الهام بادپا (بیتا) تحلیلگر بازارهای جهانی شرکت کارگزاری بهمن بازار نفت هفته گذشته را در جوی پر از ابهام نسبت به نتیجه نشست اوپک و حواشی مربوط به آن آغاز کرد که اگرچه قیمت نفت خام متاثر از گزارش‌های اقتصادی ژاپن، چین و اروپا، تحولات سیاسی در عراق و اوضاع لیبی، نوساناتی عمدتا منفی را تجربه ‌کرد، اما سرانجام انتشار آمار و ارقام مثبتی از وضعیت اقتصادی آمریکا، کم شدن نرخ بهره چین و گمانه‌زنی‌ها از کاهش تولید نفت اوپک توانست بهای این کالای استراتژیک را به بالاتر از ۸۰ دلار برگرداند. این در شرایطی است که کارشناسان معتقدند روند آتی بازار نفت به نشست پنج‌شنبه این هفته اوپک بستگی دارد؛ نشستی که مشخص می‌کند آیا بازار و کشورهای عضو از نگرانی‌های خود مبنی بر کاهش سطح تولید دست کشیده و تن به این تصمیم خواهند داد یا خیر؟ پس از کاهش تولید ناخالص داخلی ژاپن در سه ماه دوم سال جاری در حالی‌که انتظار می‌رفت شاهد افزایش ۳/۲ درصدی شاخص مزبور باشیم با کاهش ۶/۱ درصدی آن به علت افت صادرات و مصرف، بر نگرانی‌ها نسبت به رشد اقتصادی جهان، به ویژه آسیا و پایین آمدن سطح تقاضا برای نفت افزوده شد. مساله فوق از آن جهت سرمایه‌گذاران را شوکه کرد که تصور آنها این بود دولت ژاپن اوضاع را به خوبی تحت کنترل خود دارد و این گزارش ناامیدکننده، شرایط را به گونه‌ای دیگر نشان می‌داد.

در عین حال که از یکسو قوت گرفتن شاخص دلار پس از اظهارات رئیس بانک مرکزی اروپا مبنی بر اینکه ECB هر کاری که لازم است با هدف رونق بخشیدن به اقتصاد ضعیف و شکننده منطقه پولی یورو انجام ‌خواهد داد با گران کردن بهای نفت برای دارندگان سایر ارزها از میزان خرید این کالا می‌کاست، در بخش عرضه نیز همچنان مازاد قابل توجهی به دلیل تولید زیاد نفت شیل آمریکا که به بالاترین سطح خود در سه‌دهه اخیر رسیده، وجود داشت.

در روزهای آغازین هفته، نه تنها وزیر دارایی عربستان اظهار کرد کاهش قیمت نفت هیچ اثر مستقیمی بر بودجه و مخارج سال آینده کشور نخواهد گذاشت و قیمت را باید به دست عرضه و تقاضا سپرد و از دخالت در بازار اجتناب کرد، بلکه گزارشی نیز منتشر شد که حاکی از آن بود عربستان سعودی به‌عنوان قدرتمندترین عضو سازمان اوپک و بزرگ‌ترین صادرکننده نفت در جهان با وجود مازاد عرضه‌ بر صادرات خود در ماه سپتامبر ۵۹ هزار بشکه افزوده است.

از سوی دیگر موسسه گلدمن ساکس در گزارش اخیر خود نوشت اگرچه هنوز معتقد است بهای نفت برنت در سال آینده ۸۰ دلار خواهد بود، اما چنانچه اوپک تولید خود را کم نکند احتمال ریزش بهای نفت در سال جاری تا ۶۰ دلار هم وجود دارد. البته افت زیاد تولید با افزایش قیمت‌ها و مقرون به صرفه کردن تولید نفت شیل آمریکا به ادامه رشد فعالیت این تولیدکنندگان کمک می‌کند که خود تهدیدی برای سهم بازار اوپک در سال‌های آینده خواهد بود؛ در عین حال که برخی از اعضای اوپک هم قادر به کاهش زیاد تولید خود نیستند. در همین راستا گلدمن ساکس انتظار دارد اوپک تولید خود را کاهش دهد اما فقط حدود ۷۰۰ هزار بشکه و کمتر از یک یا دو میلیون بشکه‌ای که برخی آن را پیش‌بینی می‌کنند.

در هفته‌ای که سپری شد خبرها حکایت از آن داشت درحالی‌که وزرای نفت ونزوئلا و اکوادور همچنان خواهان جلوگیری از ریزش بیشتر بهای نفت هستند، کویت و عربستان سعودی در مقابل کاهش تولید مقاومت می‌کنند. همچنین وزیر نفت روسیه و وزیر خارجه ونزوئلا در نشستی در مسکو درخصوص لزوم همکاری مشترک به منظور حمایت از بهای نفت صحبت کردند؛ البته پیش از این نیز بین اوپک و روسیه چنین نشستی صورت گرفته بود که ‌‌نتیجه‌ای در نهایت نداشت.

در این میان تاثیر مثبت سخنان امیدوارکننده یکی از مقامات لیبیایی درخصوص احتمال افت تولید اوپک پس از انتشار صورت‌جلسه فدرال رزرو مبنی بر اینکه آمریکا نگران پایین ماندن تورم است، خنثی شد. در واقع از دیدگاه فدرال رزرو اقتصاد آمریکا در مسیر بهبود قرار گرفته و دیگر نیازی به اجرای برنامه‌های حمایتی نظیر خرید اوراق قرضه نیست؛ اما نگران‌هایی درخصوص احتمال کاهش انتظارات تورمی وجود دارد.

بانک HSBC پیش‌بینی خود از بهای نفت برنت در سال آینده را با ۵ دلار کاهش، ۹۰ دلار اعلام کرد و در عین حال اظهار کرد فشار منفی موجود بر قیمت، زمینه را برای رشد آن در بلندمدت آماده می‌کند. این بانک برآورد خود از قیمت نفت در سه ماهه چهارم سال جاری را نیز از ۹۲ دلار به ۸۵ دلار تنزل داد. این در حالی بود که آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) پیش‌بینی کرد قیمت نفت برنت در سال آینده در سطح ۸۰ دلار خواهد بود. به نقل از انجمن اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) نیز موجودی ذخایر نفت آمریکا در هفته گذشته در شرایطی که انتظار می‌رفت ۸۰۰ هزار بشکه کاهش یابد با افزایش ۶/۲ میلیونی، اثری منفی بر قیمت نفت گذاشت.

در روزهای پایانی هفته در‌حالی‌که انتشار گزارش ضعیفی از بخش تولیدی چین و منطقه پولی یورو فشار رو به پایینی بر بهای نفت وارد می‌آورد، کاهش نرخ بهره چین برای اولین بار از سال ۲۰۱۲ با افزایش امیدواری‌ها از بیشتر شدن خرید نفت، بهای این کالای استراتژیک را تقویت کرد؛ چراکه افزایش سیاست‌های انبساطی و حمایتی پکن و رشد تولید ناخالص داخلی آن نقش بسزایی در بهبود تقاضا برای نفت خواهد داشت و چنین امیدی وجود دارد افت نرخ بهره بر مصرف مواد خام صنعتی نیز بیفزاید.

بازار نفت برنت در هفته پیش‌رو: در حالی به نشست اوپک نزدیک می‌شویم که هنوز نشانه‌ای دال بر اینکه کشورهای عضو این سازمان با هم بر سر کاهش عرضه به توافق رسیده باشند، به چشم نمی‌خورد. به علاوه در شرایطی که روز به روز بر تعداد بشکه‌های فروخته نشده به‌دلیل رشد مداوم تولید نفت شیل آمریکا افزوده می‌شود، روند بهبود تقاضا همچنان کند است.

آزمون سخت برای نفت اوپک

گروه نفت و پتروشیمی: در شرایطی که وزرای نفت کشورهای عضو اوپک خود را آماده حضور در یکی از حساس‌ترین مذاکرات این سازمان می‌کنند، کارشناسان معتقدند اگر اوپک تولید خود را کاهش ندهد در سال آینده با مازاد عرضه مواجه خواهد شد. این در حالی است که به گزارش «دنیای اقتصاد» در حال حاضر نیز آسیب جدی بازار نفت از محل مازاد عرضه‌های کشورهای عضو و غیرعضو این سازمان گزارش می‌شود که در نبود تقاضای موثر در بازار به افت شدید قیمت نفت منجر شده است. قیمت نفت در مدتی کمتر از دو ماه در حدود ۳۰ دلار افت کرده و همین موضوع باعث شد کاهش سطح تولید کشورهای عضو به یک ضرورت در نشست پیش روی اوپک تبدیل شود. تحلیلگران معتقدند انتظار می‌رود که این نشست دشواری باشد و تحلیلگران درباره نتیجه آن نظریات متفاوتی ارائه می‌دهند. یکی از نمایندگان اوپک گفت: این نشست به احتمال زیاد یکی از دشوارترین جلسه‌های اوپک تاکنون خواهد بود. اگر اوپک تولید خود را به میزان نرخ ماه اکتبر، یعنی ٣٠ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه در روز نگه دارد، با مازاد عرضه روزانه ۸/۱ میلیون بشکه در نیمه نخست سال ٢٠١٥ میلادی روبه‌رو‌ خواهد شد. این گزارش، تقاضا را برای نفت خام اوپک حدود ۴۵/۲۸ میلیون بشکه در روز تخمین زده است. به گزارش «دنیای اقتصاد»، در این بین موضع ایران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین‌ کشورهای عضو از اهمیت بالایی برخوردار است. میزان تولید فعلی نفت ایران در حدود دو میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه اعلام می‌شود که در حدود ۷۰۰ هزار بشکه از سطح پیشین تولید نفت قبل از تحریم‌ها کمتر است. این در حالی است که وزیر نفت اعلام کرده در تلاش است میزان ظرفیت تولید را به ۲/۴ میلیون بشکه در روز برساند. به عبارتی میزان تولید کنونی در حدود ۱.۴ میلیون بشکه کمتر از ظرفیت اسمی تولید ما است. نشست ۱۶۶ اوپک روز ششم آذر ماه جاری در وین برگزار خواهد شد.