گروه نفت و پتروشیمی: طی چند روز اخیر خبر افزایش تحریم‌های آمریکا علیه ایران به نگرانی حوزه‌های مختلف منجر شده است. در گروه جدید خزانه‌داری آمریکا از شرکت‌هایی که به لیست تحریم شدگان افزوده شده‌اند، نام شرکت فایلاکا پترولیوم و چند شرکت دیگر و افراد حقیقی که ظاهرا به صادرات میعانات گازی کمک می‌کردند، به چشم می‌خورد. به گزارش «دنیای اقتصاد»، از سال ۲۰۱۲ با افزایش فشارهای غرب به اقتصاد ایران به بهانه نظامی بودن فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان، میزان تولید و صادرات نفت ایران به شکل قابل توجهی کاهش یافت. هرچند آمار شفاف و دقیقی از میزان صادرات توسط دولت تاکنون منتشر نشده است، اما بر‌اساس برآوردها و آمار منتشر شده از سوی سازمان بین‌المللی انرژی بهار سال گذشته میزان صادرات نفت به زیر یک میلیون بشکه در روز کاهش یافته بود. با شروع به کار دولت یازدهم یکی از عمده‌ترین اهداف وزارت نفت افزایش تولید و صادرات نفت بود که البته این وزارتخانه تا حدودی نیز در راستای تحقق این هدف موفق عمل کرده است، به‌طوری که رئیس‌جمهور یکی از سه وزیر برجسته در اولین سال کاری دولت یازدهم را بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت این دولت معرفی کرده است.

در این بین انعقاد توافق موقت ژنو به افزایش صادرات نفت ایران کمک شایانی کرد، هرچند بر‌اساس این توافق میانگین مقدار صادرات نفت کشورمان باید در حدود یک میلیون بشکه باقی بماند، اما از زمان انعقاد این توافق‌نامه کما‌کان میزان صادرات نفت بیش از یک میلیون بشکه بوده است. به‌طوری که در این مدت میزان صادرات نفت کشورمان بالاتر از میزان توافق شده بود، اما مقامات آمریکا بارها اعلام کردند که ایران بر‌اساس توافق موقت ژنو عمل کرده و تا کنون هیچ تخلفی انجام نداده است. ناظران مهم‌ترین‌ عامل افزایش مقدار صادرات نفت را افزایش صادرات میعانات گازی اعلام می‌کنند.

طی چند سال اخیر با به بهره‌برداری رسیدن برخی از فازهای پارس جنوبی میزان تولید میعانات گازی افزایش یافت. گاز طبیعی که از مخازن گازی استحصال می‌شود عمدتا حاوی حجم قابل ملاحظه‌ای میعانات گازی است. میعانات گازی ماده‌ای هیدروکربنی است که به‌صورت رسوب و ته نشین در گاز استخراجی یافت می‌شود و بر‌خلاف بوتان و پروپان نیازمند شرایط ویژه برای مایع ماندن نیستند و به شیوه‌های مختلف به نفت سفید، بنزین، سوخت جت و... تبدیل می‌شود. در قیاس با پالایشگاه نفت خام، در پالایشگاه میعانات گازی، فرآیندهای تبدیلی و پالایشی کمتر است، بنابراین هزینه سرمایه‌گذاری آن نصف هزینه سرمایه‌گذاری پالایشگاه نفت خام است.

با این حال از میعانات گازی به‌عنوان یک شکاف در قانون تحریم نفتی آمریکا علیه ایران یاد می‌شد. در این قانون به‌طور صریح از میعانات گازی سخنی به میان نیامده است و ایران با استفاده از آن، صادرات میعانات گازی خود را طی ماه‌های اخیر افزایش داده است.

آمارهای رسمی صادرات و واردات کشور که توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران منتشر شده، نشان می‌دهد: در سه ماهه نخست سال ۹۳ مجموع صادرات غیرنفتی ایران به ۲۵میلیون و ۵۱۸ هزار تن به ارزش ۱۱ میلیارد و ۸۵۹ میلیون دلار رسیده است که از نظر وزنی ۶/۱۶درصد و از نظر ارزش ۵۳/۲۰درصد نسبت به مدت مشابه پارسال بیشتر است. (صادرات غیرنفتی ایران در بهار ۹۲ معادل ۲۱ میلیون و ۸۷۳ هزار تن به ارزش ۹ میلیارد و ۸۳۸ میلیون دلار بوده است.)

صادرات غیرنفتی ایران البته شامل میعانات گازی و محصولات پتروشیمی نیز می‌شود و از قضا، رشد چشمگیر این دو گروه کالایی (به خصوص میعانات گازی) باعث بهبود ارزش صادرات ایران در بهار ۹۳ شده است. بر این اساس میزان صادرات میعانات گازی در سه‌ماهه اول سال از رشد ۷۸ درصدی برخوردار بوده است.

بخش ۱۲۴۵ قانون اختیارات دفاع ملی آمریکا مصوب ۲۰۱۲ بانک‌های خارجی را تهدید می‌کند که در صورت معامله «نفت یا فرآورده‌های نفتی» با ایران، از ارتباط با سیستم مالی آمریکا محروم خواهند شد. افراد نزدیک به تهیه پیش‌نویس این قانون می‌گویند در آن زمان تصور می‌کردند که میعانات نیز به‌عنوان نفت خام محاسبه خواهد شد، اما وزارت خزانه‌داری آمریکا بعدها تفسیری را از این قانون منتشر کرد که بر‌اساس آن، میعانات جزو نفت خام و مشمول این قانون محسوب نمی‌شد. بر همین اساس میعانات گازی تا‌کنون مشمول تحریم‌ها نبوده است.

با این وجود به نظر می‌رسد پیش از این نیز ایران به سادگی قادر به فروش میعانات گازی نبوده است، چراکه درگذشته نیز محسن قمصری، مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران از دشواری‌های صادرات آن سخن گفته بود. کارشناسان در این رابطه معتقدند اگر‌چه وضع این تحریم‌های جدید قانون شکنی آمریکا و تخلف از توافق موقت ژنو را نشان می‌دهد، اما این تحریم‌ها چندان نمی‌تواند روی میزان فروش نفت و میعانات گازی ایران تاثیر گذار باشد.