الزامات حضور در بازارهای معتبر جهانی

نفت و پتروشیمی: بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهند در خلال سال‌های اخیر و با تحریم‌های نفتی و پتروشیمی علیه کشورمان تمرکز جغرافیایی صادرات محصولات پتروشیمی با تغییرات چشمگیری مواجه شده است به‌طوری‌که میزان صادرات محصولات به اروپا در سال‌های اخیر کاهش یافته و صادرات به کشورهای آسیایی و منطقه خاورمیانه تقویت شده است. عباس شعری‌مقدم در این رابطه اخیرا اعلام کرده است چین، هند و کشورهای خاورمیانه بزرگ‌ترین مشتریان تولیدات پتروشیمی ایران هستند. با این حال کارشناسان معتقدند صادرات به کشورهای همسایه مزایا و معایبی دارد از جمله آنکه سود حاصل از هزینه‌های حمل‌و‌نقل پایین به تولید و صادرکنندگان منتقل می‌شود. در عین حال مشتریان منطقه‌ای با بازاری در حدود ۵۰۰ میلیون نفر بازاری مناسب را برای صادر کنندگان ایجاد کرده‌اند. با این حال حضور تولیدات داخلی در بازارهای اروپایی می‌تواند شرایط معتبری برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی در کشور فراهم کند. در عین حال این امر قادر است زمینه‌های کیفی را نیز برای تولید داخل فراهم کند. معاون وزیر نفت در این رابطه معتقد است: افزایش تنوع در تعداد مشتریان مشروط به افزایش تنوع در تولیدات و تکمیل زنجیره ارزش است.

این به معنای توسعه صنعت پتروشیمی و ضرورت‌های حضور دو عامل سرمایه و مدیریت در این صنعت است. در حال حاضر با تغییر دولت، مدیریت نیز تغییر کرده و طرح‌های جدید تعریف شده برای توسعه این صنعت در کنار احتمال حضور سرمایه‌گذاران خارجی توسعه این صنعت را قوت بخشیده و انتظار می‌رود طی ۳ سال آتی شاهد بهبود اوضاع این صنعت و رسیدن میزان تولید به ۱۰۰ میلیون تن در سال باشیم که این امر جایگاه این صنعت را در بازارهای معتبر نیز بهبود خواهد بخشید. در این رابطه معاون شرکت ملی صنایع پتروشیمی از تبدیل متانول به پروپیلن به‌عنوان سناریوی نهایی توسعه صنعت پتروشیمی ایران خبر داد و اعلام کرد: بخشی از ظرفیت ۲۴ میلیون تنی متانول ایران به پروپیلن به‌عنوان تامین‌کننده خوراک صنایع تکمیلی تبدیل می‌شود. محمد‌حسن پیوندی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر در تشریح مهم‌ترین برنامه توسعه صنعت پتروشیمی در ایران، گفت: برای ایجاد زیرساخت‌های توسعه صنعت پتروشیمی پیشنهاد من این است که دولت خود مستقیما به توسعه زیرساخت‌ها بپردازد.

با این حال معاون شرکت ملی صنایع پتروشیمی افزود: هیچ کشوری به اندازه ایران پتانسیل توسعه پتروشیمی ندارد و از این رو در برنامه ششم توسعه توجه جدی به تولید پروپیلن شده است.

ازطرفی عباس شعری‌مقدم در این رابطه معتقد است: جایگاه صنعت پتروشیمی همواره در صادرات غیرنفتی و چرخه اقتصادی کشور مهم و تاثیرگذار بوده و اکنون نیز بیش از ۳۵درصد از صادرات غیرنفتی کشور را صادرات محصولات پتروشیمی به خود اختصاص داده‌اند.

وی افزود: چین، هند و کشورهای خاورمیانه بزرگ‌ترین مشتریان تولیدات پتروشیمی ایران هستند، علاوه بر اینها به کشورهای خاوردور، آفریقا و اروپا هم صادرات محصولات پتروشیمی داریم. مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران با بیان اینکه در برنامه‌ریزی‌های آتی توسعه پتروشیمی به تکمیل زنجیره ارزش توجه می‌کنیم، گفت: افزایش تنوع در تعداد مشتریان، مشروط به افزایش تنوع در تولیدات و تکمیل زنجیره ارزش است.محمدحسن پیوندی، عضو هیات مدیره شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز در این رابطه با تاکید بر اینکه در شرایط فعلی مهم‌ترین دلیلی که صنایع پایین دستی و تکمیلی پتروشیمی رشد نمی‌کنند، کمبود پروپیلن است، اظهار کرد: صنایع شیمیایی اکثرا به پروپیلن وصل هستند نه اتیلن. محدودیت رشد صنایع پایین دستی به دلیل کمبود منابع مالی نیست، زیرا سرمایه زیادی نیاز ندارد، بلکه مشکل آنها در نبود خوراک کافی است.

سخنگوی شرکت ملی صنایع پتروشیمی یادآور شد: اینکه به ساخت پتروشیمی در شهرهای متعدد بسنده کنیم، منطقی نیست. باید مواد اولیه که ترکیبات شیمیایی از آنها تولید می‌شود، به اندازه کافی وجود داشته باشد. این مقام مسوول با یادآوری اینکه در بررسی شرایط آینده بازار ایران درخصوص نیاز به پلی‌پروپیلن، برآوردها نشان می‌دهد تا ۵ سال آینده در کشور حدود ۲۴ میلیون تن متانول وارد بازار می‌شود، اظهار کرد: از این مقدار هم اکنون حدود ۵ میلیون تن آن تولید می‌شود و اعتبارات اسنادی حدود ۸ میلیون تن آن مجتمع پتروشیمی تولید‌کننده متانول در حال بازگشایی است.

پیوندی، افزود: بنابراین در بدترین حالت اجرای متانول‌های عسلویه و سواحل خلیج‌فارس ۲۴ میلیون تن تولید متانول خواهیم داشت که ۱۹ میلیون تن آن جدید است و به دلیل عرضه زیاد و یک باره، ضربه سنگینی به قیمت متانول وارد خواهد شد که در این حالت، تغییر قیمت به نفع پروپیلن خواهد بود.

وی با بیان اینکه بازار متانول به نفع پروپیلن متاثر می‌شود و باید سهم خوبی از تولید این محصول پتروشیمیایی را داشته باشیم، گفت: نگاهی علمی به روند فرآورده‌های پتروشیمی نشان می‌دهد از هر سه واحد متانول، یک واحد پروپیلن تولید می‌شود که بخش زیادی از آن، یعنی بین ۶۰ تا ۷۰ درصد به تولید پلی‌پروپیلن منتهی می‌شود.

به گفته پیوندی، در حال حاضر مواد حد واسط پروپیلن (و محصول نهایی) محصولاتی مانند آکریلونیتریل، فنول، استون، انیدریدمالئیک، پلی‌اول، پلی‌پروپیلن و اکسو الکل‌ها و... هستند. معاون شرکت ملی صنایع پتروشیمی با یادآوری اینکه از طرف دیگر در حالی واردات مواد حد واسط مربوط به پروپیلن در ۱۰ سال گذشته کاهش داشته که تولید این مواد در داخل کشور هم افزایش نداشته است، تاکید کرد: بنابراین یا تولید در کارخانه‌ها متوقف شده یا روند تولید کاهش داشته است. وی در پایان خاطرنشان کرد: در این بین مشخص شد از آنجایی که مواد حد واسط تاریخ انقضا دارند و معمولا در مسیر واردات در گمرک مبدا و مقصد در انتظار می‌مانند، واردات و خرید آن برای تولید‌کننده صرف نمی‌کند. ولی اگر این مواد را در داخل کشور تولید کنیم، تولید‌کننده‌ها به سمت استفاده از آن و تولید کالاهای مرتبط می‌روند.