«تاپی» جایگزین «آی‌پی» می‌شود؟

گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: با وجود اینکه پاکستان طی چند ماه اخیر برای تمدید مهلت ساخت خط لوله «آی‌پی» تلاش کرده است، به گزارش خبرگزاری تریبیون پاکستان، به‌زودی با مقامات کشورهای هند، افغانستان و ترکمنستان در عشق آباد گرد‌هم می‌آیند تا در مورد پیشبرد طرح خط لوله انتقال گاز «تاپی» مذاکره کند. در این نشست همچنین قرار است در مورد واگذاری این پروژه چند میلیارد دلاری به شرکت‌های آمریکایی توافق حاصل شود. به گزارش «دنیای اقتصاد»، از خط لوله تاپی به عنوان رقیب خط لوله آی‌پی یاد می‌شود. شاید خط لوله آی‌پی به نوعی رکورد دار مدت زمان مذاکره در دنیای انرژی باشد. شروع مذاکرات برای ساخت خط لوله «آی‌پی» به بیش از ۲۰ سال پیش بر‌می‌گردد. در شروع مذاکرات برای ساخت این خط لوله مقصد نهایی و اصلی آن هند بود و از پاکستان تنها به عنوان کشوری در مسیر خط لوله یاد می‌شد، اما با طولانی شدن مذاکرات و کنار کشیدن شرکتی که قرار بود هزینه ساخت این خط لوله را متقبل شود، هند از پای میز مذاکرات برخاست و ایران ماند و پاکستان. کشوری که نه تنها نمی‌توانست هزینه ساخت خط لوله در کشور خود را بپردازد، بلکه در توانایی‌اش برای پرداخت پول گاز هم تردید وجود دارد. به هر حال دولت نهم مصرانه خواهان اتمام این پروژه بود. بر‌اساس قرارداد اولیه، ۳۰ دسامبر ۲۰۱۴ ضرب‌الاجل اتمام خط لوله آی‌پی برای هر دو کشور است و هر کدام که ساخت خط لوله را در خاک خود به اتمام نرسانده باشند، باید ماهانه ۲۰۰ میلیون دلار به طرف دیگر قرارداد بپردازد. درحالی‌که ایران در مراحل پایانی ساخت خط لوله آی‌پی در خاک خود است، پاکستان هنوز ساخت آن را در خاک خود شروع هم نکرده است.

در این بین تحریم‌ها علیه ایران روز به روز بیشتر می‌شد و آمریکا برای اینکه هرچه بیشتر کشورمان را منزوی و تحت فشار قرار دهد، ساخت خط لوله تاپی را به جای آی‌پی مطرح کرد. این خط لوله با شروع از ترکمنستان بعد از عبور از افغانستان و پاکستان به هند می‌رسد و هر سه این کشورها از گاز ترکمنستان تغذیه می‌کنند.

طی چند ماه گذشته مقامات پاکستانی برای تمدید ضرب‌الاجل ساخت خط لوله با ایران وارد مذاکره شده‌اند. حال با وجود اتمام مذاکرات و اصرار پاکستان بر اینکه خواهان گاز ایران است این بار پای میز مذاکره تاپی رفته است. این در حالی است که چندی پیش با مقامات عمان نیز برای واردات ال‌ان‌جی مذاکره کرده است. مقامات پاکستانی فشار غرب برای خروج از این پروژه را دلیل عدم ساخت خط لوله می‌دانند، درحالی‌که مقامات ایرانی این را بهانه پاکستان دانسته و ناتوانی این کشور را در تامین مالی دلیل اصلی آن می‌دانند.

این در حالی است که به نظر می‌رسد مقامات کشورمان نیز چندان به ساخت این خط لوله و انتقال گاز به پاکستان دلخوش نیستند؛ چراکه کشوری که برای چندین سال نتوانست مشکل تامین مالی برای ساخت خط لوله را حل کند به‌طور قطع برای پرداخت پول گاز نیز مشکل خواهد داشت.

یک مقام ارشد دولت پاکستان در این باره گفت: «آمریکا در حال اعمال فشار بر این چهار کشور است تا قرارداد پرسود ساخت این خط لوله به شرکت‌های بزرگ آمریکایی واگذار شود. ۲ شرکت آمریکایی شوراون و اکسان موبیل در حال رقابت برای در اختیار گرفتن سرپرستی کنسرسیوم، در اختیار گرفتن این پروژه و تامین مالی لوله‌گذاری این پروژه هستند.»

واشنگتن در حال لابی گری در مورد پروژه خط لوله انتقال گاز ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند (تاپی) است تا این پروژه را به عنوان پروژه‌ای ایده‌آل که می‌تواند کمبود انرژی در پاکستان را برطرف کند، معرفی کند. از سوی دیگر، مقامات آمریکایی به اسلام‌آباد فشار می‌آورند تا از خط لوله انتقال گاز از ایران کنار بکشد.