خطوط انتقال گاز؛ شریان پراکنش انرژی

سید‌فواد نبوی: خطوط لوله انتقال گاز به‌عنوان شریان حیاتی انرژی، نقشی حساس را در تامین انرژی کشور ایفا می‌کنند و خطوط لوله انتقال گاز، نفت و فرآورده‌های نفتی در سراسر ایران با شتاب در حال ساخت هستند. ایران به‌عنوان دومین کشور دارای ذخایر بالای گاز جهان، در‌صورت سرمایه‌گذاری و افزایش بهره‌برداری از این نعمت خدادادی، می‌تواند جایگاه جهانی خود را حفظ کند و خود را به‌عنوان یک قدرت گازی همچنان در سطح جهان مطرح نگاه دارد و باید در نظر داشت که ایران در میان کشورهای خاورمیانه برترین کشور در زمینه ساخت و احداث خط لوله به شمار می‌رود. یکی از مهم‌ترین‌‌ اهدافی که برای توسعه صنعت گاز کشور از سوی وزارت نفت تبیین شده است توسعه خطوط انتقال گاز و ایستگاه‌های تقویت فشار است و لزوم اجرای این امر سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی بلندمدت در راه توسعه گازرسانی به تمام نقاط کشور در کنار توسعه صادرات گاز کشور، به‌شمار می‌آید.

آمارها و گزارش‌های رسمی حاکی از آن است که بهره‌برداری از هزار کیلومتر خط لوله در سال جاری، حجم خطوط لوله شرکت ملی گاز ایران را امسال به ٣٥ هزار کیلومتر افزایش می‌دهد. تکمیل خط لوله دهم، تکمیل ایستگاه‌های خط چهارم و هشتم سراسری و تکمیل بخشی از خط ششم سراسری از‌جمله برنامه‌های امسال شرکت ملی گاز ایران است.

با تکمیل خطوط ششم، هفتم و نهم سراسری، امکان صادرات گاز به کشورهای اروپایی عراق و حاشیه خلیج‌فارس فراهم می‌شود و افزون بر آن پوشش مناطق جدید در کشور نیز میسر خواهد شد و در این میان خط لوله هفتم سراسری توان آن را خواهد داشت تا خوراک مورد نیاز مجتمع‌های جدید پتروشیمی را در چابهار و ایرانشهر تامین کند.

اخیرا خبری منتشر شد مبنی بر اینکه خط لوله ٣٠٠ کیلومتری گاز ایرانشهر-چابهار با سرمایه‌گذاری ٧٠٠ میلیون دلاری یک شرکت روسی در قالب امضای تفاهم‌نامه، تکمیل می‌شود. مشارکت روس‌ها را می‌توان حاصل رایزنی‌های دولت تدبیر و امید در ماه‌های گذشته تلقی کرد که با وجود تحریم و فشارهای بین‌المللی علیه صنعت نفت ایران، توانستند روسیه را به سرمایه‌گذاری در کشورمان ترغیب کنند.

تفاهم‌نامه تکمیل خط لوله ایرانشهر به جنوب چابهار که از انشعابی از خط لوله هفتم سراسری منشعب می‌شود، حدود ٢٤٠ کیلومتر خط ٥٦ اینچ است و ٦٠ کیلومتر خط ٣٦ اینچ نیز به آن افزوده خواهد شد. مسوول کمیته تخصصی سرمایه‌گذاری شرکت ملی گاز ایران نیز روز چهارشنبه اعلام کرد که در حال حاضر در قسمت عسلویه تا ایرانشهر این خط لوله اجرا شده و برای اجرای ادامه این خط لوله که ٩٠٠ کیلومتر خط ٥٦ اینچ است، ٢ میلیارد دلار سرمایه نیاز است و بسته ٢ میلیارد‌دلاری سرمایه‌گذاری خط هفتم سراسری گاز در ادامه بسته‌های سرمایه‌گذاری شرکت ملی گاز ایران ارائه‌ شد.

خط لوله جدید می‌تواند اقتدار ایران را در سواحل مکران افزایش دهد و توان انتقال گاز را به دورترین نقاط در شرق کشور میسر سازد و در این مسیر، راه‌اندازی قطب‌های جدید پتروشیمی در مناطق چابهار و ایرانشهر افزون‌بر توسعه اقتصادی استان سیستان و بلوچستان، ظرفیت تولید کشور را افزایش می‌دهد.

قطب‌های پتروشیمی ایرانشهر و چابهار، به‌دلیل نزدیکی به آب‌های آزاد دارای اهمیت ویژه‌ای هستند و نزدیکی به بازار مصرف که کشورهای چین و هند بارزترین آنها به شمار می‌روند، یک مزیت منحصربه‌فرد است. شرکت سرمایه‌گذاری ساتا در طرح پتروشیمی مکران در چابهار احداث ١٨ واحد پتروشیمی را برنامه‌ریزی کرده است که این میزان شامل ٤ واحد متانول، ٤ واحد متانول آمونیاک، ٤ واحد اوره آمونیاک و ٢ واحد الفین با زیرمجموعه پلی‌اتیلن سبک، سنگین و خطی و انواع گلایکل‌ها است.در این شهرک اقتصادی خط تولید محصولات پتروشیمی اوره - آمونیاک، متانول - آمونیاک، انواع پلی‌اتیلن، الفین، آروماتیک، کریستال ملامین به میزان سالانه ١٥ میلیون‌تن راه‌اندازی خواهد شد که از این میزان تولید ١٣میلیون‌تن صادراتی و بقیه محصولاتی است که برای مجتمع‌های پتروشیمی و صنایع پایین‌دستی در نظر گرفته شده است تا به‌عنوان خوراک، مبادله یا وارد بازار شرق کشور شود. خوراک این مجموعه تولید محصولات پتروشیمی، عمدتا گازهای اتان و متان است، به‌طوری‌که روزانه ٣٣ میلیون مترمکعب گاز طبیعی و سالانه ٤میلیون تن اتان نیاز دارد. با بهره‌برداری از این طرح پتروشیمی تولید ٢٣ میلیون تن محصولات جامد و مایع، ممکن می‌شود.

روس‌ها پیش از این، به‌طور پراکنده در برخی از طرح‌های توسعه‌ای صنعت نفت ایران حضور داشته‌اند، اما هیچ‌گاه حضور فعالی نداشتند و همانند رقبای بین‌المللی خود نتوانستند به مشارکت در صنعت نفت ایران بپردازند. اکنون با رویکرد جدید وزارت نفت برای گسترش همکاری‌ها با همسایه شمالی کشورمان، باید منتظر توافق‌های جدید بود.