشورهای عضو گروه 1+5 بیش از 68 درصد سهم استفاده از انرژی هسته‌ای برای برق در دنیا را به خود اختصاص داده‌اند.

بعد از انقلاب اسلامی تمام طرف‌های خارجی پیمانکار ساخت نیروگاه‌های اتمی ایران را ترک کردند و برای چند سال فعالیت قابل توجهی در این حوزه انجام نگرفت. تا اینکه قرارداد تکمیل ساخت نیروگاه بوشهر با روسیه در سال 71 امضا شد و در نهایت در 17 تیرماه سال 91 این نیروگاه به شبکه سراسری برق متصل شد.

در بازدیدی که ماه گذشته به همراه تعدادی از اعضای کمیسیون انرژی از این نیروگاه داشتیم، نیروگاه اتمی بوشهر بدون مشکل به انجام فعالیت مشغول است و مشکلی از نظر ایمنی و زیست محیطی نیز وجود ندارد.

از طرفی با توجه به اصل 152 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر نفی هرگونه سلطه‌جویی و سلطه‌پذیری، در اینجا وابستگی به تامین سوخت نیروگاه‌های هسته‌ای توسط بیگانگان سبب سلطه آنها می‌شود و با توجه به مصوبه مجلس شورای اسلامی که دولت را موظف کرده برای تامین چرخه سوخت برای 20هزار مگاوات برق هسته‌ای اقدام کند، اقدامات جدی برای عدم وابستگی به بیگانه در تامین سوخت مورد نیاز نیروگاه‌های هسته‌ای آغاز شد و منجر به تکمیل چرخه سوخت هسته‌ای در فروردین ماه سال1385در داخل کشور بدون اتکا به بیگانگان شد.

گام دیگری که در این مسیر برداشته شد طراحی و احداث نیروگاه اتمی دارخوین با توان الکتریکی 360 مگاوات و با تاکید بر حداکثر استفاده از توان فنی مهندسی کشور از اوایل سال 1384 بود. در راستای برنامه توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای، در گام بعد مطالعات انتخاب ساختگاه‌ها و جانمایی برای احداث نیروگاه‌های هسته‌ای تا سقف20هزار مگاوات انجام شد. با توجه به سیاست‌های کلی نظام در بخش انرژی، تلاش برای کسب فناوری و دانش هسته‌ای و ایجاد نیروگاه‌های هسته‌ای برای تامین بخشی از انرژی مورد نیاز کشور مورد تاکید قرار گرفته است. به همین منظور اقداماتی که در سال‌های گذشته برای ساخت نیروگاه هسته‌ای بومی انجام شده، باید با قوت ادامه یابد و همچنین تحقیقات روی نسل‌های جدید نیروگاه‌های هسته‌ای متمرکز شود. نسل جدید نیروگاه‌های هسته‌ای ابعاد کوچک‌تری دارند و با افزایش ایمنی و کاهش مصرف سوخت هسته ای، با هزینه کمتری انرژی الکتریکی تولید می‌کنند و ضمن تولید برق، تولید آب شیرین هم از محصولات این نیروگاه هاست. تامین سوخت این نیروگاه‌ها هم باید به‌صورت جدی مورد توجه قرار گیرد. موضوع دیگری که در امر پژوهش و تحقیقات هسته‌ای نباید از آن غافل شد، گسترش فعالیت‌ها در حوزه انرژی گداخت هسته‌ای است. در حال حاضر مجموعه‌ای از کشورهای پیشرفته به‌صورت مشترک در مرکزی در فرانسه روی این موضوع کار می‌کنند.


ما نیز باید به‌صورت متمرکز روی این موضوع فعالیت کنیم. در صورت به نتیجه رسیدن این تحقیقات و توانایی بشر در کنترل فرآیند گداخت هسته‌ای، به یک منبع بی‌نظیر انرژی دست خواهیم یافت. علاوه بر تمام قابلیت‌هایی که انرژی هسته‌ای برای تامین نیرو دارد، استفاده از این فن آوری در حوزه‌های گوناگونی نظیر کشاورزی، پزشکی و صنعت نیز باید مورد توجه قرار گیرد و برای ارتقای این فناوری و استفاده بیشتر از قابلیت‌های آن بر امر تحقیق و توسعه تمرکز بیشتری شود. با توجه به قابلیت‌ها و مزیت‌هایی که انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای برای ما دارد و با توجه به اقدامات گذشته و برنامه‌های آینده کشور برای توسعه بهره‌مندی از این انرژی پاک، مسوولان دیپلماسی کشور و مذاکره‌کنندگان هسته‌ای کشورمان باید به تداوم این مسیر اهتمام داشته باشند. چرا‌که برای رسیدن به نقطه فعلی تلاش‌های زیادی شده است و برای رسیدن به اهداف و تحقق چشم‌اندازهای صنعت هسته‌ای راه زیادی درپیش داریم. بنابراین نباید از این نکته غافل شد که هر توافقی با کشورهای ۱+۵ باید تضمین‌کننده تداوم رشد صنعت هسته‌ای در کشور باشد.