فایننشال تایمز بررسی کرد
خودزنی عربستان با رکورد صادرات نفت
اما فایننشال تایمز در تحلیل جدید خود ضمن انتقاد از تکیه عربستان به بخش انرژی، به این نکته اشاره دارد که عربستان در حال اسراف ذخایر انرژی خود است و باید به جای آن اصلاحاتی بسیار مهم را در دستور کار خود قرار دهد.
فایننشال تایمز نوشته است: وقتی که درآمدتان به نصف کاهش می‌یابد، باعث می‌شود که دلارهای کمتری در دست داشته باشید اما حتی در چنین وضعیتی هم مجبور به ایجاد تغییر هستید. عربستان سعودی هم با چنین وضعیتی روبه‌رواست. انتخاب‌هایی که امروز عربستان انجام می‌دهد، چهره این کشور را تغییر خواهد داد. عربستان از سال ۲۰۰۱ تا کنون به جز دو سال ، در همه سال‌ها مازاد بودجه داشته است. بدهی‌های دولت از حدود ۱۰۰ درصد تولید ناخالص داخلی به تقریبا صفر کاهش یافته است. ذخایر ارز‌های خارجی برای واردات تا حدود سه سال کافی است. اما هنوز یک مشکل وجود دارد. عربستان سعودی در سال جاری نخستین کسری بودجه دو رقمی خود را ثبت خواهد کرد. در شرایطی که به نظر می‌رسد قیمت نفت در حدود بشکه‌ای ۶۰ دلار باقی مانده است، کسب‌و‌کارها به دنبال سرنخ‌هایی هستند که نشان دهد تصمیم بعدی دولت عربستان چیست. مهم‌ترین اصلاحات مورد نیاز برای این کشور اصلاحات در بخش انرژی است، منبعی از ذخایر طبیعی که عربستان سعودی آن را اسراف می‌کند. موضوع اسراف عربستانی‌ها تا حدود زیادی به گاز مربوط است، محصولی جانبی در حفاری که زمانی صادرات آن غیرممکن بود و بنابراین از دید سعودی‌ها ارزش صرفه‌جویی نداشت. بخش باقیمانده هم به نفت مربوط است که هزینه استخراج آن از اعماق زمین فقط ۴ یا ۵ دلار است.
البته درست است که هر بشکه نفتی که در داخل عربستان مصرف می‌شود، قابل معامله نیست و نیاز داخلی محسوب می‌شود اما هنگامی که عربستانی‌ها بیش از هزینه‌هایشان درآمد خارجی داشتند، این موضوع کمتر اهمیت پیدا می‌کرد. حالا اهمیت میزان مصرف داخلی بیشتر است. مصرف داخلی انرژی بیش از یک چهارم کل تولید نفت عربستان را به خود اختصاص می‌دهد. اما موضوع این است که هنوز در عربستان خودروهای بزرگ اسپورت با عبور از بزرگراه‌هایی که صحرا را شکافته‌اند، بنزین زیادی را فقط با قیمت ۴۵/ ۰ دلار در هر بشکه مصرف می‌کنند. عربستان در گام نخست مجبور خواهد بود که قیمت‌های انرژی را افزایش دهد تا برای مصرف‌کنندگان داخلی‌اش انگیزه‌ای برای صرفه‌جویی ایجاد کند و در منابع جایگزینی همچون انرژی‌های تجدید‌پذیر سرمایه‌گذاری کند. تخصیص یارانه‌های هدفمند انرژی به اقشار نیازمند می‌تواند مسیر درستی برای عربستان سعودی باشد.
تنوع‌بخشی به منابع انرژی نباید متوقف شود. عربستان سعودی نیازمند منابع جدید درآمد هم هست. طبقه متوسط عربستان در حال افزایش است. از سال ۲۰۰۹ تاکنون، بیش از یک میلیون سعودی به جمع کارفرمایان بخش خصوصی پیوسته‌اند، افرادی که در بخش‌های گوناگون از تولید تا آموزش به کسب‌و‌کارها مشغول به کار شده‌اند. در حقیقت این تحول تا حدودی نتیجه تلاش‌های دولت برای جلب توجه کسب‌و‌کارها به بخش‌هایی غیر از انرژی است. به‌عنوان مثال دولت عربستان ده‌ها میلیارد دلار صرف «سایت‌های اقتصادی» کرده است. اما عربستان نیازمند اقدامات بیشتری است. هنوز در این کشور مقررات و قوانین دست و پا گیر هستند و بوروکراسی بیداد می‌کند. برخی از صنایع نوپای عربستان همچون ذوب آلومینیوم ذاتا انرژی‌برند و نشان‌دهنده اقتصاد نفتی عربستان هستند.
در عربستان امروز نسبت به چندسال پیش، زنان بیشتری کار می‌کنند، گر چه هنوز نرخ مشارکت زنان در اشتغال بسیار پایین است. رسیدگی به ضروریات اقتصاد، مهم‌ترین اولویت عربستان در این دوران گذار اجتماعی محسوب می‌شود. در عربستان هزینه‌های زندگی در حال افزایش است و با افزایش تقاضا، زنان بیشتری به جست‌وجوی کار می‌پردازند. بسیاری از زنان در عربستان به مشاغلی همچون صندوق‌داری فروشگاه‌ها، معلمی، منشی دفتر و حتی کارگری کارخانه مشغول شده‌اند.
به رغم افت قیمت‌های نفت، به نظر می‌رسد کسب و کارهای عربستان از شرایط نسبتا خوبی برخوردار باشند. دلیلش تا حدودی این است که این حکومت پادشاهی کمتر در نقش یک پایگاه دورافتاده ظاهر می‌شود و بیشتر به یک مرکز کارآزموده در امر تجارت می‌ماند که بخش مالی بومی خود را دارد. بورس عربستان در مقایسه با سال ۲۰۰۸ که در آن قیمت‌های نفت به بشکه‌ای ۳۳ دلار رسیده بود و شاخص بورس با ۵۶ درصد افت به ۴۷۰۰ واحد کاهش یافته بود، عمیق‌تر و وسیع‌تر شده است. امروز این شاخص به بیش از دو برابر آن مقدار رسیده است. در آن زمان ۱۲۸ شرکت در فهرست عرضه سهام قرار داشتند اما اکنون این رقم به ۱۶۵ رسیده است. قرار است درهای بورس عربستان به‌عنوان بخشی از سیاست آزادسازی اقتصادی که شاه‌سلمان در پیش گرفته است، به روی خارجی‌ها باز شود.
برای مردم عادی عربستان، ماه‌های نخست حکومت شاه سلمان ماه‌های امید بود. نسل جدیدی از رهبران در عربستان در تلاشند تا بهره‌وری را در این کشور افزایش دهند، خدمات بهتری به شهروندان ارائه کنند و نهادهای دولتی را تخصصی کنند. برای تحقق امیدهای این مردم اما پادشاه باید کاری بیش از ارزان نگه‌داشتن قیمت نفت انجام دهد. او باید حکومت خود را به سمت آینده‌ای که در آن بخش انرژی تنها نیروی محرکه اقتصاد نیست هدایت کند. اما رکوردزنی صادرات نفت راهی خلاف این جهت را نشانه گرفته است.
ارسال نظر