گروه نفت و پتروشیمی: بازار نفت به ثبات نسبی رسیده است و چندی است نه صعود قابل ملاحظه‌ای دارد، نه به سقوط بیش از این تن داده و همچنان در بازه ۴۵ تا ۵۰ دلار در نوسان است. روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۷ به وقت تهران) قیمت نفت نسبت به روز پیش از آن قدری افت کرد به‌طوری‌که نفت خام آمریکا با افت ۶۰ سنتی به ۶۱/۴۵ دلار برای هر بشکه رسید. هر بشکه نفت برنت نیز حدود ۴۰ سنت کاهش یافت و به قیمت کمی بیش از ۴۹ دلار معامله شد. بر همین اساس، این کالای استراتژیک همچنان نزدیک به کمترین قیمت خود ظرف ۶ سال گذشته معامله می‎شود، این در حالی است که نفت اوپک بر‌خلاف روال چند سال اخیر همچنان کمتر از نفت خام آمریکا معامله می‌شود، بر‌اساس آخرین به روز‌رسانی سایت اوپک قیمت سبد نفتی این سازمان روز سه شنبه(۲۷ ژانویه ۲۰۱۵) با اندکی صعود بالای ۴۳ دلار رسید. بر همین اساس نفت خام آمریکا و برنت از ۲۰ ژوئن، یعنی زمانی که نفت در اوج خود بود تا‌کنون حدود ۵۷ درصد افت کرده در حالی که نفت اوپک درهمین مدت بیش از ۶۱درصد کاهش داشته است. کاهش روز گذشته قیمت نفت در حالی رخ داد که یک مقام رسمی در دولت آمریکا روز سه شنبه اعلام کرد که ملک سلمان، پادشاه جدید عربستان و باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا، با یکدیگر دیدار کردند و در رابطه با پایداری بازارهای نفت به گفت‌وگو پرداختند. پادشاه عربستان در این دیدار پیام تداوم راهبرد نفتی کشورش را به اوباما منتقل کرده است و عنوان کرده کشورش به نقش خود در بازارهای جهانی انرژی ادامه می‌دهد و کسی نباید انتظار داشته باشد عربستان جایگاه خود را تغییر دهد.

این در حالی است که به گزارش بلومبرگ، تولید نفت خام عراق در حال پشت سر گذاشتن رکورد ۳۵ ساله خود است، چراکه این کشور، تولید نفت کردستان را به صادرات خود اضافه می‌کند که این مساله‌ جنگ بین اعضای اوپک را تشدید خواهد کرد. سد کلینمن، رئیس بخش تحقیقات انرژی اروپا در سیتی گروپ دراین خصوص گفت: جنگ قیمت نفت، تنها میان عربستان سعودی و آمریکا در جریان نیست، اعضای اوپک نیز درگیر چنین جنگی هستند. عراق، امارات متحده عربی و دیگر کشورهای اوپک، مشغول کاهش قیمت‌ها برای دفاع از سهم بازار هستند. تولید نفت در عراق شدت گرفته است و افزایش تولید سبب کاهش قیمت می‌شود.

به گزارش «دنیای اقتصاد»،قیمت نفت از ژوئن سال گذشته به دلیل وجود مازاد عرضه در بازار، روند نزولی خود را آغاز کرد که تا به حال ادامه داشته است. مازاد عرضه در بازار نفت افت شدید قیمت آن را به دنبال دارد، چراکه نفت جزو کالاهای کم‌کشش محسوب می‌شود. این درحالی است که رقابت بین اعضای اوپک برای تصاحب بازار به افت بیشتر قیمت دامن زد. طی چند ماه اخیر کشورهای عضو اوپک در چند مرحله نفت خود را با تخفیف‌های بی‌سابقه‌ای به مشتریان عرضه کردند و همین عامل موجب افت بیشتر قیمت سبد نفتی اوپک نسبت به دو شاخص دیگر نفت شد.

این در حالی است که کشورهای عضو، کشورهایی با اقتصاد بیمار و وابسته به نفت هستند و با کاهش درآمدهای نفتی با مشکل تامین هزینه‌های خود مواجه می‌شوند. بر اساس بررسی دانشگاه آکسفورد نفت ۴۰ دلاری بر نرخ رشد اقتصادی کشورهای صادرکننده عمده نفت، اثر منفی دارد و باعث کاهش رشد اقتصادی آنها می‌شود. ولی برای سایر کشورها، اثر کاهش قیمت نفت مثبت است و موجب افزایش رشد اقتصادی آنها می‌شود. در این مطالعه، بیشترین تاثیر مثبت کاهش قیمت نفت برای کشورهای در حال توسعه‌ای مانند فیلیپین، اسلواکی، آفریقای جنوبی، تایلند و هنگ‌کنگ و بیشترین تاثیر منفی برای عربستان سعودی و روسیه پیش‌بینی‌ شده‌است.

حال به نظر می‌رسد کاهش قیمت نفت دامنگیر کشورهای اوپک شده و به کسری بودجه در سال جاری میلادی این کشورها و کمبود سرمایه‌گذاری در میادین نفت و گاز منجر شده است. روز سه‌شنبه، عراق پیش‌بینی قیمت نفت در بودجه سال ٢٠١٥ را از ٦٠ دلار به ٥٥ دلار کاهش داد. همچنین هزینه‌های سال ٢٠١٥ عراق نیز به ١٠٥میلیارد دلار اصلاح شد. با وجود این، کسری بودجه این کشور در سال جاری به ٢٥ تریلیون دینار می‌رسد. حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق، هفته گذشته نگرانی خود را از افت قیمت نفت و اثر آن بر مقابله با داعش ابراز کرده بود. وی گفت که ادامه سقوط قیمت نفت می‌تواند به مبارزات نظامی عراق با شبه‌نظامیان داعش ضربه بزند. عراق برای فرار از کسری بودجه به دنبال افزایش تولید نفت است و برهمین اساس قصد دارد سرمایه‌گذاری‌ در میادین نفتی خود را افزایش دهد. هزینه کم تولید نفت در عراق موجب شده این کشور به یکی از مناطق جذاب برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ نفتی تبدیل شود.

در عین حال سعودی‌ها نیز اعلام کرده‌اند که در تامین مالی پروژه‌‌های نفتی خود با مشکل رو به رو هستند. خالد الفالح، مدیرعامل شرکت نفت دولتی سعودی آرامکو عربستان، روز سه‌شنبه اعلام کرد که به دلیل افت قیمت نفت مجبور است برخی پروژه‌های خود را به تعویق بیندازد و درباره بعضی قراردادها دوباره مذاکره کند. وی گفت: ما باید خودمان را با واقعیت‌های امروز تطبیق دهیم، انجام برخی از پروژه‌ها را به آینده موکول می‌کنیم، تعدادی از پروژه‌ها را آهسته‌تر از برنامه‌های تعیین شده جلو می‌بریم و در‌باره بعضی از قراردادها دوباره مذاکره می‌کنیم.

از طرفی کویت نیز اعلام کرد بودجه ریاضتی سال آینده با توجه به ادامه کاهش قیمت نفت، ۸/۱۷ درصد هزینه کمتری را نسبت به سال مالی ٢٠١۵-٢٠١۴ دربرمی‌گیرد. انس الصالح، وزیر دارایی کویت، در یک کنفرانس خبری توضیح داد: در موازنه سال مالی آینده برای هر بشکه نفت خام قیمت ٤٥ دلار و حجم تولید ٢ میلیون و ٧٠٠ هزار بشکه در روز در نظر گرفته شده است. صالح همچنین تاکید کرد که برای بودجه سال آینده کویت، ٨٢٢٦ میلیارد دینار، کسری بودجه پیش‌بینی شده است. وی در جلسه مجلس کویت، با اشاره به کاهش شدید قیمت نفت گفت: «کارد به استخوان رسیده است» و اکنون همه باید برای رویارویی با این مشکل تلاش کنیم.

ونزوئلا دیگر کشور عضو اوپک نیز که خیلی پیش از این با بحران مالی روبه‌رو شده است همچنان به دنبال راه حلی برای خروج از بحران است. نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا از طرح ونزوئلا برای مقابله با رکود اقتصادی این کشور در نتیجه سقوط بهای نفت خبر داد و گفت: ما به دنبال منابع مالی هستیم و ٢٤ ساعت و هر روز هفته را نیز به این مساله اختصاص داده‌ایم تا کشور بتواند به فعالیت‌های خود ادامه دهد. مادورو چند هفته گذشته نیز در سفری دو هفته‌ای به کشورهای مختلف از جمله چین، کوشید تا حمایت این کشورها از سیاست‌های نفتی خود را جلب کند. مادورو بهای سبد نفت صادراتی ونزوئلا را ۵۰/۳۸ دلار برای هر بشکه اعلام کرد. این در حالی است که میانگین بهای سبد نفتی ونزوئلا در سال ٢٠١٤ برابر ۴۲/۸۸ دلار بود. کاهش سرمایه‌گذاری در میادین نفتی مساله‌ای است که بسیاری از کارشناسان و فعالان این بازار درخصوص آن اظهار نگرانی کردند و می‌تواند به بازگشت قیمت نفت در آینده منجر شود.