الهام بادپا (بیتا) تحلیلگر بازارهای جهانی هفته گذشته پیگیری کامل مذاکرات ایران با گروه ۱+۵ بر سر برنامه هسته‌ای ایران از سوی فعالان بازار نفت و فشار منفی حاکم بر جو روانی موجود به دلیل بالا بودن احتمال رسیدن به توافق، کاملا محسوس بود، در این هفته تحت تاثیر مذاکرات و به تفاهم رسیدن ایران و غرب بر سر مساله هسته‌ای قیمت نفت خام آمریکا نزدیک به یک دلار کاهش یافت؛ اما نفت برنت کمی بیشتر کاهش قیمت را تجربه کرد و از بهای بیش از ۵۶ دلار به محدوده ۵۴ دلار وارد شد. البته در عین حال که عوامل دیگری از جمله دلار قوی و افزایش عرضه اوپک در کاهش قیمت نفت بی‌تاثیر نبودند، محرک‌هایی نظیر رشد تقاضا و تداوم تنش‌ها در خاورمیانه و ریسک ژئوپلیتیکی که عربستان سعودی به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور صادرکننده نفت در جهان نقش زیادی در بروز آن داشت از رشد بهای نفت حمایت می‌کردند. دلیل اهمیت موقعیت ایران در مناسبات بین‌المللی برای فعالان بازار نفت این بود که رسیدن به توافق راه‌ را برای لغو تحریم‌های آمریکا و اروپا باز می‌کند و به ایران امکان می‌دهد تا صادرات نفت خود را که از ۲.۵ میلیون بشکه در سال ۲۰۱۲ به یک میلیون بشکه رسیده است، افزایش دهد و به این وسیله مشکل مازاد عرضه را تشدید کند.

در این راستا فکتس گلوبال انرژی معتقد است در صورت لغو تحریم‌ها، طی ۶ ماه و یک سال آینده به ترتیب ۵۰۰ و ۷۰۰ هزار بشکه بر تولید نفت ایران افزوده خواهد شد. به علاوه به نقل از رئیس بخش انرژی IHS، توافق مذکور محرکی در جهت کاهش قیمت‌هاست چراکه پس از اجرایی شدن حذف تحریم‌ها اگر ایران تصمیم بگیرد تولید خود را به میزان قبلی برساند عربستان سعودی هم برای حفظ سهم خود از بازار نفت، بر تولیدش خواهد افزود که در آن‌ زمان بعید نیست بهای نفت تا ۳۰ دلار تنزل یابد.

تحولات و پیش‌بینی‌ها از تولید اوپک

در این هفته اعلام شد عرضه نفت اوپک از ۳۰.۰۷ میلیون بشکه در ماه فوریه به ۳۰.۶۳ میلیون بشکه در ماه مارس و به بالاترین سطح خود از ماه اکتبر رسیده است. در ماه گذشته نه‌تنها عراق با بهتر شدن شرایط جوی صادرات نفت خود را به رکورد ۲.۹۴ میلیون بشکه‌ای در ماه دسامبر نزدیک و اعلام کرد بتواند میزان آن را در ماه جاری به ۳ میلیون بشکه برساند، بلکه عربستان سعودی نیز تولید خود را به ۱۰ میلیون بشکه رساند.

این در حالی‌ است که بنا بر گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا درآمد کشورهای عضو اوپک، غیر از ایران، از صادرات نفت در سال ۲۰۱۴ با ۱۱ درصد افت به ۷۳۰ میلیارد دلار رسیده که گفته می‌شود کمترین سطح آن از سال ۲۰۱۰ بوده است. EIA برآورد کرده است درآمد نفتی کشورهای عضو اوپک به جز ایران در سال ۲۰۱۵ باز هم تنزل خواهد کرد و به حدود ۳۸۰ میلیارد دلار خواهد رسید. در عین حال این نهاد معتقد است تولید و صادرات نفت اوپک در سال ۲۰۱۵ بدون تغییر باقی خواهد ماند.

افزایش ذخیره و کاهش تولید نفت آمریکا

در این میان بنا بر گزارش انجمن نفت آمریکا موجودی ذخایر آمریکا برای دوازدهمین هفته متوالی افزایش یافت و رشد ۵.۲ میلیون بشکه‌ای را در هفته گذشته به ثبت رساند. به نقل از اداره اطلاعات انرژی آمریکا نیز بر موجودی ذخایر آمریکا در هفته گذشته ۴.۸ میلیون بشکه افزوده شد و بیشترین میزان برای این فصل از سال را طی ۸۰ سال اخیر به ثبت رساند. البته به گزارش EIA تولید آمریکا برای اولین بار از اواخر ژانویه در مقیاس هفتگی کاهش نشان داد و از ۹.۴۴ میلیون بشکه در روز به ۹.۳۸ میلیون بشکه در هفته اخیر رسید.

همچنین بااینکه تعداد دکل‌های حفاری نفت در آمریکا به کمترین سطح خود در سه سال اخیر رسید با این حال تعداد کاهش مزبور در این هفته تنها ۱۱ عدد و کمترین میزان آن از ماه دسامبر بوده است. در این بین انبار کوشینگ آمریکا که بیش از سه چهارم ظرفیت آن پر شده است، با ۲.۸ میلیون بشکه افزایش در هفته گذشته به ۵۸.۹ میلیون بشکه رسید.

تحلیل‌ها از وضعیت بازار نفت چیست؟

در این بین گلدمن ساچ مسوولیت بازگرداندن بهای نفت به قیمت تعادلی آن را بر عهده کشورهایی نظیر آمریکا و نه اعضای اوپک می‌داند. از نظر آن نهاد اگرچه کاهش تولید اوپک به روند مذکور سرعت می‌بخشد، اما این کشورهای غیر اوپکی هستند که باید برای رفع مازاد عرضه‌ای که خود آن را ایجاد کرده‌اند اقدامی انجام دهند. به علاوه به عقیده گلدمن ساچ قیمت تعادلی نفت برنت و WTI به ترتیب حدود ۷۰ و ۶۵ دلار خواهند بود و بر فعالیت در حوزه نفت و گاز در سال ۲۰۱۶ افزوده خواهد شد، چراکه افت هزینه تولید، شرکت‌ها را به میدان باز خواهد گرداند.

از طرفی بارکلیز هم بر این باور است افزایش موجودی ذخایر آمریکا بر مازاد عرضه نفت در جهان در سه ماهه دوم سال می‌افزاید و نه تنها بعید است مصرف در حدی باشد که از رشد بهای نفت حمایت کند، بلکه دلار قوی نیز مانع دیگری بر سر راه تقویت آن به حساب می‌آید. موسسه مزبور پیش‌بینی خود از قیمت نفت برنت در سال ۲۰۱۵ را با ۷ دلار افزایش، ۵۱ دلار اعلام و اظهار کرد محرک‌های عرضه و تقاضا موجب افت بهای آن در دومین سه ماهه سال خواهند شد و سپس به تدریج در مابقی سال اوضاع بهتر خواهد گشت.

بنابر پیش‌بینی تحلیلگران رویترز، بهای نفت در نیمه دوم سال جاری به ثبات خواهد رسید و در دو سال‌ آینده با بازگشت مصرف‌کنندگان به بازار رو به رشد خواهد بود. در نظرسنجی فوق انتظار می‌رود میانگین قیمت نفت برنت در سال ۲۰۱۵ حدود ۵۹.۲۰ دلار باشد و برای سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ نیز به ترتیب ۷۲.۱ و ۷۸.۷ دلار برآورد می‌شود.

از سوی دیگر موسسه مشاوره انرژی اسپکتس انتظار دارد تقاضا برای نفت در سال جاری تا ۱.۵ میلیون بشکه افزایش یابد و از آنجا که این نرخ رشد تقریبا دو برابر نرخ آن در سال گذشته خواهد بود، احتمالا چنین بهبودی در مصرف می‌تواند مازاد عرضه‌ای که با افزایش صادرات ایران در صورت توافق با غرب تشدید خواهد شد را جذب کند.

استاندارد چارترد نیز انتظار دارد بازار جهانی نفت از نیمه دوم سال جاری به سمت کسری حرکت کند که میزان آن در سه ماهه چهارم به یک میلیون بشکه خواهد رسید. این بانک که یکی از خوش‌بین‌ترین موسسات نسبت به آینده بازار نفت است پیش‌بینی کرده است میانگین قیمت کالای مزبور در سال ۲۰۱۵ به ۷۶ دلار برسد.به نظر تحلیلگران کامرزبانک هم اگرچه امکان دارد تقاضا در آغاز سال کمی بیشتر از آنچه باشد که انتظار آن می‌رفت، اما به نظر نمی‌رسد به سطی برسد که بتواند کل مازاد عرضه را پوشش دهد. همچنین بنابر تحلیل سیتی‌گروپ ممکن است لازم باشد قیمت نفت آمریکا تا ۵۰ دلار و تعداد چاه‌های آن به نصف کاهش یابند تا بلکه رشد تولید نفت شیل آمریکا متوقف شود که احتمالا از اواخر سه ماهه دوم شاهد چنین اتفاقی خواهیم بود.

بازار نفت برنت در هفته پیش رو

در شرایطی به سر می‌بریم که بازار نفت از مازاد عرضه بیش از ۱.۵ میلیون بشکه‌ای رنج می‌برد و بااینکه ریزش سال گذشته بهای این کالای استراتژیک، برخی از شرکت‌های فعال در حوزه نفت و گاز به‌ویژه در آمریکا را به کاهش دکل‌های حفاری‌شان واداشته اما بعید است تا اواخر سال جاری تغییری در تولید رخ دهد. به علاوه چندان هم به تقاضا نمی‌توان امیدوار بود؛ چراکه ظاهرا رشد آن برای جذب مازاد عرضه کافی نخواهد بود.

فعالان بازار نفت از این جهت نگران هستند که لغو تحریم‌های ایران، به‌عنوان کشوری که حدود ۱۰ درصد ذخایر نفت جهان و نزدیک به یک پنجم ذخایر گازی جهان را در اختیار دارد با افزایش صادرات آن بر مازاد عرضه موجود بیفزاید.

این در حالی ا‌ست که فصل تعمیر و نگهداری سالانه پالایشگاه‌ها از ماه آینده در اروپا و آسیا آغاز خواهد شد که این مساله نیز بر ذخیره طلای سیاه و فشار فروش نفت خواهد افزود.

شوک هسته‌ای به بازار نفت