گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: هر‌چند کم، اما بازار نفت چند روزی است که در حال جبران سقوط‌های اخیر است. دیروز، در اولین روز باز‌گشایی بازارهای بین‌المللی، نفت سبز‌پوش ظاهر شد. تا لحظه تنظیم این گزارش، نفت برنت با افزایش یک دلار و ۲۰ سنتی به کانال ۸۴ دلار وارد شد و در همین حین نفت خام سبک آمریکا نیز در بازار نیویورک با یک دلار افزایش به مرز ۸۰ دلاری نزدیک شد. در واقع نفت WTI از کف قیمتی روز سه‌شنبه بیش از ۳ دلار و برنت نیز بیش از ۲ دلار افزایش قیمت داشته‌اند. به گزارش «دنیای اقتصاد»، روند افزایشی نفت از روز چهارشنبه گذشته در پی انتشار خبر افزایش کمتر از مقدار پیش‌بینی شده قبلی ذخایر آمریکا شروع شد و از آن روز هرچند آهسته و با شیب ملایم اما همچنان افزایشی بوده است. افزایش قیمت‌ها در حالی رخ داده که طی چند روز اخیر سیگنال‌های مثبتی در فضایی مبهم از سمت عرضه و تقاضا رسیده است و همین وضعیت پایداری روند افزایشی قیمت نفت را غیرشفاف کرده است.

سیگنال‌های مثبت در فضای مبهم سمت عرضه

در سمت عرضه بازار خبر کاهش رشد تولید نفت شیل و توقف موقتی تولید بزرگ‌ترین‌ میدان نفتی لیبی به افزایش قیمت نفت منجر شد.

در آخرین روزهای هفته گذشته خبری مبنی بر اثر‌گذاری قیمت‌های نفت بر تولیدات شیل منتشر شد که بر اساس آن به نظر می‌رسد برخی از تاسیسات شیل در اثر کاهش قیمت نفت توجیه اقتصادی خود را از دست داده و از چرخه تولید خارج شده‌اند. به گزارش بلومبرگ، حفاران طی چهارماه گذشته ۲۴ درصد از تولید نفت شیل خود را کاهش داده‌اند. شرکت نفتی ترنس‌اوشن روز جمعه اعلام کرد کاهش قیمت‌ها ضربه شدیدی به درآمدهای آن وارد کرده است.

بر اساس این گزارش، تعداد تاسیسات فعال برای استخراج نفت شیل در هفته گذشته با کاهش ۱۴دستگاه به رقم ۱۵۶۸ رسید که این تعداد کمترین تعداد تاسیسات فعال از روز ۲۲ اوت تاکنون است. منطقه شیل ایگل فورد واقع در تگزاس جنوبی بیشترین کاهش تعداد تاسیسات فعال را شاهد بوده است و ۹ مورد از تاسیسات آن از چرخه فعالیت خارج شده‌اند و تعداد تاسیسات فعال آن به ۱۹۷ رسیده است. در مجموع، تعداد تاسیسات فعال در استخراج نفت شیل آمریکا از اوج خود در دهم اکتبر که رقم ۱۶۰۹ تاسیسات را نشان می‌داد، به شدت کاهش یافته است. در واقع این خبر نشان می‌دهد برخی از پیش‌بینی‌های قبلی در حال تحقق است. پیش از این برخی کارشناسان حوزه انرژی بر این باور بودند که کاهش بهای نفت نمی‌تواند چندان پایدار بماند، چراکه تولیدات شیل نمی‌توانند چندان در برابر کاهش قیمت‌ها مقاومت کنند و با کاهش عرضه این نوع نفت،قیمت‌ها دوباره افزایش خواهد یافت.

از طرفی لیبی نیز دستخوش تعطیلی یکی از میدان‌های مهم نفتی خود در جنوب این کشور شده است. میدان نفتی الشراره با ظرفیت تولید ٢٠٠ هزار بشکه در روز چندی پیش به دلیل حمله شورشیان به تاسیسات اطراف آن تعطیل شد. هرچند که این تعطیلی موقتی بود و دیروز مقامات نفتی این کشور اعلام کردند این میدان بازگشایی شده است.

سیگنال‌های کاهش عرضه در حالی بر بازار اثر‌گذار بوده است که به نظر می‌رسد اعضای اوپک برخلاف برخی گمانه‌زنی‌ها قصد کاهش تولید را ندارند و این موجب ابهام در آینده عرضه نفت شده است. روز گذشته وزیر نفت کویت کاهش سقف تولید اوپک را دور از انتظار خواند و اعلام کرد که تصمیم‌گیری برای کاهش سقف تولید نفت اوپک در نشست آذر ماه دور از انتظار است. وی در این خصوص گفت: کاهش سقف تولید تصمیم دشواری است اما فکر نمی‌کنم که کاهش تولید اتفاق بیفتد. علی العمیر افزود: احتمال می‌رود قیمت نفت به کمی پایین‌تر از سطح کنونی برسد اما در همان سطح حفظ می‌شود.

نشست آتی اوپک ۲۷ نوامبر در وین اتریش تشکیل خواهد شد. مهمترین موضوعی که در این نشست بر سر آن بحث خواهد شد کاهش سقف تولید این سازمان به منظور کاهش مازاد عرضه موجود در بازار است. به نظر می‌رسد اوپک در این نشست سقف تولید خود را در همان سطح قبلی ۳۰ میلیون بشکه در روز نگه دارد اما احتمال دارد از برخی اعضا، مانند عربستان که بیشتر از سقف مجاز تعیین شده نفت تولید می‌کند، خواسته شود که از میزان تولید خود بکاهند. این در حالی است که برخی تحلیلگران کاهش سقف ۵۰۰ هزار بشکه‌ای عربستان را محتمل دانسته‌اند.

آمار مثبت اقتصاد جهانی: تقویت سمت تقاضا

کاهش عرضه در حالی رخ داده که در سمت تقاضا نیز آمار مثبتی از اقتصاد چین و آمریکا به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ مصرف‌کنندگان نفت خام جهان منتشر شده است. به گزارش «دنیای اقتصاد» به نقل از سایت خبری بلومبرگ، مهم‌ترین‌ دلیل افزایش قیمت نفت در روز گذشته انتشار اخبار مثبتی از اقتصاد چین بوده است. بر این اساس، میزان صادرات این کشور طی یک سال گذشته بیشتر از مقدار پیش‌بینی شده رشد داشته‌ است؛ آمار سالانه چین نشان می‌دهد صادرات این کشور طی یک سال گذشته بیش از ۶/۱۱ درصد رشد داشته، در حالی که این مقدار پیش از این ۶/۱۰ درصد پیش‌بینی شده بود.

نرخ بیکاری آمریکا طی ماه اکتبر ۸/۵ درصد اعلام شد که این کمترین مقدار ظرف ۶ سال گذشته بوده است. در این بین ارزش شاخص دلار آمریکا با توجه به رشد یوآن چین و روبل روسیه کاهشی بوده است که این اتفاق اثر مستقیم روی قیمت نفت دارد چرا که بهای نفت با دلار محاسبه می‌شود و کاهش ارزش دلار به افزایش قیمت نفت منجر می‌شود. از طرفی از آنجایی که بازار دلار یکی از رقبای بازار نفت محسوب می‌شود کاهش ارزش دلار به خروج سرمایه از این بازار و افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در بازار نفت منجر می‌شود و بر همین اساس کاهش ارزش دلار به‌طور غیر‌مستقیم نیز به افزایش ارزش نفت منتهی می‌شود. ارزش روبل روسیه در پی امضای قرارداد گازی این کشور با چین افزایشی بوده است؛ بر اساس این قرارداد تا پایان دهه جاری میلادی روسیه موظف است گاز چین را تامین کند. ارزش یوآن چین در برابر دلار نیز در پی اتصال بورس‌های شانگهای و هنگ‌کنگ افزایش یافت.

بر خلاف آمار مثبتی که منتشر شده است اما همچنان سمت تقاضا نیز در وضعیت مبهمی به سر می‌برد. کشورهای حوزه یورو همچنان در وضعیت رکودی هستند. حتی میزان رشد اقتصادی بزرگ‌ترین‌ اقتصاد آسیا، چین نیز در ابهام است. نرخ تورم این کشور بر خلاف سیاست‌های انبساطی بانک مرکزی چین در ماه اکتبر افزایش چندانی نداشته است که این سیگنال مناسبی برای اقتصاد جهانی و سمت تقاضای بازار نفت نیست.

در مجموع با توجه به وضعیت نامعلوم هر دو سمت عرضه و تقاضا تداوم روند افزایشی بهای نفت در هاله‌ای از ابهام است. به نظر می‌رسد همچنان این نشست اوپک است که کاهشی یا افزایشی بودن روند قیمت نفت را مشخص می‌کند.

افزایش بهای نفت پایدار یا موقتی؟